حسام‌الدین اکبرین، استادیار بخش اپیدمیولوژی و زئونوزهای دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران گفت: بنا به اعلام سازمان جهانی بهداشت حیوانات (OIE)، جامعه جهانی دامپزشکی (WVA) و جامعه جهانی دامپزشکی حیوانات کوچک (WSAVA) بر اساس شواهد موجود، نگرانی زیادی در خصوص انتقال کووید- ۱۹ از حیوانات خانگی به انسان وجود ندارد.
مشاور رئیس سازمان نظام دامپزشکی افزود: کرونا ویروس فعلی همانند آنفلوانزای H1N1 است که سال ۲۰۰۹ میلادی از یک مزرعه پرورش خوک در مکزیک شروع شد و سپس از خوک به انسان منتقل شده و در نهایت انتقال انسان به انسان پیدا کرد و از مکزیک به آمریکا و بعد اروپا و سپس به کل جهان رسید. این ویروس منشأ حیوانی (خوک) داشت و به همین دلیل در ابتدا «آنفلوانزای خوکی» نامیده می‌شد، اما پس از فاز انتقال انسان به انسان و پاندمی شدن دیگر در حیوانات دیده نشد و نام آن از «آنفلوانزای خوکی» به «آنفلوانزای H1N1» تغییر یافت. کروناویروس فعلی هم همین‌طور است و فعلاً فاز انتقال انسان به انسان دارد و شواهدی از انتقال از حیوانات خانگی به انسان وجود ندارد.
عضو کمیته تخصصی بهداشت عمومی و زئونوزهای سازمان نظام دامپزشکی بیان داشت: بر اساس نظر سازمان جهانی بهداشت حیوانات (OIE) به‌عنوان تنها سازمان مسؤول و پاسخ‌گو در زمینه بیماری‌های با منشأ حیوانات، توانایی انتقال زئونوتیک این ویروس تاکنون شناخته نشده است و از این بابت جای نگرانی زیادی ندارد.
مسؤل آموزش، پژوهش و ترویج سازمان نظام دامپزشکی همچنین اظهار کرد: هر گونه بیماری یا عفونتی که به‌طور طبیعی بین حیوانات مهره‌دار و انسان انتقال می‌یابند؛ به عنوان «بیماری‌های قابل انتقال بین حیوانات و انسان (زئونوزها)» شناخته می‌شوند. این عفونت‌ها و بیماری‌ها بر اساس مخزن‌های طبیعی بیماری به ۳ دسته تقسیم می‌شوند. دسته نخست آنتروپوزئونوزها (Anthropozoonoses) که به عفونت‌ها و بیماری‌هایی گفته می‌شود که از حیوانات به انسان منتقل می‌شوند. منشأ و مخزن این دسته از زئونوزها حیوانات هستند و انسان بیماری را از حیوانات می‌گیرد.
این مقام مسئول اضافه کرد: بیش‌تر زئونوزها در این گروه قرار دارند از جمله هاری، بروسلوز، سل گاوی، مشمشه، طاعون، تب خونریزی دهنده کریمه- کنگو، لیشمانیوزها، سیاه زخم، تا حدودی آنفلوانزاها و…. دسته دوم زئوآنتروپونوزها (Zooanthroponoses) که به عفونت‌ها و بیماری‌هایی اطلاق می‌شود که از انسان به حیوانات منتقل می‌شوند؛ مانند سل انسانی که از انسان به سگ منتقل می‌شود، اسهال آمیبی (از انسان به سگ) و سرخک (از کودکان به میمون). تعداد بیماری‌هایی که در این گروه قرار دارند؛ بسیار کم هستند و دسته سوم آمفیسکنوزها (Amphixonoses) که به عفونت‌ها و بیماری‌هایی گفته می‌شود که انسان و حیوانات به همدیگر منتقل می‌کنند؛ مانند استافیلوکوکوس‌های کوآگولاز مثبت.
اکبرین در خصوص انتقال از راه مواد غذایی با منشأ حیوانی نیز گفت: شواهد مورد تأییدی تاکنون در این خصوص منتشر نشده است، اما گزارش‌هایی از رؤیت ذرات ویروسی در مدفوع برخی افراد دیده شده است بنابراین توصیه می‌شود از خرید و مصرف مواد غذایی با منشأ دامی خام، نیم‌پخته، قطعه‌بندی و فرآوری شده با دست تا اطلاع ثانوی خودداری شود. بر اساس ابلاغیه سازمان دامپزشکی کشور، فروشگاه‌های عرضه‌ی مواد پروتئینی با منشأ دامی، مجوز عرضه‌ی محصولات قطعه‌بندی شده و فرآوری شده با دست را نیز ندارند. توصیه می‌شود گوشت قرمز ممهور به مهر سازمان دامپزشکی کشور و مرغ هم به‌صورت بسته‌بندی کامل خریداری شود. به هیچ عنوان به فروشندگان اجازه خرد کردن و قطعه قطعه کردن محصولات پروتئینی با منشأ حیوانی داده نشود چرا که از نظر سازمان دامپزشکی ممنوع است. همچنین توصیه می‌شود شیر خام هم خریداری نشده و از شیر و لبنیات پاستوریزه و استریلیزه استفاده شود.
وی افزود: بر اساس اطلاعیه جامعه جهانی دامپزشکی حیوانات کوچک (WSAVA) سندی مبنی بر انتقال بیماری از سگ و گربه به انسان وجود ندارد. بر اساس مطالعات تئوری، حدس زده می‌شود گربه و Ferret به بیماری مبتلا شوند. حیوانات خانگی را باید ۱۴ روز از صاحبان آنها که مبتلا به کرونا شده‌اند، جدا نگه داشت. سایر توصیه‌ها، توصیه‌های بهداشتی همیشگی پیشگیرانه سطح مقدماتی در شرایط عادی است که به صاحبان حیوانات و افراد در تماس با حیوانات خانگی، شست‌وشوی دست‌ها پیش و پس از تماس و معاینه حیوانات را گوشزد می‌کند.
عضو انجمن علمی اپیدمیولوژیست‌های ایران در پایان اظهار کرد: در شرایط التهاب و اضطراب فعلی که کروناهراسی (Coronaphobia) در جامعه وجود دارد، باید از منابع معتبر کسب اطلاعات کرد و سخنان افراد خبره و صاحب‌نظر را ملاک قرار داد. باید این نکته را مدنظر قرار داد که در شرایط همه‌گیری (اپیدمی) اقدامات باید مبتنی بر پیشگیری باشد.
