سرگردانی پشت چراغ‌های خاموش

پیامدها و اختلالات ایجاد شده ناشی از قطعی برق فراتر از مشکلاتی است که در خانه‌ها و ادارات و واحدهای صنعتی و تجاری و خدماتی دیده می‌شود. این پیامدها را می‌توان در خیابان‌های شهر و بویژه چهارراه‌ها و تقاطع‌ها نیز دید.زمانی که چراغ‌های راهنمایی و رانندگی خاموش می‌شوند و راننده‌ها پس از مواجه شدن با چراغ راهنمایی که هیچ کدام از رنگ‌های قرمز، زرد و سبز را نشان نمی‌دهد و خاموش است، باید عبوری تردیدآمیز و ناهماهنگ از تقاطع داشته باشند ؛ فرآیندی که نظم ترافیکی شهرها را در تقاطع‌های پرتردد به هم زده و در برخی شهرهای بزرگ کشور از جمله کرمانشاه حادثه منجر به مرگ نیز برای عابران را سرنشینان خودرو به همراه داشت.

البته قطع برق چراغ‌های راهنمایی به دلیل خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده موضوع جدیدی نیست و طی چند سال اخیر نیز بارها به آن اشاره شد ، اما با توجه به افزایش ساعات قطعی برق در سال جاری و با توجه به احتمال ادامه‌دار بودن این وضعیت طی روزهای گرم سال و سه ماه آینده، نگرانی‌ها در این زمینه بیشتر شده است.

حضور در برخی تقاطع‌های شهر ساری هنگام قطعی برق این سردرگمی رانندگان و شهروندان را به طور کامل نشان می‌دهد. مینا محسنی یکی از شهروندان ساکن ساری که برای عبور از تقاطع معلم-طالقانی ناچار است از بین خودروهایی که بدون برنامه‌ و نظم در حال عبور از تقاطع هستند رد شود به خبرنگار می‌گوید: از وقتی که قطعی برق شروع شده چند بار با این مشکل مواجه شدم. چراغ که خاموش است از هر طرفی خودرو می‌آید و گاهی وسط خیابان مردد می‌شوم که به مسیر ادامه دهم یا به عقب برگردم.

این چالش برای رانندگان به دلایل متعدد مانند قابل پیش‌بینی نبودن حضور خودرویی دیگر و همچنین سرعت خودروها بیشتر احساس می‌شود. موضوعی که در فیلم زیر کاملا مشهود است:

مرتضی راستین یکی از شهروندان مرکز استان عامل دیگری در احتمال بروز اشتباه توسط رانندگان را نیز مطرح می‌داند. او به خبرنگار می‌گوید: برای خودم در مسیری که هر روز می‌روم بارها پیش آمده که با دیدن رنگ چراغ راهنمایی متوجه شدم به تقاطع نزدیک می‌شوم. در واقع همه ما راننده‌ها به دیدن رنگ‌های زرد، سبز و زرد عادت کرده‌ایم. طبیعتا وقتی چراغ خاموش باشد این احتمال وجود دارد که گاهی از خاطرمان برود که چند قدم جلوتر تقاطع است. یعنی راننده به صورت ناخودآگاه احساس می‌کند که در مسیری عادی در حال حرکت است و ناگهان یک خودرو را مقابل خود می‌بیند و ممکن است حادثه پیش بیاید.

شهروندان ساکن سایر شهرهای مازندران نیز این معضل را احساس کرده‌اند و معتقدند مسئولان باید راهی برای حل آن و خاموش نشدن چراغ‌های راهنمایی بیابند و اجرا کنند. این معضل در تمام شهرهای کشور قابل مشاهده است. ایمان پورحسن شهروند ساکن آمل به خبرنگار می‌گوید: چندین تقاطع پرتردد در این شهر وجود دارد که خاموشی هر کدام از آن‌ها می‌تواند نظم ترافیکی را به هم بزند. برای نمونه دو تقاطع مهم در خیابان شیخ‌ فضل‌الله نوری داریم که در فاصله کمی از هم قرار گرفته‌اند. یکی تقاطع بلوار ولایت به خیابان شیخ فضل‌الله نوری است و دیگری هم تقاطع پرتردد فرهنگ‌شهر که چند چراغ راهنمایی هوشمند در آن نصب شده تا ترافیک مدیریت شود. اما وقتی برق این نقطه قطع شود هیچ نظمی در عبور خودروها دیده نمی‌شود.

