آی‌تی‌ایران، در گزارش جدید مرکز ملی فضای مجازی به جزئیات استفاده کسب‌وکارها از پلتفرم‌های داخلی هم پرداخته شده است. طبق این گزارش ۲۳میلیون کاربر یکتا در پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی عضو شده‌اند و در حال حاضر بیش از یک میلیون کسب‌وکار خرد در ده سکوی داخلی مشغول به فعالیت هستند.
سهم اینستاگرام از اقتصاد دیجیتال ایران چقدر است؟
مرکز ملی فضای مجازی در گزارشی تفضیلی به آمار کسبوکارهای دیجیتال در سکوهای داخلی و خارجی پرداخته است. در بخشی از این گزارش به ارائه آمار از سهم اینستاگرام در اقتصاد دیجیتال کشور پرداخته شده است. در این زمینه مرکز ملی فضای مجازی اقتصاد دیجیتال را به سه لایه هسته (اقتصاد اپراتورها)، اقتصاد دیجیتال (اقتصاد خدمات دیجیتال مبتنی بر اینستاگرام) و اقتصاد دیجیتالی شده (کسبوکارهای فعال در اینستاگرام، مشاغل خانگی و…) تقسیم کرده است. این تقسیم بندی مرکز با استناد به تعریف دو اقتصاددان صورت گرفته است.
در گام اول مرکز ملی فضای مجازی با استناد مختلفی که در این زمینه منتشر شده اعلام کرده که حجم بازار اینستاگرام در ایران در سال ۷۰هزار میلیارد تومان است که به گفته نویسندگان گزارش، اگر بخش‌های فاقد آمار را به‌صورت تخمینی به آن اضافه کنیم حداکثر ۷.۳درصد از اقتصاد دیجیتال کشور را تشکیل خواهد داد. در این زمینه تاکید شده که این ۷.۳درصد نسبت حجم بازار اینستاگرام به کل اقتصاد دیجیتال کشور بوده و سهم اقتصاد اینستاگرام نسبت به تولید ناخالص داخلی بسیار کمتر از این مقدار است.
در همین زمینه به سهم ترافیک اینترنت اینستاگرام در کشور اشاره شده است. طبق این آمار سهم ترافیک اینستاگرام از کل حجم بازار فروش ترافیک توسط اپراتورهای ثابت و سیال ۵۰درصد بوده و معادل ۳۰هزار میلیارد تومان در سال جمع‌بندی شده است.در ادامه این گزارش مرکز ملی فضای مجازی برآورد میزان حجم بازار اینستاگرام در لایه دوم اقتصاد دیجیتال را در حدود ۱۵هزار میلیارد تومان در سال برآورد کرده است. به گفته این مرکز حجم بازار در این بخش محصول فعالیت خدماتی همچون خدمات تبلیغاتی، خدمات پشتیبانی مشتریان، خدمات لجستیک، خدمات راهکار جامع و… است.
از سوی دیگر مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرده که حجم بازار اقتصاد دیجیتالی شده با اینستاگرام (شامل صفحه‌های فروش البسه و پوشاک، هنرهای تجسمی و دستی، لوازم آرایشی و بهداشتی، زیورآلات، خدمات آموزشی و…) ۲۵هزار میلیارد تومان در سال تخمین زده می‌شود
شغل‌های فعال در اینستاگرام
مرکز ملی فضای مجازی در گزاش خود به تقسیم‌بندی مشاغلی که روی اینستاگرام شکل یا توسعه پیدا کرده‌اند نیز اشاره کرده است. طبق برآوردهای مرکز ملی فضای مجازی مشاغل بر بستر اینستاگرام به سه بخش اصلی تقسیم‌بندی شده‌اند:
مشاغل صنفی: این دسته از مشاغل دارای مجوز فعالیت از صنوف مختلف بوده و از شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان بستری برای بازاریابی استفاده می‌کنند. فروش اصلی این د
سته از مشاغل در خارج از اینستاگرام و با استفاده از درگاه‌های پرداخت اختصاصی یا به‌صورت حضوری صورت می‌پذیرد.
مشاغل خرد: این دسته از مشاغل به‌صورت صنفی فعالیت نمی‌کنند و علاوه بر بازاریابی، از اینستاگرام و دیگر پیام‌رسان‌ها به‌عنوان ابزار ارتباطی با مشتریان خود استفاده می‌کنند. براساس بررسیهای صورت گرفته حدود ۴۱۵هزار صفحه اینستاگرامی متعلق به مشاغل خرد بوده که شامل کسبوکارهای خانگی و مشاغل زیرپله‌ای هستند. پرداخت این گروه از مشاغل عمدتا به‌صورت کارت به کارت یا پرداخت در محل انجام می‌شود.
مشاغل محتوایی: درآمدزایی این دسته از مشاغل مبتنی بر فروش کالا یا خدمات نیست، بلکه از طریق مدیریت صفحات اینستاگرامی و جذب مخاطب اقدام به جذب تبلیغات و درآمدزایی می‌نمایند. اگرچه حدود ۶۰درصد از مشاغل ایجاد شده در اینستاگرام در این بخش قرار دارند ولی حجم بازار این گروه ۷.۵درصد از کل است.
۲۳ میلیون کاربر یکتا برای پلتفرم‌ها
همچنین در این گزارش به آمار فعالیت کسبوکارهای داخلی روی پلتفرم‌های داخلی و همچنین بی‌اعتمادی کاربران به خرید از اینستاگرام پرداخته شده است.
در این زمینه مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرده که بر اساس پیمایش ملی که در شهریورماه سال جاری انجام شده، تنها ۶.۴درصد از شهروندان خرید اینستاگرامی را ترجیح می‌دهند و دلایلی از قبیل بی‌اعتمادی نسبت به فروشنده و تحویل کالا (۳۹درصد)، تحویل کالا با مشخصات متفاوت (۱۱درصد) تاخیر در تحویل کالا (۳درصد) و عدم امکان شکایت و پیگیری تخلفات (۸درصد) به‌عنوان مهمترین دلایل بی‌اعتمادی به خرید اینستاگرامی ذکر شده است.
از سوی دیگر مرکز ملی فضای مجازی با استناد به آمار ارائه شده از طرف سکوهای داخلی و صحت‌سنجی آن (که البته نحوه صحت‌سنجی هم مشخص نیست) گفته است که در حال‌حاضر بیش از یک میلیون کسب‌وکار خرد در ده سکوی داخلی مشغول به فعالیت هستند. در این زمینه جزئیات بیشتری در گزارش ذکر نشده است.
در پایان گزارش مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرده که هم اکنون ۴۱.۸درصد از جامعه کاربران شبکه‌های اجتماعی (معادل ۲۳میلیون کاربر یکتا) در پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی عضو شده و به کاربران فعال این سکوها تبدیل شده‌اند. مرکز ملی فضای مجازی یادآور شده که «تلاش این سکوها برای ارتقاء کمی و کیفی خدمات و تامین حداکثری نیازهای کاربران به مرور موجب افزایش کاربران فعال، افزایش جذب کسبوکارهای خرد در سکوهای داخلی و بالتبع رشد و توسعه زیست بوم کسبوکارهای مجازی در سکوهای داخلی خواهد بود.»
