کشف استودان‌های حاوی بقایای استخوانی در آتشکده “پلنگ گرد” کرمانشاه

دکتر شکوه خسروی بااشاره به وجود تعدادی آتشکده باستانی در استان کرمانشاه، اظهار کرد: هرچند در متون تاریخی اطلاعات محدودی از وجود نیایشگاه به ویژه آتشکده‌ها در غرب ایران بدست آمده، اما کاوش‌های باستان شناسی  دو دهۀ اخیر در این منطقه باعث شد تا چندین آتشکده در آن کشف و شناسایی شود.

وی ادامه داد: یکی از جدیدترین آتشکده‌های کشف شده در این منطقه، آتشکده روستای پلنگ گرد واقع در جنوب غرب شهرستان اسلام آبادغرب و پنج کیلومتری شمال شهر حمیل است.

این باستان‌شناس  تصریح کرد: این روستا در کنار یک معبر طبیعی قرار گرفته که در گذشته مناطق شمال استان ایلام را به کرمانشاه متصل می کرده است. در دهه ۴۰ میلادی “اریخ اشمیت” باستان شناس آمریکایی طی بررسی های هوایی خود در استان، این نقطه را  به عنوان مکانی باستانی ثبت کرده است.

وی با بیان اینکه بعدها در سال ۱۳۷۷ نیز یک گروه از باستان شناسان ایرانی به سرپرستی دکتر کامیار عبدی و در سال ۱۳۸۴ هیئتی به سرپرستی مهدی بیگ محمدپور این محوطه را مورد بررسی قرار دادند، گفت: سرانجام در پاییز سال ۱۳۹۱  کاوش اضطراری این محوطه به انجام رسید.

خسروی تصریح کرد: در بخش جنوبی این محوطه باستانی، برجستگی تپه مانندی وجود دارد که حدود یک دهه پیش احداث جاده کرمانشاه – حمیل – ایلام باعث شد بقایای باستانی همچون قطعات سفال، استخوان و یک پایه ستون سنگی در آن کشف شود، به‌گونه‌ای که طی تخریب ها و خاک‌برداری‌هایی که انجام گرفت، بخش‌های زیادی از غرب این تپه ویران شد.

وی ادامه داد: متاسفانه بخش قابل توجهی از این محوطه را فضولات حیوانی و آشغال‌ها پوشانده بود، برای همین پیش از انجام کاوش‌ها آن را پاکسازی کردیم و در ادامه طی کاوش‌ها به یک گورستان از دوره اسلامی و بقایای سکونت‌گاهی از دوره اسلامی و ساسانی رسیدیم.

سرپرست گروه کاوش باستان‌شناسی در این محوطه افزود: تا حدود ۵۰ سال پیش مردم برای ذخیره غلات خود چاله‌هایی را حفر می‌کردند که در محدودۀ کاوش شده نیز چنین چاله‌هایی حفر شده بود و این مسئله باعث آسیب به بقایای سکونتگاه دوره ساسانی محوطه شده بود، با این وجود موفق شدیم بخش‌هایی از آن را ضبط و ثبت کنیم.

وی تصریح کرد: در  کاوش این بخش از محوطه همچنین مجموعه سفال‌هایی از دوره اسلامی مربوط به قرن پنجم هجری کشف شد.

این باستان‌شناس به وجود یک برجستگی تپه مانند در بخش شمالی این محوطه هم اشاره کرد و افزود: بخش‌هایی از این محوطه پیش‌تر توسط روستاییان خاکبرداری شده بود و یک دیوار سنگی به منظور جلوگیری از ریزش بیشتر خاک آن ایجاد کرده بودند.

وی به انجام کاوش‌های باستان‌شناسی در این بخش از محوطه هم اشاره کرد و گفت: در پی این کاوش‌ها بخش‌هایی از بقایای یک سازۀ معماری که با قلوه سنگ و ملات گچ ساخته شده بود، پدیدار شد. در ادامه کاوش‌ها متوجه شدیم که با یک بنای مهم از دوره ساسانی روبرو هستیم که یک نیایشگاه/ آتشکده بوده است.

این باستان‌شناس  تصریح کرد: بخش هایی از این بنا توسط روستاییان در دهه‌های گذشته تخریب شده و بخش‌هایی از آن باقی مانده بود که با توجه به اصل قرینه‌سازی در آتشکده های ساسانی روی نقشه آن را بازسازی کردیم.

وی به کشف تعدادی گچ‌بری با نقش نخل، چاه آب به عنوان نماد تجلی ایزد آناهیتا در آتشکده و تعدادی پایه آتشدان در این بنای تاریخی اشاره کرد و گفت: در بخشی از بنا سه پایه آتشدان گچی در راس یک سکوی تی(T) شکل قرار گرفته‌اند و با ادامه کاوش‌ها قطعه دیگر از پایه‌های گچی را پیدا کردیم که مشخص شد بخش بالای سه پایه گچی هستند. هر چند کارکرد آنها دقیقا مشخص نیست، اما برخی از باستان‌شناسان بر این عقیده‌اند که این پایه‌های گچی شاید محلی بوده که ظرف فلزی حاوی آتش مقدس روی آنها قرار می‌گرفته و یا اینکه روی این پایه‌ها یک تخت قرار داشته که جایگاه نشستن یک شخص مهم همچون پادشاه یا حاکم منطقه بوده است.

این باستان‌شناس در ادامه به یک کشف مهم دیگر در این بنای تاریخی هم اشاره و اظهار کرد: هرچند که پیش از این وجود استودان در آتشکده بندیان درگز در خراسان گزارش شده بود، اما برای اولین بار استودان‌های حاوی بقایای استخوانی را در این آتشکده کشف کردیم.

وی در ادامه درخصوص تاریخ نگاری این بنا هم گفت: یافته و شواهد ما نشان می‌دهد که این اثر متعلق به دوره ساسانی است، اما به طور دقیق تر اینکه مربوط به چه زمانی از این دوره باشد، تا زمان انجام تاریخ‌گذاری مطلق هنوز مشخص نیست.

خسروی ادامه داد: همچنین به‌نظر می‌رسد که روستای پلنگ گرد در دوره ساسانی وسعتی در حد و اندازۀ یک شهرک داشته و آتشکده مذکور احتمالاً در بخش غربی آن واقع شده که بعدها به مرور زمان تعداد زیادی خانه مسکونی دورۀ معاصر بر روی آن شکل گرفته است.

وی اظهار امیدواری کرد که بتوان در آینده نزدیک کاوش‌ها را در پلنگ گرد ادامه داد تا بتوان اطلاعات بیشتری از این محوطه مهم به دست آورد.