قلم ، گفتگوی دکتر محمدجواد حق شناس با روزنامه روزان که دیروز اول مهر منتشر شده است را در ادامه می خوانید:
فردا حسن روحانی رئیس جمهور ایران عازم آمریکا می‌شود. شاید چون این سومین دیدار و حضور وی در مجمع عمومی سازمان ملل است چندان اتفاق تازه‌‌ای نباشد اما فضایی که بعد از توافق وین بین ایران و غرب ایجاد شد سبب می‌شود که این سفر با رویکردی متفاوت از سوی جامعه جهانی نسبت به ایران تلقی شود. هر چند در سفرهای دو سال پیش روحانی به نیویورک جهان بیشتر منتظر پیام تازه تهران بود اما حل و فصل مسیله پیچیده‌‌ای مثل پرونده هسته‌‌ای سبب شده است انتظارات را بالا ببرد. رخداد وین نه تنها پایانی بر بسته شده چالش هسته‌‌ای ایران با غرب بود که شاید بتوان گفت پایانی بر ۱۲ سال مخاصمه میان ایران و ۶ قدرت غربی و ایجاد نزدیکی سیاسی و دیپلماسی مثبت میان مذاکره کنندگان بود. حالا انتظارات از این جهت بالا می‌رود که این دیپلماسی شاید بتواند در بزنگاه سازمان ملل از سطح وزرا به روسای ۱+۵ و ایران ارتقا یابد. تا جایی که برخی دیپلمات‌های غربی خبر داده‌‌اند که در حاشیه اجلاس هفتادم سازمان ملل در صورت تایید تهران، ملاقاتی میان روسای ایران و ۱+۵ روی خواهد داد. خبری که هرچند از سوی مسئولان مستقیما پاسخ داده نشد اما حسن روحانی در مصاحبه اخیر خود با سی بی اس از عدم دیدار خود با باراک اوباما خبر داد. با این حال هر چند انتظار نمی‌رود دیداری دو جانبه‌‌ای در سطح روسای ایران و آمریکا برگزار شود اما دیدار‌های چند جانبه روسای کشورهای ۱+۵ و ایران در قالب برجام شاید گمانه‌زنی بیراهی نباشد. حالا این که این ملاقات‌ها و برگزاری چنین نشستی چه کمکی به اجرای برجام خواهد داشت و این که اصولا چرا باید انتظار چنین نشستی را در هفتادمین اجلاس عمومی سازمان ملل متحد داشته باشیم پرسش‌هایی بود که روزان در قالب مصاحبه نه چندان مفصل با دکتر محمد جواد حق شناس استاد بین‌الملل و عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی در میان گذاشت. مشروح این گفتگو را در ذیل می‌خوانید.
سومین سفر رئیس جمهور فردا آغاز می‌شود. اصولا با توجه به شرایط حال حاضر ایران در مقام مقایسه این سفر با دو سفر پیشین روحانی به نیویورک برای حضور و سخنرانی در اجلاس هفتادم مجمع عمومی سازمان ملل متحد چه تفاوت‌هایی دارد ؟ شرایط کنونی ایران را برای حضور در این اجلاس چگونه می‌بینید ؟
سفر اول و دوم آقای روحانی به نیویورک، سفری بود که گروه ایرانی و مشخصا دکتر روحانی تلاش می‌کرد که بتواند در فضای بین‌المللی که پیرامون اجلاس مجمع سازمان ملل که معمولا در اواخر شهریور ماه و اوایل مهر شکل می‌گیرد، یک پیام روشن و صریح و قابل اعتمادی را به جامعه جهانی صادرکند. ایرانی که امروز آقای روحانی رئیس جمهور آن است، پیام‌های متفاوتی را در مقایسه با ایرانی که در ۸ سال گذشته پیام‌هایی را به دنیا ارسال می‌کرده، قصد داشت به جهان ابلاغ کند. طبیعی بود که جامعه جهانی و مشخصا قدرتهای بزرگ به دنبال رصد و ارزیابی از چنین موقعیتی بودند و علی القاعده با گامهای احتیاط آمیز و توام با شک و تردید در چنین مذاکراتی و در دیدار‌های سه جانبه و چند جانبه حاضر می‌شدند و اهدافشان را دنبال می‌کردند. گروه سیاست خارجی آقای روحانی که مجموعه‌‌ای