پس از توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵، شرایطی فراهم شد تا بسیاری از مقامات و هیأت‌های سیاسی، اقتصادی، علمی و … کشورهای مختلف به تهران سفر کرده و ضمن دیدار و گفتوگو با مسئولان کشورمان، به بررسی زمینه‌های سرمایه‌گذاری پرداخته و بر همکاری‌های مشترک و گسترده در حوزه‌های مختلف تاکید کردند. اما به‌گفته محسن جلال‌پور، رئیس اتاق بازرگانی ایران «دوره بین تصمیم‌گیری درباره برجام و اجرایی‌شدن آن، برای اقتصاد دوره خوبی نبود» زیرا هنوز مشخص نبود که “برجام” مورد تایید کشورهای طرف توافق قرار خواهد گرفت یا نه. اما حالا که توافق هسته‌ای -برجام- مورد تایید و وارد فاز اجرایی خود شده است، خوشبینی زیادی نسبت به حضور سرمایه‌گذاران خارجی در کشور و رونق و فضای مثبت جدیدی در اقتصاد کشور بین مسئولان و فعالان اقتصادی ایجاد شده است.
آمادگی سرمایه‌گذاری ۱۵ میلیاردی خارجی‌ها در ایران
در همین‌زمینه رئیس اتاق بازرگانی ایران با اعلام اینکه تاکنون ۱۵ میلیارد دلار آمادگی سرمایه‌گذاری خارجی در کشور مطرح شده است، گفت: با اجرایی شدن برجام، امید است فضای کشور برای سرمایه‌گذاری به ویژه سرمایه‌گذاری خارجی فراهم شود.محسن جلال‌پور که در شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی سخنرانی می‌کرد، با اشاره به اینکه “سال ۱۳۹۴ با یک شرایط ویژه و انتظار آغاز شد”، ادامه داد: در این مدت همه در این فضا بودند که دستاورد تفاهم به نتیجه برسد و تصمیم‌گیری شود و پس از آن مردم در شرایط انتظاری قرار گرفتند که وضعیت به سمت بهتر شدن فضای اقتصادی پیش خواهد رفت.با اجرایی‌شدن برجام، امید بر این است که فضای کشور برای سرمایه‌گذاری به ویژه سرمایه گذاری خارجی فراهم شود.
فرصتی برای مشارکت گازی ایران با جهان
همچنین براساس گزارش‌ها، رئیس‌جمهور کشورمان از همتای روسی خود برای حضور در مراسم مجمع کشورهای صادرکننده گاز دعوت کرده است. علاوه‌بر دعوت رسمی ایران از رئیس‌جمهور روسیه، تاکنون مکاتبات رسمی ایران با روسای‌جمهور و سران کشورهای مختلف عضو مجمع کشورهای صادرکننده گاز نیز انجام شده است و دعوت‌نامه‌های رسمی روحانی برای روسای‌جمهور بسیاری از کشورها ارسال شده است. مجمع کشورهای صادرکننده گاز در سال ۲۰۰۰۱ در تهران تاسیس و در ۲۳ دسامبر ۲۰۰۸ در مسکو به‌رسمیت شناخته شد. به‌نظر می‌رسد این اجلاس امکان دور جدید مشارکت گازی ایران با کشورهای گازخیز جهان را فراهم کند.
سرمایه‌گذاری ۴۰ میلیارد دلاری در طرح‌های مشترک ایران و روسیه
«الکساندر نوواک» وزیر انرژی روسیه هم که به‌تازگی در رأس هیأت بلندپایه اقتصادی و نفتی ۴۰ نفره به ایران سفر کرده است از آمادگی مسکو و تهران برای سرمایه گذاری ۳۵ تا۴۰ میلیارد دلاری در طرح‌های مشترک دوکشور خبر داد.نوواک در گفتوگو با شبکه خبری «روسیه۲۴» تصریح کرد: در مذاکراتی که با مقام‌های ایرانی صورت گرفت درباره مجموعه‌ای از طرح‌ها توافق کردیم.
