چرا بحران کرونا فرصت مهمی برای تجدیدپذیرهاست؟

قرنطینه گسترده باعث افت تقاضا برای انرژی شده که بسیار وخیم‌تر از میزان افت مشاهده شده در دوران بحران مالی سال ۲۰۰۸ بوده است.

آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) در گزارش جدیدی با تحلیل آمار ۱۰۰ روزه، تاکید کرد که تقاضای جهانی برای انرژی در سال جاری شش درصد کاهش سالانه خواهد داشت که معادل از دست دادن کل تقاضای هند برای انرژی است.

اما بحران کووید ۱۹ یک مزیت هم داشته است. اقتصاد جهانی با بزرگترین کاهش انتشار دی اکسید کربن روبرو شده و تجدیدپذیرها نقش برجسته‌ای در سبد انرژی مورد استفاده برای تولید برق ایفا می‌کنند.

تقاضا برای نفت با بزرگترین کاهش در میان همه منابع بزرگ انرژی مواجه است. پیش‌بینیهایی که در این خصوص انجام گرفته است، به سرعت احیای اقتصاد جهانی بستگی خواهد داشت. داروی شرکت “جیلد ساینس” برای بیماری کووید ۱۹ اخیرا چراغ سبز سازمان غذا و داروی آمریکا را دریافت کرده است و با خبر روز جمعه شرکت “سورنتو تراپتیک” که  اعلام کرد پادتنی کشف کرده که نه تنها کووید ۱۹ را به طور کامل مهار می‌کند بلکه در مدت چهار روز، ویروس را از بین می‌برد، دنیا نفس را در سینه حبس کرده و منتظر است.

پایگاه خبری اویل پرایس در گزارشی به بررسی بخشهای کلیدی گزارش آژانس بین‌المللی انرژی پرداخته که به این ترتیب است:

۱- کاهش شش درصدی تقاضای جهانی برای انرژی

این دیده‌بان انرژی سه سناریوی جداگانه شامل تدابیر قرنطینه محدود، قرنطینه جزئی و قرنطینه کامل برای روند انرژی جهانی طراحی کرده است.

تقاضای جهانی برای انرژی در سه ماهه نخست امسال ۳.۸ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافت با این حال احتمال کاهش بیشتر تقاضا در سه ماهه دوم وجود دارد زیرا اکثر نقاط جهان در این مدت همچنان تحت قرنطینه بوده اند. آژانس بین‌المللی انرژی انتظار دارد تقاضای جهانی برای انرژی در صورت کندی روند احیای همه مناطق جهان و ادامه محدودیتهای قرنطینه به مدت چند ماه دیگر، شش درصد نزول کند. در نگاه اول ممکن است این رقم چندان زیاد به نظر نرسد اما باید توجه داشت که بزرگترین انقباض در ۷۰ سال اخیر و هفت برابر کاهش ثبت شده در زمان آخرین بحران مالی است. با این حال آژانس بین‌المللی انرژی متذکر شده که در صورت مهار موفقیت آمیز ویروس کرونا و گشایش سریع اقتصادهای بیشتر، تقاضای جهانی برای انرژی ممکن است تنها چهار درصد کاهش پیدا کند.

۲- کاهش کم‌سابقه انتشار دی اکسید کربن

طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، کاهش عظیم تقاضا برای انرژی برای محیط زیست در کوتاه مدت خوب است زیرا انتشار سالانه دی اکسید کربن به میزان کم‌سابقه‌ای کاهش پیدا خواهد کرد. در واقع، این آژانس پیش بینی کرده که انتشار دی اکسید کربن در سال ۲۰۲۰ نه تنها بیشترین میزان کاهش ثبت شده تاکنون را خواهد داشت بلکه تقریبا دو برابر موارد قبلی کاهش آلایندگی پس از دوران جنگ جهانی دوم خواهد بود. میزان انتشار جهانی دی اکسید کربن در سه ماهه اول تحت تاثیر افت هشت درصدی کاهش آلایندگیهای زغال سنگ، افت چهار درصدی آلایندگی‌های نفت و افت دو درصدی آلایندگی گاز طبیعی، به میزان پنج درصد کاهش پیدا کرد و آژانس بین‌المللی انرژی پیش بینی کرده که میزان انتشار دی اکسید کربن در سال ۲۰۲۰ حدود هشت درصد کمتر از سال ۲۰۱۹ خواهد بود و شش برابر کاهش سالانه ثبت شده در سال ۲۰۰۹ است.آمریکا، چین و اتحادیه اروپا بزرگترین سهم را در کاهش انتشار دی اکسید کربن خواهند داشت.

۳- حرکت تجدیدپذیرها در جهت خلاف روند بخش انرژی

اگرچه به نظر می‌رسد دولت آمریکا به جای سرمایه‌گذاری در منابع تجدیدپذیر تمایل بیشتری دارد تا صنعت سوختهای فسیلی را نجات دهند و به عنوان مثال دولت فدرال طرح بازخرید اوراق قرضه به ارزش ۷۵۰ میلیارد دلار را رونمایی کرده است که به نفع هزاران شرکت آسیب دیده از جمله صدها شرکت در بخش زغال سنگ و سوخت فسیلی خواهد بود اما تاکنون بخش تجدیدپذیر بیشترین انعطاف پذیری را در برابر بحران جاری داشته است.

