زنان نسبت به مردان در مواجهه با کرونا برتری دارند؟

به نظر می‌رسدکرونا ویروس جدید تهدیدی ویژه برای مردان ایجاد کرده‌است. مردان میان سال و مسن به طور ویژه‌ای در معرض آسیب جدی این ویروس هستند. البته دانشمندان هنوز به طور یقین نمی‌دانند که چرا همه گیر فعلی باعث تبعیض جنسیتی می‌شود.

 

در ادامه این مقاله فرضیات مختلفی آورده شده است که برای اثبات هر کدام نیاز به آزمایشات بالینی بیشتری است.

 

تجزیه و تحلیل ۴۴۶۷۲ مورد تأیید شده ویروس کرونا در چین از اواخر سال ۲۰۱۹ تا ۱۱ فوریه ۲۰۲۰ نشان داد که میزان مرگ و میر کرونا در مردان در حدود ۲.۸ درصد است، در حالی که این عدد در زنان در حدود ۱.۷ درصد بود. آمار و ارقام نشان می‌دهد که در ایتالیا و ایالات متحده نیز درصد بیشتری از مردان به دلیل بیماری کرونا جان خود را از دست داده اند. علاوه بر این در زمان شیوع بیماری سارس و مرس نیز مردان با درصد بالاتری جان خود را از دست دادند. در طول همه گیر آنفلوانزای اسپانیایی در سال ۱۹۱۸، که منجر به کشته شدن ۵۰ میلیون نفر شد، مردان بالغ نیز بیشتر از زنان جان خود را از دست دادند.

 

این پدیده کارشناسان پزشکی را دچار مشکل کرده است. بسیاری از افراد انگشت اتهام خود را به سمت مردان و رفتارهایشان نشانه رفته اند. برخی گمان می‌کنند که میزان بالای سیگار کشیدن مردان، آن‌ها را در معرض عفونت تنفسی قرار می‌دهد. برخی دیگر حدس می‌زنند که مردان دستورالعمل‌های فاصله اجتماعی را به خوبی زنان رعایت نمی‌کنند یا از شستن دست‌هایشان غفلت می‌کنند.

 

دکتر شارون موالم یک محقق ژنتیک مولکولی معتقد است، مطمئناً رفتار‌هایی وجود دارد که ممکن است بر تعداد عفونت‌ها در مردان تأثیر بگذارد، اما به نظر می‌رسد که یک عامل ژنتیکی در پشت پرده این پدیده وجود دارد. او معتقد است که بیماران مرد در مبارزه با عفونت‌ها و بهبودی از آسیب‌ها نسبت به زنان مقاومت کمتری نشان می‌دهند. او همچنین توضیح می‌دهد که سیستم ایمنی بدن زنان از مردان بهتر است – یک مزیت ذاتی که زندگی آن‌ها را طولانی می‌کند و سلامت کلی آن‌ها را بهبود می‌بخشد.

 

در یک سری مطالعات که در سال ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ انجام گرفت، میکروبیولوژیست‌های دانشگاه آیووا موش‌های نر و ماده را به کورونا ویروسی که باعث ایجاد بیماری سارس شده بود آلوده کردند و همانطور که در انسان اتفاق افتاده بود، موش‌های نر با احتمال بیشتری از دنیا رفتند. اما هنگامی که این تیم تخمدان‌ها را از موش‌های ماده خارج کرد، میزان مرگ آن‌ها افزایش یافت و آن‌ها به این نتیجه رسیدند که که هورمون استروژن زنانه به گونه‌ای آن‌ها را از بیماری سارس محافظت می‌کند.

 

تفاوت ژنتیکی مرد و زن در مورد ویروس کرونا از کجا ناشی می‌شود؟
هر انسانی (زن و مرد) مجموعه‌ای از ۲۳ جفت کروموزوم را در سلول‌های خود حمل می‌کند. یکی از این ۲۳ جفت کروموزوم جنسیت بیولوژیکی انسان را تعیین می‌کند. سلول‌های یک مرد دارای یک کروموزوم X. است که از مادرش به ارث رسیده و یک کروموزوم Y. که توسط پدرش به ارث رسیده است. در مقابل سلول‌های زن دو کروموزوم X. دارند که هر کدام را از یکی از والدینش به ارث می‌برد.

