برخی افراد سودجو با درج آگهی دروغین در سایت‌ها اقدام به کلاهبرداری با دریافت ودیعه برای رزرو کالا می‌کنند در حالی که هیچ‌گونه کالایی رد و بدل نمی‌شود و فرد کلاهبردار نیز دیگر پاسخگو تماس‌ها نیست. شیادان فضای مجازی در روش دیگری خود را در نقش خریدار لوازم جا می زنند و درخواست اطلاعات درج شده در کارت بانکی و رمز دوم کارت برای واریز اینترنتی وجه را دارند و پس از دریافت اطلاعات اقدام به برداشت وجه می کنند.
دریافت بیعانه، ترفند کلاهبرداران در سایت‌های آگهی آنلاین است، مجرمان و کلاهبرداران سایبری به صورت گروهی یا انفرادی با استفاده از سیم کارت‌های متعدد و حساب‌های بانکی عمدتا اجاره‌ای با درج آگهی‌های مختلف در سایت‌های آگهی آنلاین از هموطنان کلاهبرداری می‌کنند.
به گفته کارشناسان پلیس فتا؛ امن‌ترین روش برای خرید اینترنتی استفاده از سیستم خرید پستی است که امروزه اغلب فروشگاه‌ها نیز از این سرویس استفاده می‌کنند. با استفاده از این روش می‌توان محصول مورد نظر را سفارش دهید و محصول توسط شرکت پست برای شما ارسال شده و سپس مبلغ کالا را به پیک تحویل می‌دهید در این روش شما با اطمینان خاطر و بدون اینکه پولی را از پیش، پرداخت کرده باشید می‌توانید محصول خود را خریداری کنید. استفاده از این روش برای کالاهایی که ماهیت فیزیکی دارند بسیار مناسب است.
از سوی دیگر در زمان خرید از فروشگاه‌های اینترنتی باید از نماد اعتماد الکترونیک اطمینان حاصل کرده و با کلیک بر روی آن اعتبار سایت مشخص شود و شما را به سایت این نماد ارتباط و متصل کند آن گاه می‌توان به مشخصات سایت و فروشگاه اینترنتی و از تاریخ اعتبار نماد آن و سایر خدمات ارائه دهنده فروشگاه مطلع شد.
مهمترین عنصر در ارزیابی اعتبار هر فروشگاه اینترنتی داشتن نماد اعتماد الکترونیک است. نماد الکترونیک نشانه‌ای است که از طرف مرکزی با نام توسعه تجارت الکترونیکی که وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران است، به عنوان تاییدیه به فروشگاه‌های اینترنتی داده می‌شود. نماد اعتماد الکترونیکی در یک وب‌سایت نشان دهنده بالا بودن امنیت آن در فضای تجارت مجازی است.
در حال حاضر اعطای نماد اعتماد الکترونیکی به کسب و کارهای فعال در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های مجاز نیز تعلق می گیرد. تمام فعالان کسب و کارهای الکترونیکی در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های مجاز، برای ثبت نشانی فعالیت خود و آغاز فرآیند اخذ نماد اعتماد الکترونیکی می توانند با مراجعه به سامانه نماد و ایجاد حساب کاربری، اقدام به ثبت نشانی فعالیت خود در شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها کنند. همچنین کسب و کارهای دارای نماد اعتماد الکترونیکی نیز می‌توانند با ورود به پنل کاربری خود، از قسمت افزودن شناسه اقدام به ثبت نشانی فعالیت خود در شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها کنند.
نماد الکترونیک فقط به فروشگاه‌های حقیقی و یا حقوقی اعطاء می‌شود که توسط سیستم‌های دولتی ازجمله مرکز توسعه تجارت الکترونیک، کسب‌وکار آنها تائید شده باشد. معمولا فروشگاه‌های که نماد اعتماد الکترونیک دارند لوگو نماد را در صفحه اصلی قرار می‌دهند تا همه بتوانند آنها بررسی کنند. برای بررسی کافی است روی لوگو نماد الکترونیک کلیک کنید تا به‌صورت Popup باز شود و اطلاعات صاحب‌امتیاز را به شما نمایش دهد.
روش دیگری که می‌توانید با آن نماد الکترونیک یک فروشگاه اینترنتی را بررسی کنید ورود به سایت https://enamad.ir و کلیک بر روی استعلام است، پس از کلیک بر روی استعلام صفحه‌ای باز می‌شود به‌صورت ( Popup ) و از شما درخواست آدرس دامنه سایت را می‌کند. کافی است آدرس دامنه فروشگاه موردنظر خویش را در آن وارد کنید تا پس از کلیک بر روی جستجو، اطلاعات مربوط به صاحب‌امتیاز آن فروشگاه را برای شما مشخص شود.
