نشانه‌های اختلال غده تیروئید

تیرویید، غده پروانه‌ای شکل است که در جلوی گردن قرار دارد. هورمون موجود در این غده، سرعت متابولیسم را کنترل و سرعت متابولیسم را کاهش و یا افزایش می‌دهد. وقتی سطح هورمون ها خیلی پایین یا خیلی بالا برود، باعث می‌شود تا نشانه‌های این اختلال را در سطح گسترده‌تری تجربه کنید.

کم‌کاری تیروئید را سندرومی بالینی و بیوشیمیایی است که در اثر کاهش تولید و کاهش سطح سرمی هورمون های تیروئید ایجاد می شود. کم کاری تیروئید دارای درجات مختلفی است، به طوری که بعضی از بیماران هیچ گونه نشانه ای مبنی بر کم کاری تیروئید ندارند و سطح سرمی T۴ و T۳ نیز در آنها طبیعی است، اما سطح سرمی TSH کمی بالا رفته است که این نوع کم کاری تیروئید را کم کاری تیروئید تحت بالینی می گویند.

در بعضی از بیماران کم کاری تیروئید بالینی است، به طوری که سطح سرمی T۴ و T۳ کاهش یافته و سطح TSH به مقدار زیاد، افزایش یافته است، اختلال در تولید هورمون های تیروئید ممکن است به علت نقص در خود غده تیروئید باشد که به آن کم کاری اولیه می گویند و یا امکان دارد به علت کاهش ترشح TSH (کم کاری ثانویه) یا کاهش ترشح RTH (کم کاری ثالثیه) باشد.

علائم اختلالات تیروئید کدام است؟

– سابقه خانوادگی و اختلالات خود ایمنی: اگر مشکلات تیروئید در خانواده شما موروثی باشند، شما بیشتر در معرض ابتلا به آنها قرار دارید.

– افسردگی و اضطراب: تغییرات ناگهانی در خلق و خوی با اختلالات تیروئید رابطه دارد، کم کاری تیروئید معمولا با افسردگی مشخص می شود در حالی که در پر کاری تیروئید، شایع ترین علامت روانی، اضطراب، حملات هراس و بیماری دو قطبی است، افسردگی که به دارو پاسخ نمی دهد، می تواند نشانه ای از اختلال تیروئید تشخیص داده نشده باشد.

– تغییرات وزن: کاهش یا افزایش شدید وزن می تواند نشانه هر دو اختلال کم کاری و پر کاری تیروئید باشد، مشکل در پایین آوردن وزن می تواند نشانه کم کاری تیروئید باشد، در پرکاری تیروئید نیز ممکن است با وجود خوردن همان مقدار غذای قبل یا حتی بیشتر از آن وزنتان پایین بیاید.

– درد عضلانی و درد مفاصل: درد عضلات و مفاصل می تواند نشانه ای از مشکلات تشخیص داده نشده تیروئید باشد، در واقع درد یک علامت شایع، اما فراموش شده مشکلات تیروئید است، افراد مبتلا به کم کاری تیروئید، ممکن است این دردها را به ویژه در دست ها و پاها حس کنند، همچنین سندرم تونل کارپال و درد و تورم در کف دست از نشانه های دیگر است، مبتلایان به پرکاری تروئید نیز از ضعف و درد در دست ها به ویژه بازوها رنج می برند.

– سندرم روده تحریک پذیر: یبوست و اسهال و ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر می تواند نشانه ای از مشکلات تیروئید باشد، یبوست شدید یا طولانی مدت و یبوستی که به درمان های معمول پاسخ نمی دهد با کم کاری تیروئید ارتباط دارد.

– ناراحتی و درد در گردن: درد در گردن یا بزرگ شدن آن می تواند نشان دهنده مشکلات تیروئید باشد، سایر نشانه ها عبارتند از احساس تورم در گردن، ناراحتی در بستن یقه لباس ها، مشکلات بلع و صدای گوش خراش. بزرگ شدن گواتر می تواند نشانه ای از هر دو اختلال کم کاری و پر کاری تیروئید باشد.
التهاب در گردن تورم و بزرگ شدن گردن، نشانه قابل مشاهده است که به ما می گوید ممکن است تیروئید دچار مشکل شده باشد. عامل ایجاد گواتر می تواند کم کاری تیروئید و یا پُر کاری تیروئید باشد. گاهی تورم گردن به دلیل سرطان تیروئید یا ندول ( توده ای که در داخل تیروئید رشد می کند) است. همچنین این تورم  ممکن است بر اثر مشکلات دیگری در بدن باشد.  

– کلسترول بالا: کلسترول بالا به ویژه زمانی که با رژیم غذایی، ورزش و داروهای کاهنده کلسترول درمان نمی شود، می تواند نشانه ای از ابتلا به کم کاری تیروئید باشد.

