مشروح گفت و گوی سایت جماران با حسن بهشتی پور را در ادامه می خوانید:
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در نشست خبری اخیر خود تأکید کرد که جمهوری اسلامی با کمیته حقیقت یابی که پس از قطعنامه شورای حقوق بشر برای تحقیق در مورد اتفاقات کشورمان تشکیل شده همکاری نمی کند. این امر چه اثر وضعی برای ما خواهد داشت؟
استناد ایران به «حق حاکمیت ملی» است و اینکه کشورها در امور داخلی خودشان آزاد هستند و نباید اجازه بدهند کشورهای دیگر مداخله کنند. اما علی رغم اینکه اصل ۵۱ و ۵۲ منشور سازمان ملل بر حق حاکمیت ملی کشورها تصریح دارد، به خصوص بعد از دهه ۹۰ میلادی که آمریکایی ها یک فضای جدید بین المللی به وجود آوردند، عملا بحث حاکمیت ملی در نظام بین الملل نادیده گرفته شد و هرکدام از جنگ های منطقه توجیهات خاص خودش را داشت.
در خصوص ایران از مرداد سال ۱۳۸۱ عملا پرونده سازی هسته ای را داریم که الآن ۲۰ سال است ادامه پیدا کرده و دارند به این بهانه فشار می آورند. سال ۱۳۸۱ در نیویورک یک کنفرانس بین المللی برگزار شد و منافقین آنجا مطرح کردند که ایران تأسیسات هسته ای دارد که اعلام نکرده و بعد آژانس بازدید کرد و در واقع از همان زمان شروع به پرونده سازی علیه ایران کردند؛ و اطلاعات آن را هم اسرائیلی ها و آمریکایی ها در اختیار منافقین گذاشته بودند.
اما مسأله «حقوق بشر» حساس تر و مهم تر از پرونده سازی هسته ای است. چون در پرونده سازی هسته ای تا حدودی یک همذات پنداری بین المللی برای ایران به وجود آمده بود؛ به خصوص بعد از برجام که ایران برجام را اجرا کرد و این آمریکایی ها بودند که از آن خارج شدند. اما حقوق بشر موضوعی است که حتی دوستان ایران هم در سطح بین المللی دچار مشکل شده اند. یعنی افرادی که همیشه صحبت می کردند، کنفرانس مطبوعاتی می گذاشتند و یا با مجلات و شبکه های مختلف مصاحبه و از سیاست هسته ای ایران در برابر فشارهای آمریکا می کردند، جبهه مخالف ایران شده اند.
درست است که ایران می گوید کشورها با فرهنگ عمومی خودشان سنجیده می شوند اما در سطح بین المللی حقوق بشر یک موضوع جهانی تلقی می شود و کشورها به خودشان اجازه می دهند در موضوعات اینچنینی اعلام نظر کنند.
تجربه کشورهای دیگری که در این مراحل بوده اند نشان می دهد که اگر ایران با کمیته حقیقت یاب شورای حقوق بشر همکاری نکند، ممکن است پرونده ما به شورای امنیت کشیده شود. نظر شما در این خصوص چیست؟
این تجربه در مورد کشورهای سودان، سومالی، صربستان و یوگسلاوی بوده است. یعنی در مورد چندین کشور تا حالا این کمیته تشکیل و به طرف مختلف این مداخله توجیه شده است. تأکید من بیشتر روی این است که این می تواند مستمسکی برای مداخله خارجی در ایران قرار بگیرد و ما باید حواسمان باشد که با مدیریت بحران در داخل کشور مانع از این شویم که دیگران برای مداخله توجیه پیدا کنند. اینها دارند علیه ایران پرونده سازی می کنند تا بتوانند مداخله در ایران را نزد افکار عمومی دنیا توجیه کنند؛ و چه در بخش دولت و چه در بخش روشنفکران و دلسوزان همه باید به این فکر کنیم که مشکل ایران باید توسط ایرانی حل شود و ایرانی ها بهتر از هرکسی می توانند مشکلات خودشان را حل کنند.
ما نباید اجازه بدهیم زمینه مداخله خارجی فراهم شود اما اینکه ما قطعنامه را محکوم کنیم، پاک کردن صورت مسأله است و مسأله را حل نمی کند. باید به وسیله همبستگی و وفاق ملی در داخل کشور این مسأله را مدیریت کنیم.
با توجه به اینکه این جلسه شورای حقوق بشر توسط آلمان، که یکی از اعضای برجام است، طراحی شده، به نظر شما اعتراضات ایران تأثیر مستقیم روی برجام دارد یا خیر؟
اصلا ربطی به برجام ندارد؛ موضوع حقوق بشر یک مسأله جهانی است. فرض بگیرید که اصلا برجام نبود، ولی اگر تظاهرات در ایران انجام می شد، حتما به همین مراحلی که الآن شاهد هستیم منجر می شد. یعنی حتی اگر آنها برجام را هم اجرا کرده بودند، به این معنا نیست که اجرای برجام ضمانتی به ایران می دهد که آنها اصلا در موضوع حقوق بشر مداخله نکنند. بالأخره آنها دنبال سوژه هستند که علیه ایران استفاده کنند؛ این یک مسأله واقعی است.