در واقع استفاده جهانی از انرژی تجدیدپذیر در سه ماهه نخست بر مبنای سالانه ۱.۵ درصد رشد کرد و تولید برق از تجدیدپذیرها به دلیل پروژه‌های بادی و فوتوولتائیک خورشیدی جدیدی که طی سال گذشته تکمیل شد، حدود سه درصد افزایش یافت. تجدیدپذیرها در برابر تقاضای کمتر برای برق انعطاف پذیری بیشتری نسبت به سایر منابع انرژی دارند زیرا به دلیل مقررات مساعد و هزینه‌های عملیاتی پایین، نخستین منبع مورد استفاده هستند. طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، سهم منابع تجدیدپذیر در سبد تولید برق جهانی در سه ماهه نخست به ۲۸ درصد در مقایسه با ۲۶ درصد در اواخر سال ۲۰۱۹ افزایش پیدا کرد که عمدتا به دلیل کاهش مصرف زغال سنگ و گاز روی داد. آژانس بین‌المللی انرژی پیش بینی کرده که استفاده جهانی از انرژی تجدیدپذیر در سال ۲۰۲۰ به میزان یک درصد رشد خواهد کرد و توسعه نیروی بادی، خورشیدی و هیدروپاور به رشد پنج درصدی تولید برق از منابع تجدیدپذیر کمک می‌کند.

۴- بزرگترین کاهش تقاضا برای نفت

طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، همه سوختها بجز تجدیدپذیرها با بزرگترین کاهش در تقاضا روبرو خواهند شد اما نفت با افت ۹ درصدی تقاضای جهانی، بزرگترین کاهش تقاضا را در میان همه منابع انرژی تجربه خواهد کرد. افت تقاضای جهانی برای نفت با توجه به سهم حدود ۶۰ درصد بخش حمل و نقل از تقاضا برای نفت، قابل پیش بینی بود. حمل و نقل جاده ای در سه ماهه اول به دلیل قرنطینه گسترده ۵۰ درصد و سفرهای هوایی در بعضی از کشورها ۹۰ درصد و در سراسر جهان ۶۰ درصد کاهش پیدا کرد.

آژانس بین‌المللی انرژی پیش بینی کرده که تقاضای جهانی برای نفت خام برای کل امسال ۹.۴ میلیون بشکه در روز کمتر از سال گذشته خواهد بود زیرا تدابیر قرنطینه در ۱۸۷ کشور باعث کاهش شدید و تقریبا توقف حمل و نقل جهانی شد. تقاضا برای نفت در آوریل ۲۹ میلیون بشکه در روز سقوط کرد و انتظار می‌رود در سه ماهه دوم ۲۳.۱ میلیون بشکه در روز کمتر از مدت مشابه سال گذشته باشد. با این حال تقاضا برای نفت در ماههای آینده به مرور بهبود پیدا می‌کند و میزان کاهش در ماه آخر سال به ۲.۹ میلیون بشکه در روز می‌رسد.

تحت سناریوی خوش بینانه آژانس بین‌المللی انرژی، اگر بسیاری از کشورها سریعا از قرنطینه خارج شوند و اقتصادهایشان به سرعت بهبود پیدا کنند، تقاضا برای نفت ممکن است ۶.۵ میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کند.

۵- سقوط تولید برق با گاز طبیعی

گاز طبیعی به سوخت مورد علاقه نیروگاه‌های برق تبدیل شده زیرا به عنوان پلی میان زغال سنگ به عنوان یک سوخت کثیف و تجدیدپذیرها دیده می‌شود. بعلاوه گاز طبیعی نسبت به شوکهای تقاضا که سوختهای بخش حمل و نقل نظیر بنزین و سوخت جت تجربه کرده اند، آسیب پذیری کمتری دارد. با این حال بازار گاز طبیعی به دلیل کاهش تقاضا برای برق و این حقیقت که بازار پیش از شیوع کووید ۱۹ به دلیل رونق صنعت شیل و دمای هوای گرمتر در نیمکره شمالی با اشباع عرضه مواجه شده بود، در وضعیت مطلوبی بسر نمی‌برد.

تقاضا برای گاز در سه ماهه اول سه درصد کاهش یافت و انتظار می‌رود برای کل سال پنج درصد کاهش پیدا کند که بزرگترین کاهش سالانه مصرف از زمان آغاز استفاده گسترده از این سوخت در نیمه دوم قرن گذشته خواهد بود. این کاهش عمدتا به دلیل کاهش هفت درصدی مصرف گاز برای تولید برق روی خواهد کرد که عامل ۶۰ درصد از کاهش تقاضای جهانی محسوب می‌شود. این کاهش مطابق با کاهش پنج درصدی پیش بینی شده برای مصرف برق در سال ۲۰۲۰ خواهد بود؛ از این رو اگر اقتصاد جهانی موفق شود بهبود سریعی پیدا کند ممکن است میزان این کاهش کمتر شود.

۶- آسیب پذیری تجدیدپذیرها

اگرچه در این گزارش تجدیدپذیرها بزرگترین برنده معرفی شده‌اند اما لازم است توجه داشته باشیم که دورنمای میان مدت تقریبا متزلزل مانده است. رشد اخیر این صنعت تحت تاثیر پروژه‌هایی بوده که به تازگی تکمیل شده اند. آژانس بین‌المللی انرژی پیش از این هشدار داده بود که بحران کووید ۱۹ ممکن است میلیاردها دلار از سرمایه‌گذاری در انرژی پاک را از بین ببرد. نرخ رشد ثبت شده برای این صنعت اگرچه قابل ملاحظه بوده اما پایین‌تر از پیش‌بینی‌های قبلی است. با این حال پیش بینی می‌شود فروش خودروهای برقی در سال جاری ۴۳ درصد کاهش پیدا می‌کند و وال استریت کاهش شدید رشد نیروی بادی، خورشیدی و باتری در آمریکا در سال ۲۰۲۰ را پیش بینی کرده است. همچنان بخش انرژی پاک احتمالا از بحران سلامت و مالی جهانی به شکل بهتری نسبت به صنعت سوخت فسیلی خارج خواهد شد.

انتهای پیام