مدیریت مردمی تقاطع‌ها

قطعی برق چراغ‌های راهنمایی شب‌ها خطرات بیشتری داشته باشد. زیرا شب‌ها خیابان‌ها خلوت‌تر و سرعت خودروها بیشتر است. البته طبق آمارها هنوز در تقاطع‌های شهری مازندران حادثه‌ای ناشی از خاموشی چراغ‌های راهنمایی رقم نخورده است ، اما با توجه به افزایش ترافیک در تابستان به دلیل حضور مسافران و همچنین استمرار قطعی برق این احتمال وجود دارد که حوادثی در برخی تقاطع‌های مهم شهرهای مازندران افزایش یابد.

البته مدیر حمل و نقل و ترافیک استانداری مازندران معتقد است که مردم تا کنون مدیریت خوبی در تقاطع‌ها داشتند و دقت زیادی برای عبور از تقاطع‌ها در هنگام خاموشی چراغ‌های راهنمایی دارند.

پژمان اژدری در گفت‌وگو با خبرنگار می‌گوید: طی روزهای اخیر بارها در تقاطع‌های پرتردد شاهد همراهی خوب رانندگان با شرایط موجود و مدیریت خوب‌شان در تردد بودم. خوشبختانه حق تقدم را رعایت می‌کنند و به همین دلیل حادثه‌ای ناشی از خاموشی چراغ‌های راهنمایی نداشتیم. ضمن این که به دلیل ساختار هندسی شهرها یا عرض معابر شهرهای استان معمولا سرعت خودروها در محدوده تقاطع‌ها بالا نیست.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا برنامه‌ریزی یا طرحی برای حل این مشکل در نظر گرفته شده است اظهار می‌کند: این مساله در دستور کار شورای ترافیک استان قرار گرفت، اما هنوز جلسه تشکیل نشد تا با تمرکز بیشتری به آن بپردازیم. قرار است هفته جاری جلسه تشکیل شود که در آن جلسه درباره این موضوع تبادل نظر می‌شود.

راهکارهای شورای ترافیک استان

مدیر حمل و نقل و ترافیک استانداری مازندران می‌افزاید: برای ساماندهی این وضعیت دو راهکار وجود دارد. یکی استقرار نیروهای راهور در تقاطع‌ها برای مدیریت ترافیک است، اما تعدد چراغ‌های راهنمایی در تقاطع ازیاد است و این امکان که در هر تقاطع نیرو مستقر شود تقریباً برای راهداری وجود ندارد.

اژدری مساله دیگر را اعلام نشدن برنامه قطعی برق در نقاطی که چراغ‌های راهنمایی قرار دارند بیان می‌کند و می‌گوید: برنامه زمانبندی دقیقی برای قطعی برق به ما اعلام نشد که بدانیم برق چراغ‌های راهنمایی مناطق مختلف در چه روزی و چه ساعتی قطع می‌شود. اگر به طور دقیق برنامه قطعی برق مناطقی که چراغ‌های راهنمایی در آن‌ها قرار دارد به دستگاه‌های مرتبط با مدیریت ترافیک اعلام شود امکان هماهنگی برای استقرار نیرو و ساماندهی ترافیک بیشتر می‌شود.

یکی از راه‌های حل این معضل که در بسیاری از شهرها و کلانشهرها مورد توجه قرار گرفته و اجرا شده استفاده از سیستم‌های اتصال چراغ راهنمایی به منبع انرژی دوم اعم از باتری‌های یو پی اسUPS یا استفاده از پنل‌های خورشیدی است ، اما مدیر حمل و نقل و ترافیک استانداری مازندران معتقد است که با توجه به هزینه بالای اجرای این سیستم و تعدد چراغ‌های راهنمایی نمی‌توان فعلا روی این راهکار متمرکز شد.