 

کروموزموم‌ها حاوی ژن‌هایی هستند که در مجموع وظایف مختلفی برعهده دارند. بر روی کروموزوم Y. مردان تنها ۷۰ ژن وجود دارد که اکثرا در سیستم تولید مثلی مرد نقش دارند. اما در مقابل بر روی کروموزوم X. نزدیک به ۱۰۰۰ ژن وجود دارد که در ایجاد سیستم ایمنی بدن نقش اساسی دارند. در حالیکه در تمام سلول‌های زنان دو نسخه از کروموزوم X. وجود دارد، در سلول‌های مردان تنها یک نسخه کروموزوم X. وجود دارد که آن را نیز از مادر خود به ارث برده است.

 

در زنان به دلیل به ارث رسیدن دو کروموزوم X. یکی از پدر و یکی از مادر تنوع ژنتیکی بیشتری وجود دارد. این تنوع ژنتیکی در بدن زنان بسیار ارزشمند است. یکی از مهمترین سلاح‌های سیستم ایمنی بدن، توانایی تشخیص ویروس است.

 

ژن‌های روی کروموزوم X. در شناسایی ویروس نقش دارند. بنابراین، زنان دارای دو جمعیت مختلف از سلول‌های ایمنی هستند که با تنوع بیشتری می‌توانند سلول‌های مهاجم را شناسایی کنند. این تنوع ژنتیکی در مردان به دلیل اینکه تنها یک نسخه از کروموزم X. را به ارث می‌برند شاید وجود نداشته باشد تا بتواند با توانایی بیشتری ویروس را شناسایی کند.

مدل قفل و کلید
همانطور که قبلا نیز توضیح داده شد ویروس کرونا از طریق یک پروتین اسپایک Spike (کلید) که بر روی سطح خارجی خود قرار دارد به گیرنده‌های خاصی ACE۲ (قفل) بر روی سلول‌های انسانی متصل شود. اتصال قفل به کلید موجب می‌شود که گیرنده‌های ACE۲ (قفل) نتوانند یکی از کارکرد‌های حیاتی خود در سلول‌های انسانی را انجام دهند: جلوگیری از ایجاد مایعات در ریه‌ها هنگام عفونت.

 

جالب اینجاست که ژن کد کننده گیرنده ACE۲ (قفل) بر روی کروموزوم X. قرار دارد. همانطور که در بالا نیز شرح داده شد در مردان در مقایسه با زنان تنها یک کروموزوم X. وجود دارد، یعنی همه سلول‌ها دارای یک نوع گیرنده ACE۲ (قفل) هستند؛ بنابراین اگر ویروس کرونا دارای کلید مناسب باشد، این ویروس می‌تواند همانند مکانیسم قفل و کلید به سلول‌های هدف وارد شود.

 

از طرفی دیگر در زنان دو کروموزوم X. وجود دارد – بنابراین نیمی از سلول‌های ریه آن‌ها از یک قفل ACE۲ استفاده می‌کنند، و نیمی دیگر از قفل کمی متفاوت ACE۲ استفاده می‌کنند. احتمال اینکه ویروس از کلید کاملی برای باز کردن هر دوی آن‌ها برخوردار باشد، زیاد نیست؛ بنابراین این یک مزیت عظیم دیگر برای زنان است.

 

ما به احتمال زیاد خواهر و برادر‌ها یا خانواده‌هایی را مشاهده خواهیم کرد که خیلی به این ویروس مستعد هستند، زیرا سلول‌های آن‌ها قفل مشابهی را که کرونا ویروس قادر به اتصال به آن است را دارند. جوانانی که به دلیل به ارث بردن تنها یک نسخه ژنتیکی از گیرنده‌های ACE۲ (قفل) که به راحتی توسط ویروس شناسایی می‌شود به این ویروس آلوده می‌شوند و دچار مرگ می‌شوند.

 

اگر بتوان دلیل اصلی این تفاوت بین زنان و مردان را متوجه شد، آنگاه می‌توان دارویی را طراحی کرد که بتواند آن اختلاف را از بین ببرد و از میزان مرگ و میر بیشتر مردان جلوگیری کرد.

 

مترجم: بهروز محمدی؛ متخصص بیوتکنولوژی میکروبی

 

---

Moalem, Sharon (April 2, 2020). “Why Are So Many More Men Dying from Coronavirus?” The New York Times.
Devlin, Hannah (March 26, 2020). “Men are much more likely to die from coronavirus – but why?”. The Guardian.
Rabin, Roni Caryn (March 20, 2020). “In Italy, Coronavirus Takes a Higher Toll on Men”. The New York Times.