گذشته از تأثیر عواملی چون تسلط انگلستان بر هند و تلاش استعمار پیر برای از بین بردن زبان فارسی در این کشور، دلایل دیگری نیز بر کماقبالی به زبان فارسی در هند میتوان برشمرد؛ از عدم معرفی خوب و تبلیغات مناسب دراینباره گرفته تا ضعف در آموزش و منابع آموزشی.مهدی باقرخان، شاعر هندی و استاد دانشگاه است. او که از کودکی بهواسطه سفر برخی از خویشاوندانش به ایران، با زبان فارسی آشنا شده بود، حالا پس از تحصیل در این رشته بهزبان فارسی شعر میگوید. اخیراً کتاب شعر او بهزبان فارسی با عنوان «شیراز هند» منتشر شد که با استقبال خوبی از سوی مخاطبان فارسیزبان همراه شد.باقرخان نیز وضعیت زبان فارسی را نامناسب توصیف میکند و میگوید: شکی در این نیست که زبان فارسی در سالهای گذشته آنطور که بایسته و شایسته است، در جامعه هند مطرح نیست، این در حالی است که آگاهی و اشراف به زبان فارسی در زمانهای معادل سوادآموزی و بافرهنگ بودن یک نفر در هند محسوب میشد اما این روزها چون از مسیر اصلی جامعه به حاشیه رفته است و به اقتصاد کشور ربط آنچنانی ندارد، شرایط آبرومندانهای ندارد. اوضاع این زبان در هند خوب نیست.
در زمان حاضر بیش از ۳۶ گروه زبان و ادبیات فارسی در دانشگاههای سراسر هند داریم و علاوه بر این در برخی از دبیرستانها نیز این زبان بهعنوان یکی از گزینههای زبان خارجی ارائه میشود؛ با وجود این، وضعیت و شرایط چندان مطلوب نیست.
وی ادامه میدهد: البته ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که در مصوبه اخیر آموزش کشور، دولت هند زبان فارسی را بهعنوان زبان کلاسیک کشور مطرح کرده است نه زبان خارجی، این نکتهای امیدوارکننده است، حالا باید ببینیم که چه پیش میآید.مهدی باقرخان بخش دیگری از کمفروغی زبان فارسی در کشور هند را نتیجه کیفیت پایین آموزش این زبان و عدم معرفی درست آن میداند. بهگفته او؛ عمده منابع درسی در دانشگاهها متمرکز بر ادبیات کلاسیک است؛ حال آنکه ادبیات معاصر ایران نیز حرفهای زیادی برای گفتن دارد. از نظر او؛ ادبیات دفاع مقدس از جمله نمونههای موفق ادبی در دوران معاصر ایران است که نمونه مشابهی برای آن نمیتوان یافت.
او دراینباره بیشتر توضیح میدهد و اضافه میکند: در مجموع کیفیت آموزش زبان فارسی در مراکز رسمی هند قابل تعریف نیست. عمده کسانی که به مراکز رسمی میروند، بیشتر بهدنبال دریافت مدرک تحصیلی هستند. در دانشگاهها دیدهام که دانشجویان رویکردشان با کسانی که مثلاً برای یادگیری زبان فارسی به خانه فرهنگ میآیند، فرق دارد. با توجه به این مسائل، شرایط زبان فارسی در هند در شأنش نیست؛ این در حالی است که زبان فارسی، زبان شعر است و شعر همیشه در هند مشتری دارد.