هشدار به دلالان و سرمایه‌گذاران
البته بیژن زنگنه وزیر نفت هشدارهایی نیز به سرمایه‌گذاران خارجی داده است که اگر قصد سرمایه‌گذاری در ایران دارند باید قید ارتباط با دلالان را بزنند. وزیر نفت با انتقاد شدید از دلالانی که مثل “انگل‌هایی که می‌خواهند خون ملت را بمکند”، از شرکتهای نفتی خارجی خواسته است از همکاری با این افراد برای امضای معاملات خودداری کنند. زنگنه گفته بود: “از تمامی شرکتهای خارجی درخواست می‌کنیم که از همکاری با دلالان و افراد فاسد خودداری کنند و به هیچ دلالی حق حساب و یا پورسانت برای اجرای طرح‌های نفتی در ایران ندهند. برخی از دلالان در دوران تحریم بر تخصص‌های حقه‌بازی خود اضافه کرده‌اند و اما مطمئن باشند مبارزه با فساد در صنعت نفت ایران در دوران پساتحریم شدت می گیرد.” البته پیش از زنگنه هم اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور هشدار داده بود: “برخی از شرکتهای خارجی نیز که تصور می‌کنند با پرداخت مبالغی به دلالان و واسطه‌ها می‌توانند قراردادهایی را منعقد سازند، باید بدانند که در فهرست سیاه قرار گرفته و از ادامه همکاری با ایران محروم خواهند شد.”
دور جدید برای اقتصاد ایران
اسحاق جهانگیری همچنین در روز ملی صادرات گفته بود که “در آذرماه تحریمها لغو و همزمان با آن دوران جدیدی از اقتصاد ایران در سطح داخلی و بین‌الملل آغاز خواهد شد.بر این اساس از روز اعلام لغو تحریمها روزانه ۵۰۰ هزار بشکه نفت به تولید کشور اضافه خواهد شد و بسرعت تولید نفت را به دو میلیون بشکه در روز خواهیم رساند. وی با بیان اینکه برخی از گروه‌های خارجی که طی چند وقت اخیر به ایران آمدند و مذاکراتی داشتند باعث شد که نخستین قرارداد در حوزه اقتصادی منعقد شود، تصریح کرد: نخستین قرارداد خارجی به ارزش ۲/۴ میلیون یورو برای صنعت برق کشور امضا شد و بزودی مراحل تصویب آن در دولت طی خواهد شد. وی در مورد پول‌های بلوکه شده خارج از کشور نیز گفت: ۱۰۰ میلیارد دلار ذخایر ارزی در خارج از کشور داشته‌ایم که برخی صرف تضمین فاینانس شده، برخی در پروژه‌های نفت و گاز به‌کار گرفته شده و برخی را به داخل کشور آورده‌ایم و اگرچه برخی می‌گویند معادل ریالی ۳۰ میلیارد دلار خرج شده است اما در نهایت این پول منبعی است که به کشور وارد می‌شود و در اختیار واردات، صادرات و فعالان اقتصادی قرار می‌گیرد. جهانگیری با تاکید بر این نکته که ب”اید بازنگری‌های جدیدی در سیاست‌های راهبردی اقتصاد کشور انجام شود”، یکی از برنامه‌ها را “برون‌گرایی اقتصاد و توسعه صادرات” عنوان کرد و افزود: باید در حوزه صادرات با رویکردهای جدید ورود پیدا کنیم و کشورهای هدف را مشخص کرده و به آنها وارد شویم، به عنوان مثال به جای ۱۰ کشوری که به آنها صادرات داریم باید ۳۰ کشور را مد نظر قرار دهیم.