تجهیز چراغ‌های راهنمایی به منبع ذخیره انرژی

این اظهار نظر در حالی مطرح می‌شود که از نگاه کارشناسان و مسئولان حوزه برق این راهکار باید عملی شود و تجربه‌ای است که در تمام مناطق دنیا به کار گرفته می‌شود. مدیرعامل شرکت توزیع برق منطقه‌ای غرب مازندران و سخنگوی صنعت برق مازندران در پیک ۱۴۰۰ بر این باور است که این مشکل باید با تجهیز چراغ‌های راهنمایی به زیرساخت‌های منبع انرژی جایگزین برطرف شود.

کیوان فرح‌زاد به خبرنگار می‌گوید: در هیچ جای دنیا نمی‌توان تضمین کرد که برق به دلایل مختلف قطع نشود. درست است که ما با مشکل تأمین برق به دلیل خشکسالی و افزایش مصرف مواجه شدیم، اما در کشورهای توسعه‌یافته نیز به دلایلی مانند تندباد، حفاری و اجرای پروژه عمرانی، تصادف و عوامل متعدد دیگر گاهی برق مناطق مختلف قطع می‌شود. آن‌ها از همین روش برای خاموش نشدن چراغ‌های راهنمایی استفاده کرده‌اند. به عنوان یک کارشناس عنوان می‌کنم که این راهکار برای ما هم وجود دارد و مسئولان مربوطه باید برای تجهیز چراغ‌های راهنمایی به منبع دوم انرژی برنامه‌ریزی کنند.

وی می‌افزاید: تجهیز چراغ‌های راهنمایی به پنل‌های خورشیدی و باتری‌هایی برای ذخیره انرژی باعث می‌شود حتی شب‌ها نیز در صورت قطعی برق به هر دلیلی اعم از خاموشی زمان‌بندی شده یا حادثه، چراغ راهنمایی خاموش نشود. این کار در بسیاری از شهرهای کشور انجام شده و در مازندران هم می‌توان آن را اجرا کرد. دست‌کم برای تقاطع‌های مهم استان می‌توانند این برنامه را اجرایی کنند.

برق هماهنگ است

سخنگوی صنعت برق مازندران در پیک ۱۴۰۰ درباره اعلام نشدن زمان دقیق خاموشی‌ها به مسئولان حوزه ترافیک استان که توسط مدیر حمل و نقل و ترافیک استانداری مازندران عنوان شد نیز تصریح می‌کند: ما به کل مجموعه‌هایی که تجهیزات اضطراری و مهم دارند مثل بیمارستان‌ها و حتی مراکز خدماتی اصناف مانند نانوایی‌ها نامه زدیم و اعلام کردیم که به تجهیزات مناسب مجهز شوند. ضمن این که برنامه دقیق خاموشی‌های احتمالی هر روز منتشر می‌شود ، اما اگر مسئولان حوزه ترافیک خواستار اعلام برنامه خاموشی نقاط قرار گرفتن چراغ‌های راهنمایی هستند در صورتی که چنین درخواستی داشته باشند می‌توانیم با دریافت مناطق مدنظرشان در جدول زمان‌بندی روزانه این نقاط را نشانه‌گذاری کنیم تا ساده‌تر در جریان قطعی برق این مناطق قرار بگیرند.

فرح‌زاد می‌گوید: مدیران حوزه ترافیک می‌توانند به ما جزئیات مختصات تقاطع‌های مهم را بدهند تا همکاران ما زمان‌بندی دقیق را به آن‌ها بگویند. این هماهنگی باید دو طرفه باشد و از ما خواسته شود. نه این که توپ را در زمین هم بیندازیم. ما در این زمینه آمادگی هماهنگی داریم.

البته نظر مسئولان راهور کشور این است که برق چراغ‌های راهنمایی نباید قطع شود و وزارت نیرو و شرکت‌های توزیع برق باید تمهیداتی بیندیشند که برق این چراغ‌ها قطع نشود. سردار کمال هادیان‌فر رئیس پلیس راهور ناجا چند روز پیش اعلام کرده بود که برای راهور با توجه به گستردگی فعالیت‌ نیروها، امکان استقرار نیرو در تمام تقاطع‌ها هنگام خاموشی وجود ندارد.

