در این بیانیه ضمن حمایت کامل از نزدیکی و برقراری روابط میان جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی، همچنین آمده بود: «وزیران بر حمایت خود از همه تلاشهای صلحآمیز از جمله ابتکار امارات متحده عربی و تلاشهای آن برای دستیابی به راهحلی مسالمتآمیز برای موضوع جزایر سهگانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی از طریق مذاکرات دوجانبه یا دیوان بینالمللی دادگستری بر اساس مقررات حقوق بینالملل و منشور سازمان ملل متحد برای حل و فصل این مسئله مطابق با مشروعیت بینالمللی نیز تاکید کردند.»
به نظر میآید برخلاف تصورات مقامات جمهوری اسلامی، مناسبات کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با روسیه و چین از استحکام بیشتری برخوردار است. سال گذشته نیز موضوع حل مسالمتآمیز مسئله مالکیت جزایر سهگانه در خلیج فارس در بیانیه مشترک عربستان سعودی و رئیسجمهوری چین مطرح شده بود. شی جین پینگ، رهبر حزب کمونیست چین ۱۰ دسامبر ۲۰۲۲ (۱۹ آذر ۱۴۰۱) در سفری سه روزه به عربستان سعودی، در نشست سران کشورهای عربی شورای همکاری خلیج فارس شرکت کرد.
رهبران این کشورها در پایان این نشست در بیانیه مشترک خود حمایتشان را از تمام تلاشهای صلحآمیز از جمله تلاش امارات برای “دستیابی به راه حل مسالمتآمیز” در مورد “جزایر سه گانه تنب کوچک، تنب بزرگ و ابوموسی از طریق مذاکرات دو جانبه طبق قواعد حقوق بینالملل” اعلام کردند. در واکنش به این بیانیه وزارت خارجه جمهوری اسلامی از “دیدار” سفیر چین با دستیار آسیا و اقیانوسیه وزارت خارجه خبر داده و سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی گفت: «در این ملاقات نسبت به ورود بیانیه مذکور به موضوع تمامیت ارضی ایران ابراز ناخرسندی شدید شد و تاکید گردید جزایر سهگانه ایرانی خلیج فارس جزء لاینفک تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران است که مانند هر بخش دیگر از سرزمین ایران هرگز موضوع مذاکره با هیچ کشوری نبوده و نخواهد بود.»
لحن ملایم کشورهای عربی در قبال اسرائیل
همچنین برخلاف مواضع به شدت خصمانه جمهوری اسلامی در قبال اسرائیل و مناقشه با فلسطینیها، وزیران خارجه کشورهای حوزه خلیج فارس و وزیر خارجه روسیه در بیانیه خود مواضع بسیار ملایمتری نسبت به این مسئله اتخاذ کردهاند.
“البلدنیوز” در این بیانیه آمده است: «وزیران نگرانی عمیق خود را در مورد حمله اخیر اسرائیل به جنین و تلفات انسانی ناشی از آن ابراز کردند. آنها بر لزوم ایجاد و حفظ وضعیتی تاکید کردند که به فلسطینیها و اسرائیلیها اجازه میدهد به گفتوگوهای جدی سیاسی بازگردند و از هرگونه اقدام یکجانبهای که این تلاشها را تضعیف میکند، خودداری کنند.» بیانیه میافزاید: «وزیران حمایت خود را از تلاشها برای دستیابی به آشتی فلسطین و وحدت ملی بر اساس برنامه سیاسی سازمان آزادیبخش فلسطین اعلام کردند.»
در این بیانیه همچنین گفته شده “وزیران بر ضرورت از سرگیری روند صلح معتبر با هدف دستیابی به راهحلی عادلانه برای مسئله فلسطین بر اساس راهحل دو کشور، مطابق با قطعنامههای مربوطه سازمان ملل متحد و ابتکار صلح عربی تاکید کردند؛ تشکیل کشور مستقل فلسطین در مرزهای ۱۹۶۷ با پایتختی بیتالمقدس شرقی و توقف شهرکسازی و تمامی اقدامات یکجانبه گرایی و احترام به وضعیت تاریخی موجود در شهر قدس و اماکن مقدس آن.»
روسها و جزایر ایرانی
احمد زیدآبادی در باره مواضع چین و روسیه نوشت: روسها هم مثل چینیها، در مورد جزایر سهگانۀ ایرانی با کشورهای عرب حوزۀ جنوبی خلیج فارس همصدا شدند. در بیانیۀ مشترک وزیران خارجۀ روسیه و شورای همکاری خلیج فارس، بر ضرورت مذاکرۀ ایران با امارات متحدۀ عربی برای حل و فصل اختلاف بر سر جزایر سهگانه و یا ارجاع موضوع به دیوان دادگستری بینالمللی تأکید شده است. پیش از این، شی جین پینگ، رئیس جمهور چین نیز بیانیۀ مشابهی با سران شورای همکاری خلیج فارس امضاء کرده بود. متأسفانه مسئولان ایرانی، با اقتضائات یک سیاست خارجی صحیح و متوازن و تأمین کنندۀ منافع ملی کشور آشنایی ندارند و با پیش گرفتن یک سیاست ضدغربی، مجبور به باجدهی به روسیه و چین شدهاند.
در مقابل، همین کشورهای عرب حوزۀ خلیج فارس که مسئولان ایرانی تا همین چند ماه پیش آنان را به انواع و اقسام حماقتها و خودفروشیها متهم میکردند، با درایتی عجیب، روابط خود را با تمام قطبهای قدرت در جهان متوازن کردهاند و از کمک و یاری همۀ آنها در جهت تأمین منافع خود سود میجویند. وزیر خارجۀ روسیه در حالی با وزیران خارجۀ شورای همکاری خلیج فارس در مورد سه جزیرۀ ایرانی موضع واحدی گرفته که یورونیوز گزارش داده است: “در آستانۀ اجلاس سران ناتو در ویلنیوس، روسیه با ۲۸ فروند پهپاد شاهد ایرانی، پایتخت اوکراین و شهر ادسا را مورد حمله قرار داده است”!