ایران سومین سالی‌ست که با خشکسالی پی‌درپی دست و پنجه نرم می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد، متوسط بارندگی در ایران یک سوم متوسط بارندگی جهانی است. نگرانی‌ها برای کمبود آب وقتی بیشتر می‌شود که اقلیم خشک سرزمین ایران را در نظر بگیریم. ۳۵ درصد مساحت زمینی کشور به شدت خشک است. ۲۵ درصد دیگر نیز در منطقه خشک قرار دارد.
تجارت نیوز، در چنین اقلیم خشکی، کاهش میزان بارندگی می‌تواند خسارت‌های زیادی در بخش کشاورزی، صنعت و… بار آورد. ضمن آنکه با خالی شدن سدها، روی آوردن به منابع زیرزمینی و چاه‌ها بیشتر می‌شود. نتیجه برداشت از منابع زیرزمینی نیز، فرونشست زمین را به دنبال دارد. البته فرونشست، تنها گوشه‌ای از خسارات عظیم بی‌آبی در ایران است.
بارش‌های بهار کمبود بارندگی کشور را جبران نمی‌کند
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی درباره آخرین وضعیت بارندگی و ذخایر سدها در ایران توضیحاتی ارائه داد.او می‌گوید: «ما در ۲ سال گذشته خشکسالی داشتیم. بنابراین طبیعت سهم بارندگی‌اش را در آن مدت دریافت نکرده و تشنه است. امسال نیز با کاهش بارندگی مواجه بودیم. اثر این وضعیت را می‌توان در کاهش دبی رودخانه‌ها و ذخایر سدها دید.»
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی می‌گوید: «ذخایر سدهای بزرگ مانند سد دوستی در خراسان رضوی، سفیدرود در گیلان و سدهای تهران نسبت به نرمال و حتی نسبت به سال آبی گذشته نیز کاهش قابل توجهی داشته است.»
وظیفه درباره وضعیت بارندگی در فصل بهار توضیح می‌دهد: «عملا بارندگی در کشور در سه فصل نسبتا سرد یعنی پاییز، زمستان و بهار صورت می‌گیرد. ضمن اینکه بارش‌های فصل بهار در فروردین‌ماه به مراتب بیشتر از اردیبهشت است. اما پیش‌بینی می‌شود که میزان بارندگی در ۱۰ روز آینده بسیار کمتر از حد نرمال باشد.»
او ادامه می‌دهد: «وضعیت بارندگی اردیبهشت کمی بهتر می‌شود، اما انتظار نداریم که کمبود بارش‌ها در نیمه شمالی و شرقی کشور جبران شود، به ویژه در استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، خراسان رضوی و سمنان. بنابراین این استان‌ها در پایان سال آبی با کمبود جدی بارندگی مواجه خواهند بود.»
تهران و البرز در معرض تنش آبی
اما آیا این کمبود بارش‌ها امسال به تنش آبی هم کشیده می‌شود؟ رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی در این مورد می‌گوید: «دسترسی به آب در نیمه شمالی کشور با محدودیت بیشتری نسبت به سال گذشته مواجه است. برخی از شهرهای کشور مانند تهران و البرز در معرض تنش آبی هستند.»او ادامه می‌دهد: «بخشی از آب تهران و البرز از چاه‌ها تامین می‌شود اما باید بدانیم که با ادامه برداشت از چاه‌ها هم میزان آب آنها کم می‌شود، هم میزان شوری آن بالا می‌رود و بی‌کیفیت می‌شود، زیرا از لایه‌های زیرین برداشته می‌شود.»
فاصله زیاد بارندگی امسال تا میانگین بلندمدت
او می‌گوید: «از ابتدای سال آبی تاکنون باید ۱۸۰ میلی‌متر بارندگی ثبت می‌شد اما تاکنون فقط ۱۵۰ میلی‌متر بارش داشتیم. یعنی ۳۰ میلی‌متر از میانگین مورد انتظار عقب‌تر هستیم.»رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی ادامه می‌دهد: «ضمن آنکه بارش متوسط کشور در بلندمدت (۳۰ ساله) ۲۳۵ میلی‌متر است. بنابراین هنوز فاصله زیادی تا میانگین بلندمدت داریم.»این میزان بارش اندک باید اول زمین تشنه ایران را سیراب کند که سال‌هاست آماج برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی شده است.
وضعیت توزیع بارش در کشور
احد وظیفه درباره وضعیت توزیع بارش در کشور می‌گوید: «بخش گسترده‌ای از کشور بارندگی به شدت زیر نرمال است. در مناطقِ شمالی آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل، همدان، مرکزی، قزوین، تهران، سمنان، خراسان رضوی، قم، سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان فاصله زیادی تا حد نرمال دارد.»او ادامه می‌دهد: «وضعیت بارندگی در جنوب کشور شامل استان‌های فارس و بوشهر و در جنوب غربی شامل کهگیلویه‌وبویراحمد، چهارمحال و بختیاری، خوزستان و غرب اصفهان نرمال و بیش از نرمال است.»
آنطور که رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی می‌گوید غرب کشور شامل استان‌های ایلام، کرمانشاه، لرستان، کردستان و جنوب آذربایجان غربی وضعیت بارندگی نزدیک به نرمال است.داده‌های شرکت مدیریت منابع آب نشان می‌دهد امسال میزان بارندگی استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، اردبیل و گلستان به ترتیب کمترین بارش‌های سال جاری را نسبت به متوسط درازمدت (۵۴ ساله) داشتند.
ذخایر سدهایی که کمبود شدید بارندگی دارند
اما وضعیت ذخایر سدهای استان‌هایی که با کمبود شدید بارندگی مواجه بودند، در حال حاضر چگونه است؟ آخرین آمارها نشان می‌دهد ذخایر سدهای هرمزگان یعنی استقلال، شمیل و نیان، سرنی و جیگن به ترتیب ۳۸، ۵۶، ۴۳ و چهار درصد نسبت به سال آبی گذشته کاهش داشته‌اند.همچنین ذخایر سد چاه‌نیمه‌ها و خیرآباد در استان سیستان‌وبلوچستان به ترتیب ۵۸ و ۲۶ درصد کاهش داشتند. البته وضعیت سد پیشین در این استان نسبت به سایر سدها بهتر است و نسبت به سال آبی قبل ۳۶ درصد افزایش داشته است.
ذخایر سدهای دوستی و طرق در استان خراسان رضوی نیز وضعیت مطلوبی ندارند و نسبت به سال آبی گذشته به ترتیب ۴۹ و ۴۰ درصد کاهش داشتند.سدهای یامچی و سبلان در اردبیل نیز به ترتیب با کاهش ۱۴ و ۱۹ درصدی نسبت به سال گذشته مواجه هستند.