فقر مازندران در زیرساخت‌های کنترل هوشمند ترافیک

این موضوع را رئیس پلیس راهور مازندران نیز تأیید می‌کند و به خبرنگار می‌گوید: برای ما مقدور نیست که در هر تقاطع و چهارراه نیرو مستقر کنیم ، اما برنامه‌ریزی شده که در تقاطع‌های مهم همکاران ما مستقر شوند و ترافیک را ساماندهی کنند. همکاران ما با توجه به حجم تردد در محورهای بین شهری بخش عمده فعالیت خود را صرف پایش این مسیرها می‌کنند. بیشتر تصادفات فوتی و جرحی ما در حاشیه شهر است. ۴۲ درصد از فوت‌شدگان ما رانندگانی هستند که سر صحنه تصادف فوت می‌کنند. به همین دلیل اولویت ما پیشگیری از تخلفات در مسیرهای حاشیه شهرها برای جلوگیری از حوادث خطرناک و منجر به جرح و فوت است.

سرهنگ نصرالله بیگلری نیز معتقد است که چراغ راهنمایی تحجت هیچ شرایطی نباید خاموش شود و راهکار درست و منطقی حل این معضل را هوشمندسازی منبع تغذیه چراغ‌های راهنمایی در مازندران می‌داند. او تصریح می‌کند: متأسفانه در مازندران برای این موضوع هیچ قدمی برداشته نشد ، در حالی که برخی استان‌های دیگر پیشرفت خوبی در این موضوع داشتند و مشکل را در تقاطع‌های مهم خود حل کردند.

وی که مدتی رئیس پلیس راهور استان قزوین بود ، می‌افزاید: در قزوین این زیرساخت‌ها توسط شهرداری‌ها فراهم شده و در هر ساعتی که برق به هر دلیلی قطع شود چراغ‌های راهنمایی با اتصال به منبع ذخیره انرژی فعال می‌مانند. در سمنان هم این اقدام انجام شده است. در واقع چراغ‌های راهنمایی تقاطع‌های اصلی شهر باید به پنل‌های خورشیدی و منابع ذخیره انرژی متصل شود.

رئیس پلیس راهور مازندران با انتقاد از ضعیف بودن زیرساخت‌های کنترل ترافیک در شهرهای مازندران تصریح می‌کند: متأسفانه در مازندران هنوز زیرساخت‌های قدیمی فعال است ، در حالی که چراغ‌های راهنمایی سایر مراکز استان‌ها عمدتا هوشمند و چندزمانه شده‌اند و به منابع ذخیره انرژی و پنل خورشیدی مجهز هستند. این اقدامات باید توسط شهرداری‌های مازندران جدی گرفته شود و برای آن برنامه‌ریزی و هزینه کنند.

اولویت با آیین‌نامه‌ رانندگی

یکی از پرسش‌هایی که برای شهروندان در زمان خاموشی چراغ‌های راهنمایی پیش می‌آید، بحث اولویت تردد و همچنین تشخیص مقصر در صورت بروز تصادف است ؛ موضوعی که باید پاسخ آن را در آیین‌نامه رانندگی جست‌وجو کرد.

بیگلری به رانندگان پیشنهاد می‌کند که در هنگام خاموشی چراغ‌های راهنمایی قوانین آیین‌نامه‌ای رانندگی را رعایت کنند و می‌افزاید: به رانندگان توصیه می‌کنیم این نکات را در زمان قطعی برق مد نظر داشته باشند که در چهارراه همیشه حق تقدم با خودروی سمت راست است، در سه‌راه هم مسیر مستقیم اولویت دارد و در میدان هم مسیر دور میدان در اولویت است. بنا بر این اگر حادثه‌ای در هنگام قطعی برق رخ دهد برای کارشناسی طبق ماده ۱۳۶ آیین‌نامه برخورد و صحنه بررسی خواهد شد.

خروجی اظهارنظرهای مسئولان و شهروندان در شرایط کنونی که قطعی برق احتمالا قرار است ادامه داشته باشد فقط یک نکته است؛ این که شهرهای مازندران با توجه به حجم بالای تردد و ترافیک، باید به چراغ‌های راهنمایی هوشمند و دارای منبع ذخیره انرژی و پنل‌های خورشیدی مجهز شوند.