دانشجویان چه می­جویند؟

هو العزیز الحکیم

به مناسبت روز دانشجو و تجربه­ ی نزدیک به ده سال فعالیت­­ های دانشجویی بر خود لازم دیدیم تا در مورد ماهیت دانشجویی یادداشتی بنگارم و بحث از این­جا شکل می­گیرد که معمولاً دانشجو نمی­تواند دانش کسب کند و این که چه استدلالی پشت این حرف است بدان خواهیم پرداخت و قبل از شروع بحث باید بگویم که این بحث شامل موارد استثنا نمی­شود و اگر مورد خاصی در ذهن شمای خواننده پدیدار شد پیشاپیش بنده آن را خواهم پذیرفت.

این­که دانشجو چه باید بجوید که از اسمش معلوم است، دانش اما دانشجو با هدف دانش دانشجو می­شود؟ می­توان گفت از آخرین دلایلی که یک فرد به دانشگاه می­رود برای خود آن دانش است یعنی این­که یک فرد یا به دلیل کسب ثروت و بدست آوردن جایگاه اجتماعی سوق به تحصیل در فلان رشته­ ی دانشگاهی می­کند یا به اصرار خانواده برای بدست آوردن عنوان مهندس یا دکتر و… پا به عرصه­ ی تحصیل می­گذارد یا اگر پسر باشد برای خریدن زمان با هدف تعویق سربازی یا اگر دختر باشد با هدف دیده شدن دانشجو می­شوند.

این افراد معمولاً در مقطع فوق دیپلم یا لیسانس بیشتر تحصیل نمی­کنند و سپس آن رشته­ ی تحصیلی را کنار می­گذارند و اگر در آن رشته مشغول به کار شدند وجدان کاری و اخلاقی در آن تخصص را نادیده می­گیرند که این از بدترین بلایایی است که بر سر یک جامعه می­تواند بیاید.در این جا کسب علم برای خود علم نبود.

حال اگر بخواهیم به آن معدود افرادی که با علاقه به کسب یک علم خاص به دانشگاه می­روند بپردازیم این افراد چون با هدف دانشجو شده­اند از گروه بالا که توضیح داده شد قطعاً موفق­تر هستند و این افراد به دو دسته تقسیم ­می­شوند دسته­ ی اول افراد با ذوق و عاشق نسبت به رشته­ ی مورد علاقه­ شان است که به دلیل فراهم نبودن امکانات برای پیشرفت در آن رشته و عدم حمایت گروه یا سازمانی از آنان متاسفانه مجبور می­شوند از علاقه­ ی خود دست بکشند و معمولاً در صورت فارق­ التحصیلی مشغول به کار دیگری شوند برای مثال در برخی از رشته­ ها امکان فعالیت معمولاً برای دانشجویان روزانه­ ی آن رشته در دانشگاه­ های مطرح وجود دارد و دیگر دانشجویان معمولاً با در بسته مواجه می­شوند و در این جا هم این دسته از دانشجویان نمیتوانند علم مورد نیاز را کسب کنند و گواه آن رشته­ هایی است که بازار کار آزاد و خصوصی برای آن وجود ندارد و دانشجوی بخت برگشت ه­ای که جایی او را حمایت نمی­کند عملاً نمیتواند علم کسب کند.

دسته­ ی دوم هم که نسبت به دسته­ ی اول خیلی کمتر هستند افراد فعال و توانمندی هستند که امکان پیشرفت در رشته­ ی تحصیلی مورد علاقه­ ی خود را دارند و دست به ابتکارات و ابداعات خوبی می­زنند و این افراد هم به دو دسته تقسیم می­شوند. دسته­ ی اول افرادی هستند که به دلیل عدم حمایت توسط نهاد­ها و سازمان­های مربوطه نمی­توانند آن رشته را تعالی ببخشند و متاسفانه یا به فکر مهاجرت به خارج می­افتند و یا توسط کشورهای غربی جذب می­شوند که در این­جا سرمایه­ های کشور برای تربیت دانشجو هدر می­رود چون نتیجه­ ی آن در جایی غیر از ایران به ثمر می­نشیند و این گروه هم در این­جا نمی­توانند به کسب علم ادامه دهند. دسته­ ی دوم که نسبت به دسته­ ی اول خیلی کمتر هستند افرادی هستند که نخبه و توانمند بوده و از شانسی که داشته­ اند تخصص­ شان نیاز ضروری کشور بوده و به همین دلیل با تمام امکانات و ظرفیت اقدام به تحقیق و پژوهش و نوآوری در رشته­ ی تحصیلی خود می­کنند.

پس می­توان نتیجه گرفت جویندگان راسخ علم بسیار کم هستند و همان تعداد قلیل هم معدودی از آنان به هدف خود می­توانند در داخل کشور دست پیدا کنند وگرنه سرنوشتی متفاوتی ممکن است برایشان رقم بخورد. مثال این بحث تعداد شرکت­ های کمّی دانش بنیان است که اگر تعداد فعال آنان را اگر بخواهیم تناسب بگیریم عدد ناچیزی است یا در مثالی دیگر می­توان به نانو تکنولوژی اشاره کرد که ما در علم نانو جزو رته­ های برتر هستیم ولی متاسفانه در به کارگیری علم نانو در رده­ های بسیار پایینی به سر می­بریم که علت این تفاوت فاحش نتایج آماری همان است که در این بحث اشاره شد.