از چهره‌های آشنا و باسابقه ممتد حضور در عرصه دیپلماسی و در عین حال مورد اعتماد، سکان وزارت خارجه را عهده دار شده بودند، اینبار در یک موقعیت مناسبتری قرار داشتند. چراکه مهمترین پرونده سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران که از آغاز تا پایان دولت احمدی‌نژاد با ناباوری از دست وزارت خارجه، خارج و در اختیار شواری عالی امنیت ملی قرار گرفته بود با پیشنهاد حسن روحانی و موافقت رهبر انقلاب، از شورای عالی امنیت ملی خارج و به وزارت خارجه محول شده بود. بنابراین این تیم هم با اعتماد به نفس بیشتری و هم با اختیارات روشن و قدرت تصمیم گیری مناسب و با هماهنگی حداکثری که با رئیس جمهور و مقامات ارشدنظام داشتند طبیعتا عهده دار حل و فصل موضوع شده بودند. سال گذشته که بهر حال مذاکرات پیش رفته و ژنو را پشت سر گذاشته بود و نهایتا در مسیر گفتگوهای سازنده برای رسیدن به یک هدف مشخص و ملموس حرکت می‌کرد تلاش آقای روحانی عمدتا رفع دغدغه‌ها و رسیدن به توافق نهایی بود که نهایتا در لوزان و وین ما شاهد بودیم که به نتیجه رسید. در این سفر آقای روحانی دیگر دغدغه‌های سال پیش یا سال پیشتر را ندارد. حالا کاملا از یک موضوع محکمتر و یک اعتماد به نفس قوی تر در حوزه سیاست خارجی به پیش می‌رود.
چرا شرایط امسال را برتر از دو سال گذشته می‌دانید ؟
بهر حال اکنون زمانی است که تهران تجربه حضور ده‌ها وزیر خارجه و صدها سرمایه گذار و چندین رئیس دولت را داشته است. از سویی ترافیکی که امروز در فرودگاه مهرآباد و کاخ سعد آباد شاهد آن هستیم به گونه‌‌ای است که حداقل در یک دهه اخیر ما تجربه حداقلی را به این شکل نداشته ایم. در این زمان به نظر می‌رسد که از این لحاظ فرصتی است برای تثبیت آنچه که ایران در قراردادهایی که درژنو، لوزان و وین که توانسته به دستاورد را فراهم کند ودر این فرصت دستاوردهای برجام تحکیم شود. بخصوص رفع تحریم‌ها که اثرات مخربی را در عرصه سیاست‌های داخلی و میزان رضایتمندی مردم از دولت بجای گذاشته است. همانطور که می‌دانیم اینبار سفر آقای روحانی بعد از اجلاس نیویورک به فرانسه خواهد بود. این در حالی است که بعد از دیدار رئیس دولت اصلاحات ازیک کشور بزرگ اروپایی تا امسال چنین سفری صورت نگرفته است. بویژه این که فرانسه در جریان مذاکرات در نقش یک پلیس بد ظاهر شده بود و به نظر می‌رسید با سفری که آقای فابیوس به تهران انجام داد، فرانسه تلاش دارد و این آمادگی را از خود نشان داده است که بتواند فرصت‌های از دست رفته را جبران کند. بهر حال دیدار فابیوس از تهران سفری بود که به همراه دو تن از وزاری ارشد فرانسوی که این روزها به تهران آمده‌‌اند صورت گرفت. از سویی گروه بزرگ که بیش از صد نفر از شرکت‌های بزرگ اقتصادی بودند در این سفر فابیوس را همراهی کردند. شرکت‌هایی مثل توتال، پژو و ایرباس هم در این سفر حاضر بودند تا بتوانند فرصت‌های مناسبی را در رقابت‌هایی که با رقیبان اروپایی و ژاپنی و چینی و کره‌‌ای که قصد دارند وارد بازار ایران شوند را از دست ندهند. به نظر می‌رسد که آقای روحانی از موضع کشوری که توانسته است یکی از پرونده‌های پیچیده و بین‌المللی را حل و فصل کند در این اجلاس حضور می‌یابد که یکی از فرصت‌ها بزرگ سیاست خارجی ایران در این مقطع خواهد بود.