کلاهبرداری در سایت دیوار
کلاهبرداران سایبری با زیرکی خاصی کالاها و خدماتی را در سایت دیوار ثبت کرده و با نوشتن مشخصات و قرار دادن عکس‌های جعلی و همچنین قیمت‌های کف بازار کاربران را ترغیب و با فریب آنان، در قبال نگه‌داشتن آن کالا یا ارائه خدمات درخواست واریز بیعانه می‌کنند.
در این روش شیادان سایبری پس از تماس مشتری به‌گونه‌ای رفتار می‌کنند که آن کالا یا خدمات دارای مشتریان زیادی است و با زیرکی با مطرح کردن و شرط گذاشتن دریافت بیعانه قول می‌دهند که جنس مورد نظر را برای مشتری نگه داشته و پس از اخذ وجه برای مشتری ارسال کنند که در این مواقع حتی برخی از کاربران حاضر می‌شوند تا کل مبلغ کالا را نیز پرداخت کنند.
این در حالی است که باید به هیچ عنوان قبل از دریافت کالا، وجهی بابت بیعانه برای فروشنده کالا در سایت‌های واسط واریز شود چرا که کلاهبرداران سایبری با بهره‌مندی از کارت‌های عابر بانک اجاره‌ای، سرقتی و یا کپی، وجوه انتقالی به این کارت‌ها را جابجا کرده و از طرق مختلف مثل جایگاه سوخت، مراکز خرید تبدیل به وجه نقد یا کالا می‌کنند.
کلاهبرداری با ترفند پرداخت بیعانه و پیش پرداخت
سرگرد احسان بهمنی رئیس پلیس فتا استان هرمزگان پرداخت بیعانه را یکی از مهمترین روش‌های کلاهبرداری از طریق سایت‌های درج آگهی برشمرد و گفت: دریافت بیعانه و عدم پاسخگویی به تماس‌های فرد خریدار همچنان یکی از مهمترین شگردهای مجرمانه در فضای مجازی است که لازم است هموطنان گرامی دقت و هوشیاری بیشتری در این خصوص داشته باشند.
وی افزود: در این روش فرد مجرم با انتشار آگهی جعلی فروش جنس دست‌دوم با قیمت و مشخصات کیفی چشم‌نواز به دنبال جلب اعتماد قربانیان بوده و در ادامه سعی در فریب و دریافت وجوه مختلف تحت عناوینی همچون رزرو کالا، پیش پرداخت و… دارند.
این مقام مسئول در ادامه تاکید کرد: معمولاً شماره حساب‌های اعلامی جعلی بوده و بعد از دریافت این‌گونه مبالغ، فرد مجرم دیگر پاسخگو نیست.
سرگرد بهمنی در توصیه به کاربران تاکید کرد: لازم است هموطنان عزیز در هنگام خرید از سایت‌های واسط هوشیار بوده و پرداخت وجه را به بعد از رویت کالا و دریافت کالا موکول کنند.
اخذ بیعانه رایج‌ترین شیوه مجرمان سایبری است
سرهنگ سیدنظام موسوی رئیس پلیس فتا فرماندهی انتظامی ویژه غرب استان تهران به شهروندان هشدار داد: قیمت نازل و تحریک خریدار از سوی فروشنده در آگهی‌ها کالا برای دریافت بیعانه و نفروختن آن به دیگران از شگردهای مجرمان سایبری است. مجرمان سایبری با ارائه تخفیفات غیر واقعی درآگهی‌های فروش وسایل در سایت‌ها، قربانیان خود را به دام می‌اندازند.
وی افزود: کلاهبرداران با سوءاستفاده از سایت‌های تبلیغاتی و اپلیکیشن‌های مشابه، با درج آگهی‌های جعلی و با تعیین قیمت‌های پایین‌تر از عرف بازار و وسوسه انگیز از مشتریان درخواست مبلغی به عنوان بیعانه می‌کنند و این در صورتی است که پس از واریز مبلغ توسط خریدار، کلاهبردار گوشی خود را خاموش و یا دیگر پاسخگوی تلفن خود نبوده و از تحویل و یا پس دادن وجه امتناع می‌ورزد.