– قاعدگی بی نظم و مشکلات باروری: این دو علامت نیز در بیماران با مشکلات تیروئید شایع است، دوره های قاعدگی سنگین، طولانی و دردناک با کم کاری تیروئید رابطه دارد، مبتلایان به پرکاری تیروئید، قاعدگی های سبک تر و تجربه قاعدگی به ندرت را دارند، زنان مبتلا به کم کاری تیروئید ناباروری و سقط های مکرر را نیز تجربه می کنند.

– خستگی: احساس کسالت، خستگی و بی حالی وقتی بعد از ۷ تا ۸ ساعت خواب، بیدار می شوید، اما قادر نیستید فعالیت های روزمره تان را شروع کنید، می تواند نشانه های مشکلات تیروئید باشد، در پرکاری تیروئید هم ممکن است فرد دچار بی خوابی شود و همین باعث خسته ماندن شما در طول روز شود.

– تغییرات پوست: ریزش مو، تغییر در بافت مو و تغییرات در پوست مشکلات تشخیص داده نشده تیروئید را ثابت می کند، در مبتلایان به کم کاری تیروئید، موها اغلب شکننده و خشک می شوند و به راحتی می ریزند، پوست نیز ضخیم، خشک و پوسته پوسته می شود، در مبتلایان به این بیماری از دست دادن موهای ابرو یک علامت منحصر به فرد دیگر است؛ در پرکاری تیروئید نیز ریزش موی شدید رخ می دهد، به علاوه این که پوست نیز به شدت تحریک پذیر می شود.

نازک یا سخت شدن پوست تیروئید مقدار پوست انداختن بدنتان را کنترل می کند. در افرادی که دچار پرکاری تیروئید هستند، پوست اندازی کمی سریع تر اتفاق می افتد و معمولا باعث نازکی و حساس شدن پوست می شود. اما اگر فرد دچار کم کاری تیروئید باشد، روند پوست اندازی کند خواهد شد و پوست حالتی سخت به خود می گیرد. 

دیگر مشکلات پوستی که ممکن است با پرکاری تیروئید، خود را نشان دهند عبارتند از افزایش قرمزی صورت و دست ها و پوستی که احساس رطوبت و گرما دارد. در حالی که افراد مبتلا به کم کاری تیروئید ممکن است پوستشان سرد و رنگ پریده شود. ترمیم زخم هایشان به طول بینجامد و یا به دلیل کاروتنمی، پوستشان رنگی نارنجی و زرد می گیرد. در این حالت تیروئیدنمی تواند کاروتن را به ویتامین A تبدیل کند.

– تغییر در ضربان قلب: تقریبا روی همه اعضای بدن و حتی روی سرعت ضربان قلب تاثیر دارند. کسانی که کم کاری تیروئید دارند، شاید متوجه شوند که ضربان قلبشان از حد معمول پایین تر است. پرکاری تیروئید نیز ممکن است سبب شود ضربان قلب افزایش پیدا کند. همچنین پر کاری تیروئید سبب فشار خون و تپش قلب نیز می شود.

– تغییر در روحیه و انرژی: اختلال در تیروئید سبب تغییرات اساسی در انرژی بدن و روحیه می شود. فرد با مشکل کم کاری تیروئید احساس خستگی، تنبلی و یا افسردگی می کند. پر کاری تیروئید هم شامل مشکلاتی از قبیل اضطراب، اختلال در خواب، بی قراری و تحریک پذیری می شود.
کم کاری و پر کاری تیروئید هر دو در نحوه استفاده بدن از انرژی، تاثیری متفاوت دارند اما هر دو می توانند بدن انسان را خالی از انرژی کنند. در صورت ابتلا به کم کاری تیروئید، هیچ انرژی ای برای انجام کارها  ندارید. 
پر کاری تیروئید نیز سرعت سوخت و ساز بدنتان را در تمام روز به شدت بالا می برد، در نتیجه انرژی تان به صورت جدی افت می کند. پر کاری تیروئید به شدت ضربان قلب را افزایش می دهد. بنابراین فرد ممکن است از چنین حالتی کلافه شود. این مصرف انرژی بالا می تواند مشکلاتی را برای خواب و همچنین میل جنسی فرد به وجود بیاورد.  

– احساس گرما یا سرمای شدید: مشکل تیروئید بدن را در تنظیم دمای خود دچار اختلال می کند. افرادی که کم کاری تیروئید دارند، بیش از حد معمول احساس سرما می کنند. پرکاری تیروئید تاثیری برعکس دارد و باعث تعریق شدید و بیزاری از گرما می شود.

– تغییر در خلق و خو: پر کاری تیروئید، تاثیری دیوانه کننده روی احساسات می گذارد. پر کاری تیروئید با مشکلاتی مانند اضطراب، فوق العاده احساساتی شدن و حتی روانپریشی در ارتباط است. کم کاری تیروئید نیز با افسردگی و دوری جستن از موقعیت های اجتماعی در ارتباط است. کم کاری تیروئید همچنین می تواند موجب مشکلات شناختی مانند فراموشی و یا کندی در یادگیری شود.

– تغییر در حالت چشم ها: بیماری گریوس یک نوع پر کاری تیروئید است و باعث می شود چشمان فرد بیرون بزند. تجمع بافت اضافی پشت چشم، عامل چنین حالتی است.