برخی کارشناسان تابستان امسال مطرح می‌کردند که طرف آمریکایی مذاکرات منتظر نتیجه انتخابات کنگره و سنا است تا با خیال راحت مذاکرات را ادامه بدهد و به نتیجه برساند. با توجه به قدرت گرفتن جمهوری خواهان در کنگره آمریکا و نتانیاهو در رژیم صهیونیستی، که ما می‌دانیم به مواضع خصمانه تری نسبت به ایران دارند، آینده برجام را چطور ارزیابی می‌کنید؟
من با اینطور دیدگاهها مخالف هستم. برای اینکه اولا شیوه‌ها و راهبرد نتانیاهو و یائیر لاپید هیچ تفاوتی ندارد؛ دشمن اولشان را ایران می دانند و تمام امکاناتشان را بسیج کرده اند و از نظر دیپلماسی و رسانه ای دارند علیه ایران کار می کنند. نکته دوم هم در مورد کنگره آمریکا بارها مصاحبه کرده ام و این موضوع را گفته ام. اصلا در داخل آمریکا مسأله برجام شاید اولویت هشتم و نهم هم نباشد. معیار مردم آمریکا در رأی دادن، به خصوص برای مجلس نمایندگان و سنا، مسائل داخلی خودشان است. ۵۰ ایالت مثل ۵۰ کشور هستند و مسائل داخلی آنها در اولویت است مثل اینکه قیمت بنزین چقدر شد یا نرخ تورم چقدر است و اصلا چنین چیزی نیست که به این نماینده رأی بدهند که مثلا موضع او در برجام چه باشد.
می گفتند بایدن منتظر نتایج انتخابات کنگره است. به دلیل اینکه بداند آیا اکثریت قوی دارد تا با ایران توافق کند؟ ولی وقتی شرایط دو ماه اخیر در ایران پیش آمد، عملا آمریکایی ها منتظر هستند ببینند نتایج این تظاهرات و ناآرامی ها در ایران چه می شود. آنها دنبال بهره برداری و میوه چینی از این شرایط ایران هستند؛ مثل گرگ نشسته اند تا ببینند چه وضعیتی برای ایران پیش می آید.
یعنی شما معتقد هستید شرایط داخلی ایران بیش از نتایج انتخابات های آمریکا و رژیم صهیونیستی در مناسبات بین المللی ایران تأثیر داشته است؟
بله؛ یعنی آن اصلا تأثیری نداشته بلکه آمریکایی ها معطل این هستند که ببینند در ایران چه تحولاتی رخ می دهد و چطوری می توانند از این تحولات به نفع خودشان بهره برداری کنند. در تاریخ ایران از زمان مشروطیت تا حالا، چه زمانی که روسیه تزاری بوده و چه دوره هایی که فرانسه، آلمان و آمریکایی ها بودند، همیشه به فکر منافع خودشان بودند؛ نه تنها در ایران، در کشورهای منطقه و شرق دور، قدرت خارجی وقتی مداخله می کند دنبال تأمین منافع خودش هست و دنبال حقوق مردم آن کشور نیست. حقوق مردم آن کشور بهانه خوبی است برای اینکه از آن استفاده یا سوء استفاده کنند.
بنابر این من فکر می کنم در این شرایط خیلی مهم است که ما توجه کنیم، برجام معطل کنگره آمریکا و تحولات اسرائیل نیست بلکه دقیقا آمریکایی ها و اروپایی ها معطل هستند ببینند که نتیجه این ناآرامی ها و تظاهرات در ایران به کجا می انجامد و متناسب با آن تصمیم بگیرند که چه اقدامی انجام بدهند.
این طور پرونده سازی ها مثل مسأله حقوق بشر، هسته ای، تروریسم و بی ثبات سازی موضوعات بسیار مهم است. ما در ایران اینها را جدی نمی گیریم و فکر می کنیم غلط های زیادی است که آنها می کنند؛ غلط زیادی می کنند ولی روی زندگی، اقتصاد، تجارت، امنیت و همه چیز ما تأثیر دارد.
باید به سمتی برویم که بتوانیم در داخل افکار عمومی را توجیه کنیم و با انجام یک سری اصلاحات و تغییر روش ها کارهایی انجام بدهیم که در داخل محکم و استوار باشیم. هیچ دشمنی جرأت نمی کند به «ایران متحد» حمله کند ولی وقتی ایران دو قطبی و سه قطبی باشد و خدای ناکرده درگیری های داخلی ایجاد شود، شرایط بسیار مناسبی است برای قدرت هایی که دنبال مداخله در ایران هستند.
در این شرایطی که از یک طرف احیای برجام عملا به بن بست خورده و از یک طرف هم ما با چالش حقوق بشری مواجه هستیم، پیشنهاد شما به دستگاه دیپلماسی کشور چیست؟
پیشنهاد من به دستگاه دیپلماسی این است که قطعنامه ها را جدی بگیرد. همه اینها زمینه سازی است برای اینکه اروپایی ها به استناد اینها مکانیزم ماشه را فعال کنند. چون اتحادیه اروپا از برجام خارج نشده و این حق را برای خودش قائل است که بتواند مکانیزم ماشه را فعال کند؛ اما بهانه اش می تواند همین قطعنامه های شورای حکام و شورای حقوق بشری باشد که علیه ما صادر می شود. بنابر این دستگاه دیپلماسی ما باید با مذاکره آژانس بین المللی انرژی اتمی این مسأله را حل کند و بهانه را از دست آنها بگیرد.