رئیس پلیس فتا غرب استان تهران یادآور شد: شهروندان به هیچ عنوان قبل از رویت و کسب اطمینان از کیفیت و اصل بودن کالای تبلیغ شده مبلغی را تحت عنوان بیعانه برای افراد واریز نکنند و هر پرداختی حتما بعد از رویت و اطمینان از کیفیت کالا باشد.
سرهنگ موسوی تاکید کرد: شهروندان حتما از فروشگاه‌های اینترنتی خرید کنند که دارای نماد اعتمادالکترونیکی هستند و به جای دادن بیعانه از گزینه پرداخت وجه در محل استفاده کنند.
بیعانه روشی برای کلاهبرداری اینترنتی
سرهنگ محمدرضا رضایی رئیس پلیس فتا کیش در خصوص کلاهبرداری در فضای مجازی هشدار داد: در هنگام خرید در فضای مجازی، از دادن هرگونه بیعانه خودداری کنید. در هفته گذشته یکی از غرفه داران جزیره کیش با در دست داستن مرجوعه قضایی به این پلیس مراجعه کرده و اظهار داشتند در یکی از سایت های واسط با آگهی تحت عنوان ارسال مانتو به سراسر کشور مواجه شدم که با ارتباط با فرد ثبت کننده آگهی، عنوان کردند با توجه به دور بودن جزیره کیش برای ارسال اجناس باید مبلغی را تحت عنوان بیعانه به حسابشان واریز کنم و بنده مبلغ ۱۱ میلیون تومان به حسابشان واریز که از آن به بعد راه‌های ارتباطی بنده را مسدود کردند.
رئیس پلیس فتا کیش با اشاره به اینکه پلیس فتا سایت هایی مانند دیوار و شیپور را ملزم به نوشتن پیام اخطاری در هنگام خرید کاربران نموده است اما متأسفانه برخی از کاربران فضای مجازی به این اخطار ها بی توجه هستند، اعلام داشت: کارشناسان این پلیس با اقدامات فنی و پلیسی بر روی آگهی مذکور موفق به شناسایی فرد کلاهبردار و معرفی او به مرجع قضایی گردیدند.
سرهنگ رضایی ضمن هشدار به گردشگران در خصوص این شیوه کلاهبرداری، افزود: از هموطنان درخواست دارم قبل از پرداخت وجه حتماً از کیفیت و قیمت کالا اطمینان حاصل کنید، تا کالا را از نزدیک ندیده اید به هیچ عنوان مبلغی برای ودیعه واریز نکنید، پایین بودن بیش از حد قیمت می تواند ترفندی از سوی کلاهبرداران باشد و در پایان سعی کنید خرید و فروش کالاهای خود را به صورت حضوری در شهر و یا استان محل سکونت خود انجام دهید.
بیعانه در قبال ارسال کالا
سرهنگ علی قهرمان طالع رئیس پلیس فتا استان اردبیل با اشاره به ترفند دریافت بیعانه در قبال ارسال کالا در سایت و اپلیکیشن دیوار گفت: کاربران این برنامه قبل از مشاهده و تست سلامت کالا بیعانه‌ای را پرداخت نکنند.
وی افزود: کلاهبرداران سایبری با زیرکی خاصی کالاها و خدماتی را در سایت دیوار ثبت کرده و با نوشتن مشخصات و قرار دادن عکس‌های جعلی و همچنین قیمت‌های کف بازار کاربران را ترغیب و با فریب آنان، در قبال نگه‌داشتن آن کالا یا ارائه خدمات درخواست واریز بیعانه می‌کنند. در این روش شیادان سایبری پس از تماس مشتری به‌گونه‌ای رفتار می‌کنند که آن کالا یا خدمات دارای مشتریان زیادی است و با زیرکی با مطرح کردن و شرط گذاشتن دریافت بیعانه قول می‌دهند که جنس مورد نظر را برای مشتری نگه‌داشته و پس از اخذ وجه برای مشتری ارسال کنند که در این مواقع حتی برخی از کاربران حاضر می‌شوند تا کل مبلغ کالا را نیز پرداخت کنند.
رئیس پلیس فتا استان اردبیل تاکید کرد: به هیچ عنوان قبل از دریافت کالا، وجهی بابت بیعانه برای فروشنده کالا در سایت‌های واسط واریز نکنید. این کلاهبرداران سایبری با بهره‌مندی از کارت‌های عابر بانک اجاره‌ای، سرقتی و یا کپی، وجوه انتقالی به این کارت‌ها را جابجا کرده و از طرق مختلف مثل جایگاه سوخت و مراکز خرید تبدیل به وجه نقد یا کالا می‌کنند.