در نخستین سفر آقای روحانی و در آخرین ساعاتی که او در نیویورک بسر می‌برد مکالمه تلفنی کوتاهی از سوی باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا صورت گرفت. اینبار نیز آنطور که برخی دیپلمات‌های غربی خبر داده‌‌اند قرار است روسای کشورهای ۱+۵ و ایران در اجلاس نیویورک دیداری داشته باشند که البته همین دیپلمات‌ها گفته‌‌اند هنوز منتظر تایید ایران هستند. این رویداد را در صورت واقعی شدن چگونه ارزیابی می‌کنید ؟
این اتفاق یک اتفاق خوبی می‌تواند باشد که در قالب ۱+۵ و ایران ممکن است رخ دهد. بهر حال این رخداد تا قبل از این دوسال حتا در قالب وزرای خارجه این کشورها نیز یک امری غیر قابل دسترسی تلقی می‌شد اما در دوسال گذشته به گونه‌‌ای این روند عادی شد، که هیچ هفته‌‌ای نبود که بین آقای ظریف و کری دیدار و تماس و گفتگو ایجاد نشود. بطوری که در دو سال گذشته بین وزرای خارجه ایران و آمریکا، بیش از ۱۸۰ روز مذاکره مستقیم برگزار شده است. شاید در این مرحله نهایی و حالا که مذاکرات به نتیجه رسیده است این دیدار هم بتواند یک فرمال داشته باشد. بهر حال همین که جهان امروز بیش از جنگ و دعوا و دشمنی نیاز به صلح و آشتی دارد و در پیام صلحی که آقای روحانی در سفر اول خود به جامعه جهانی ارائه کرد و این پیام صلح و آشتی ایران به جهان بدون هیچ مخالفتی تصویب شد، می‌تواند این دیدار را هم در این قالب برگزار کند. در این شرایط این ملاقات احتمالی یک اتفاق مثبت و رو به جلو خواهد بود.
به نظر شما آیا این اجازه از سوی مقامات ارشدنظام صادر خواهد شد؟ واکنش‌ها در داخل چگونه خواهد بود ؟ با توجه به این که مکالمه دو سال پیش روسای جمهور ایران و آمریکا واکنش تندی را در تهران بهمراه داشت.
قبلا نیز بحث شده است که گفتگو‌ها در قالب مباحث مربوط به برجام و پرونده هسته‌‌ای باشد. طبیعتا وقتی گفتگوهای هسته‌‌ای در چارچوب است این گفتگو‌ها نیز در راستای همین چارچوب روبه جلو خواهد رفت. نکته‌‌ای که قبلا بعنوان یک ملاحظه مورد توجه بود این بود که ایران و آمریکا دیدار خاصی در حوزه مباحث دوطرف و در مورد روابط دو جانبه نخواهند داشت اما در حوزه مباحث پرونده هسته‌‌ای علی القاعده اگر موارد کارشناسی ایجاب کند می‌تواند این دیدار اتفاق رخ دهد و هیچ ایرادی نداشته باشد. بهر حال این رویداد احتمالی یعنی ملاقات روسای ۱+۵ و ایران در اجلاس عمومی مجمع سازمان ملل، اتفاقی خوب و رو به جلویی خواهد بود.
