قلم ؛ محمدرضا نظری در یادداشت خود نوشته است: رئیس جمهور حسن روحانی به دنبال توافق هسته ایی ، تلاش زیادی کرد تا از طریق بررسی توافق هسته ایی در شورای عالی امنیت ملی راه دخالت مجلس ایران را در روند تصویب این توافق ببندد.
حتی روحانی در کنفراس خبری اخیر خود گفته بود: آنچه امروز انجام می‌گیرد، در واقع راستی آزمایی نسبت به اجرای معاهده‌ای است که قبلاً ایران آن را پذیرفته است. بحث این است که عده ای می گویند شما معاهده ان پی تی را که قبلا پذیرفته بودید آیا درست اجرا کردید یا نه؟ تمام مذاکرات برای این بود که ما ثابت کنیم اتهامات وارده درباره صحت اجرای این معاهده ناروا است و همچنین آنها نسبت به آینده برنامه هسته‌ای ایران اعتماد داشته باشند که این روند صلح‌آمیز است. پس تمام بحث‌ها برای درست اجرا شدن معاهده‌ای بوده که قبلاً ایران عضو آن معاهده شده است و مجلس های قدیم آن معاهدات را تصویب کرده و به صورت قانون در آوردند.
اقای روحانی در ادامه اظهارات خود در نشست خبری با خبرنگاران در توجیه عدم ارسال متن برجام به مجلس گفت: هیچ کشور دیگری از میان اعضای ۱+۵ این توافق را نبرده در پارلمان خودش که ما ببریم در پارلمان و بخواهیم آن را تصویب کنیم. به مجلس رفتن معنایش این است که، توافقی که تا امروز رییس جمهور و وزیر خارجه امضا نکرده اند، امضا کنند. در ادامه هم آن موقع باید برود در هیات وزیران دولت تصویب شود. یعنی مدام برای ایران الزاماتی ایجاد می‌کنیم که هیچ کشوری چنین کاری نکرده است. در بقیه کشورها هم رییس جمهوری و وزیر خارجه آنها امضا نکرده و دولتهای آنها این توافق را تصویب نکرده اند. چرا ما می‌خواهیم یک فشاری را از لحاظ حقوقی بر مردم ایران وارد بکنیم؛ فشاری که هیچ الزام و نیازی به آن نداریم. اصل ۱۲۵ قانون اساسی ایران کاملا روشن می‌کند، که چیزی را باید رییس جمهوری و یا نماینده‌اش امضاء کند ولی سبک برجام این بوده که دولت‌ها با هم تفاهم کنند و این تفاهم در شورای امنیت سازمان ملل تصویب شود که آن هم رفته و تصویب هم شده است.”
البته این اولین باری نبود که موضوع عدم بررسی توافق هسته در مجلس ایران مطرح می شد، روز ۲۰ مرداد ماه، عباس عراقچی معاون وزارت امور خارجه ایران گفته بود که توافق هسته‌ای با گروه ١+۵ (برجام) نیازمند تصویب مجلس نیست. وی که از اعضای ارشد گروه مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران است افزود: اگر چه طبق اصل ٧٧ قانون اساسی، همه موافقتنامه‌ها و معاهدات بین‌المللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد، اما برجام برنامه اقدام مشترک است که دو طرف به صورت داوطلبانه اجرا می‌کنند. او گفت که از نظر حقوقی عده‌ای معتقدند برجام نیاز به تصویب مجلس دارد و عده دیگری بر خلاف آن نظر می‌دهند و با تاکید بر اینکه بررسی این موضوع از نظر سیاسی با بررسی حقوقی آن تفاوت دارد افزود: وزارت خارجه معتقد است که برای حفظ منافع ملی، صلاح نیست که برجام در مجلس به تصویب برسد چرا که هیچکدام از کشورهای ١+۵ هم آن را در پارلمان‌های خود به تصویب نمی‌رسانند.
در ادامه مخالفت دولت روحانی درباره بررسی روند توافق هسته ایی، شاهد موضع گیری های سخنگوی دولت روحانی نیز بودیم. محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت، نیز چندی پیش در نشست هفتگی خود با خبرنگاران ایران گفت: «از آنجا که شروط نمایندگان مجلس شورای اسلامی، از جمله رعایت منافع ملی و حفظ دستاوردهای هسته‌ای، در توافق هسته‌ای رعایت شده است، پس ارائه آن به مجلس زاید است و تنها باید در شورای عالی امنیت ملی به تصویب برسد.» در ادامه مخالفت بررسی توافق هسته ایی در مجلس، دکتر علی‌اکبر صالحی، رئیس انرژی هسته‌ای ایران نیز بررسی مفاد توافق هسته ایی در مجلس ایران را لازم ندانست.
ادامه این روند، اعتراض گسترده اصولگرایان و نمایندگان مجلس را به همراه داشت، روند اعتراض ها آنچنان فزونی گرفت که رهبری ایران در ۱۲ شهریور در دیدار با اعضای مجلس خبرگان رهبری، در حالی که حسن روحانی نیز در جلسه حضور داشت تاکید کردند که مصلحت نیست مجلس از بررسی برجام کنار گذاشته شود و افزودند: “درخصوص ابعاد حقوقی و قانونی این موضوع و اقتضائات آن، باید صاحبنظران و کارشناسان حقوقی نظر دهند اما از نگاه کلی، من معتقدم و به آقای رئیس جمهور هم گفته ام که مصلحت نیست، مجلس شورای اسلامی از موضوع بررسی برجام کنار گذاشته شود…من در مورد نحوه بررسی و اینکه آن را رد کنند و یا تصویب کنند هیچ توصیه ای به مجلس ندارم و این، نمایندگان ملت هستند که باید تصمیم بگیرند.”
بنابراین، با بیانات صریح رهبری مبنی بر بررسی برجام در مجلس، دیگر مقاومت رئیس جمهور و مقامات دولتی در این زمینه، جای توجیهی ندارد و اصولگرایان طی اظهاراتی به این نکته اشاره کردند که تضعیف جایگاه مجلس و نادیده گرفتن نقش آن در معاهدات و توافق های بین المللی نباید به یک رویه ای تبدیل شود که دولت ها برای پیاده سازی برنامه های خود و ایجاد انحصار در تصمیم گیری های کشور، به دنبال آن باشد؛ به طور حتم حسن روحانی، برای این شرایط نیز سناریوی جدیدی طراحی خواهد کرد.
او به خوبی می داند که امکان تغییر در محتوای توافق هسته ای در مجلس ایران می تواند کلیه معادلات و اصل توافق را زیر سئوال ببرد بنابراین باید از طریق نیروهایی که در مجلس دارد ساز و کاری را مطرح کند تا مجلس تنها بتواند به کلیات توافق رای مثبت یا منفی بدهد. در این میان نقش افرادی همچون علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی پررنگتر می شود.
باید به این نکته توجه داشت که طی چند ماه آینده انتخابات مجلس در ایران برگزار می شود وعلی لاریجانی تا کنون توانسته است همراهی خوبی با دولت داشته باشد و عملکرد موفق لاریجانی در بررسی برجام می تواند حمایت کامل دولت از خود را به دست بیاورد تا در مجلس بعدی نیز ریاست مجلس را بار دیگر برعهده داشته باشد.
همراهی لاریجانی با روحانی می تواند مسیر بررسی توافق هسته ایی را به سود دولت برگرداند و از دخالت مستقیم مجلس بکاهد، موضوعی که نتیجه آن طی چند هفته آینده مشخص خواهد شد.