چگونه از فروشگاه‌های اینترنتی متخلف شکایت کنیم؟
برای شکایت از فروشگاه‌های اینترنتی بسته به موضوع پیش آمده راه‌های متفاوتی وجود دارد که در این گزارش به آن ها اشاره می شود:
– با توجه به اینکه فروشگاه‌های اینترنتی مجاز دارای نماد اعتماد الکترونیکی هستند در صورت عدم پاسخگویی مناسب این فروشگاه‌ها و در مواردی مانند عدم استرداد کالا در بازه زمانی مشخص بر اساس شرایط قانونی یا تحویل کالای معیوب می‌توان از طریق سایت‌ای نماد اقدام به شکایت از فروشگاه اینترنتی کرد.
– در کنار طرح شکایت درای نماد می‌توان از طریق اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی نیز تخلف صورت گرفته از سوی فروشگاه‌های اینترنتی را پیگیری کرد.
– گران فروشی، کم فروشی، تقلب، اخفاء و امتناع از عرضه کالا، عدم صدور فاکتور، فروش اجباری و سایر موارد موضوع قانون تعزیرات حکومتی در صورتی که از سوی فروشگاه‌های اینترنتی واقع شوند، علاوه بر شکایت درای نماد و اتحادیه مربوطه قابل شکایت از طریق تعزیرات نیز هستند.
– نقض حقوق مصرف کننده، نقض قواعد تبلیغ، نقض حقوق علامت تجاری در صورتی که از سوی فروشگاه‌های اینترنتی سر زند در دادسرای جرایم رایانه‌ای قابل تعقیب قضایی است.
توصیه پلیس فتا
عدم رعایت نکات امنیتی در خریدهای اینترنتی باعث سوءاستفاده سودجویان سایبری شده است براین اساس باید توجه شود که استفاده از این تکنولوژی نیازمند رعایت کردن نکات امنیتی است که مانع سوءاستفاده کلاهبرداران اینترنتی خواهد شد به همین دلیل پلیس فتا به کاربران فضای مجازی توصیه می کند در خرید اینترنتی نماد اعتماد الکترونیک کسب و کارهای اینترنتی را مد نظر قرار دهند بنابراین در اولین اقدام باید به انتهای سایت فروشگاه مراجعه کرده و در صورت مشاهده این نماد، خرید اینترنتی با خیالی راحت‌تر داشته باشید.
در هنگام پرداخت هزینه به صورت آنلاین باید توجه داشته باشید که URL وب‌سایت باید Https باشد در غیر این صورت مطمئن شوید که سایت پذیرنده برای پرداخت هزینه توسط افراد سودجو طراحی و نوشته شده است و هیچ محصولی به شما ارسال نخواهد شد و بلکه اطلاعات کارت شما نیز به دست آنها خواهد رسید و می‌توانند از کارت شما سوءاستفاده کنند.
با پویاسازی رمز دوم کارت‌های بانکی، احتمال سوءاستفاده از کارت به شدت کاهش می‌یابد و دارندگان کارت‌های بانکی می‌توانند به جای استفاده از یک رمز دوم ایستا(ثابت)، در هر بار خرید اینترنتی یا پرداخت‌های نیازمند رمز دوم کارت، از رمز پویا یکبارمصرف(OTP) که بانک در اختیارشان قرار می‌دهد، استفاده کنند. بعد از خرید رایانه خود را خاموش کنید، بسیاری از مردم در طول شبانه‌روز رایانه خود را روشن می‌گذارند و این فرصت مناسبی را برای کلاهبرداران اینترنتی فراهم می‌کند.
همچنین پلیس توصیه می کند زمان وارد کردن اطلاعات کارت در پرداخت‌های اینترنتی از صفحه کلید مجازی استفاده شود و در صورت انتقال وجه اینترنتی بر روی گزینه به خاطر سپردن پسورد کلیک نکرده و هر بار پسورد را خودتان وارد کنید.
از سوی دیگر بهتر است از جاهائی که به صورت رایگان اینترنت را در اختیارتان قرار می‌دهند یا مراکز عمومی مانند کافی‌نت‌ها وارد اینترنت بانک خود نشوید. در صورتی که مجبور به خرید آنلاین در مکان‌های عمومی که اینترنت ارائه می‌دهند، هستید مراقب باشید، کسانی‌که در اطرافتان هستند رمز شما را مشاهده نکنند.
از:معصومه نیکنام