بیماری هاشیموتو

شایع ترین دلیل کم کاری تیروئید، بیماری هاشیموتو است. این بیماری، اختلال خود ایمنی است که بدن به غده تیروئید حمله می کند. نتیجه این حمله، آسیب دیدن تیروئید و کاهش تولید هورمون است. بیماری هاشیموتو بیشتر جنبه ارثی دارد.

سایر علل کم کاری تیروئید

گاهی کم کاری تیروئید ناشی از مشکلی در غده هیپوفیز است که در مرکز مغز قرار دارد. این غده، هورمون محرک تیروئید (TSH) را تولید می کند که سبب می شود تیروئید کارش را انجام دهد. اگر هیپوفیز کارش را درست انجام ندهد و به اندازه TSH تولید نکند، فعالیت تیروئید نیز کاهش می یابد. سایر دلایل کم کاری تیروئید، التهاب موقت تیروئید و داروهایی است که بر کارکرد این غده تاثیر می گذارد.

بیماری گریوز

از شایع ترین دلایل پرکاری تیروئید، بیماری گریوز است. گریوز، نوعی اختلال در خود ایمنی بدن است که به غده تیروئید حمله می کند. این بیماری سبب انتشار سطوح بالایی از هورمون تیروئید می شود. تورم قابل مشاهده و ناراحت کننده در پشت چشم از نشانه های این بیماری است. 

سایر علل پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید به دلیل گره در غده تیروئید ایجاد می شود. این توده ها در تیروئید به وجود می آیند و گاهی شروع به تولید هورمون تیروئید می کنند. توده های بزرگ سبب ایجاد گواتر می شوند و مشهود هستند. توده های کوچک تر با سونوگرافی قابل تشخیص هستند.  

عوارض اختلالات تیروئید

اگر کم کاری تیروئید درمان نشود سبب افزایش کلسترول و خطر ایجاد سکته مغزی و حمله قلبی می شود. در موارد شدید، سطح بسیار پایین هورمون تیروئید سبب کاهش هوشیاری فرد و افت شدید دمای بدن می شود. پرکاری تیروئید هم در صورتی که درمان نشود، سبب مشکلات قلبی و شکننده شدن استخوان ها می شود.  

غربالگری در کم کاری تیروئید به این مفهوم است که تست های تیروئید در افراد بدون علامت که دارای ریسک بالایی از احتمال ابتلا به بیماری کم کاری تیروئید دارد، انجام می شود که باعث تشخیص بیماری کم‌کاری تیروئید قبل از بروز نشانه های بیماری خواهد شد.

در این بیماری پوست خشک و خشن، پوسته پوسته و ضخیم می شود، پف آلودگی صورت و ورم بدون توده دیده می شود و رنگ پریدگی پوست به علت انقباض رگ های خونی پوست است، همچنین افزایش ضخامت و کاهش جریان خون پوست باعث سرمای بیماران می شود و کاهش فعالیت غدد چربی و عرق پوست، در پوست ایجاد خشکی کند، موها خشن و شکننده هستند، ریزش موهای سر و ابرو شایع است و ناخن ها ضخیم و شکننده می شوند.

در کم کاری تیروئید، کم خونی خفیف دیده می شود و کاهش برون ده قلب در برخی موارد وجود دارد، کاهش شنوایی، افزایش اسیداوریک و افزایش خونریزی ماهیانه در زنان، افزایش شیوع سقط زودرس و کاهش میل جنسی در هر دو جنس امکان دارد دیده شود.

همچنین علائم اولیه به صورت خواب آلودگی، یبوست، عدم تحمل به سرما، گرفتگی عضلات، سندروم کارپال تونل و منوراژی است، در طول ماه های بعد و با پیشرفت بیماری فعالیت فکری و جسمی کاهش می یابد، اشتها کم می شود و وزن اندکی افزایش پیدا می کند، مو و پوست خشک شده، در بعضی نواحی مانند ابرو و موها شاهد ریزش مو هستیم، صدا کلفت و قدرت شنوایی کم می شود.

کم کاری تیروئید بیشتر خانم های بالای ۶۰ سال را تحت تاثیر قرار می دهد. پرکاری تیروئید هم بیشتر خانم ها و افراد بالای ۶۰ سال را در بر می گیرد. عوامل ارثی نیز خطر بروز این مشکل را افزایش می دهند.  چک کردن تیروئید از روی گردن با بررسی دقیق در آینه،  بزرگ شدن تیروئید قابل تشخیص است.

برای انجام تست تیروئید، سر خود را عقب بگیرید، یک لیوان آب بنوشید و همین که آب را می نوشید و قورت می دهید، قسمت پایین خرخره و بالای ترقوه گردن خود را بررسی کنید. به دنبال برآمدگی یا بیرون زدگی باشید. سپس چندین بار این عمل را تکرار کنید. اگر چنین علائمی دیدید، حتما با پزشک متخصص صحبت کنید.