قیمت کالاها با اجرای برجام کاهش می‌یابد؟
اما توافق هسته‌ای و لغو تحریمها، انتظاراتی را نیز در مورد تغییر شرایط اقتصادی در مردم ایجاد کرده و آنها نیز منتظر تاثیر مثبت اجرای برجام بر معیشت خود هستند. در همین رابطه، مجتبی خسرو‌تاج، قائم مقام وزیر صنعت با بیان اینکه “پیش‌بینی می‌شود با اجرای برجام، اقتصاد کشور رونق بگیرد”، معتقد است که “با تحقق این امر، افزایش سرمایه گذاری اقتصادی توسعه پیدا کرده و در نهایت میزان تولید کالا افزایش و قیمت آن کاهش می‌یابد. بعد از جذب سرمایه گذاری‌های خارجی و رونق تولید تصمیم گیری دیگری نیز در قیمت گذاری کالا تاثیرگذار است. صاردات کالا های تولید شده در این شرایط به هرمیزانی که بیشتر در بازار داخلی به جای صادرات عرضه شود، قیمت‌ها بیشتر کاهش می یابد. باید ببینیم با اجرای برجام چقدر می‌توانیم قیمت تمام شده را کاهش دهیم و در کنار آن چقدر می‌توانیم در عرضه و کنترل تقاضا موفق باشیم.
البته این خوشبینی‌ها در حالی است که چندی پیش، حسن روحانی، رئیس‌جمهور هشدار داده بود که اگرچه کشور سال گذشته رشد اقتصادی داشت اما هنوز احتمال بازگشت رکود وجود دارد. روحانی با تاکید براینکه باید مشکلات تولید حل شود، گفته بود که کمبود تسهیلات مالی و پایین آمدن تقاضا، از مشکلات اصلی تولیدکنندگان است و پایین آمدن قیمت نفت در بازارهای جهانی هم اقتصاد ایران را تحت فشار گذاشته است.بعد از این اظهارات رئیس‌جمهور برخی از مسئولان اقتصادی دولت -ولی‌الله سیف، علی طیب‌نیا و محمدباقر نوبخت- در جلسه‌ای مشترک، اقدامات پیشنهادی دولت برای خروج از رکود را اعلام کردند که قرار است در شش ماه آینده انجام شود. گفته می‌شود که این اقدامات، اقتصاد کشور را برای وقتی که تحریم‌های نفتی و بانکی لغو شوند آماده می‌کند.
پیش‌بینی مثبت صندوق بین‌المللی پول
با این حال، خبر اعلام لغو تحریمها علیه ایران از سوی اتحادیه اروپا و آمریکا بازتاب گسترده‌ای داشته و بسیاری از کارشناسان و تحلیل‌گران آن را آغاز یک دوره جدید در روابط و همکاری ایران با جهان در حوزه‌های مختلف دانسته‌اند که به تقویت و پیشرفت جایگاه و نقش ایران در معادلات جهانی منجر خواهد شد. بعد از اعلام لغو تحریمها علیه ایران، صندوق بین‌المللی پول در گزارشی برآورده کرده است که در پی لغو تحریمها علیه ایران، فعالیت‌های اقتصادی داخلی به‌طور چشمگیری افزایش خواهد یافت. این صندوق پیش‌بینی کرده است که اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۵ رشد ۰٫۸ درصدی و در سال ۲۰۱۶ رشد ۴٫۴ درصدی را ثبت خواهد کرد. در هر حال، جبران و بهبود شرایط کشور که در سال‌های گذشته براثر سیاست‌های نامناسب اقتصادی و همچنین تحریم‌های بین‌الملی، خسارات و آسیب‌های گسترده‌ای به کشورمان وارد شده است، در کوتاه‌‌مدت میسر نخواهد شد و دولت برای رفع موانع و بهبود و توسعه متوازن و واقعی کشور به زمان و همراهی مردم و البته نظرات کارشناسان نیاز خواهد داشت تا رفاه و جایگاهی که شایسته مردم و کشورمان هست را فراهم کند. / آفتاب
