محمدرضا عارف در پنجمین کنفرانس ملی مدیریت اجرایی در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران با گرامیداشت سالروز آزاد سازی سوسنگرد با بیان اینکه کشور ما در مسیر شتابان توسعه و پیشرفت قرار دارد، گفت: بدون هیچگونه اغراقی باید بگویم در دنیا توجه و نگاه ویژه‌ای به جمهوری اسلامی ایران وجود دارد که این توجه به دلایل مختلف سیاسی، فرهنگی، تاریخی و جغرافیایی است.
وی در ادامه یکی از مهمترین چالش‌های درباره چالش‌های مدیریت دانست و خاطرنشان کرد: برای تحقق برنامه‌های توسعه و پیشرفت نیازمند مدیریتی علمی، توسعه‌گرا و اخلاق‌مدار هستیم. ما نیازمند یک الگوی علمی و بومی “ایرانی-اسلامی” برای مدیریت هستیم.
این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: باید بپذیریم که مدیریت یک علم است و با رویکردهای علمی و متناسب با شرایط مدیر تربیت کنیم. اگر می‌خواهیم بر اساس واقعیت نگاه کنیم باید گفت که تنها مزیت کشور ما، نیروی انسانی ماست نه منابع زیر زمینی ما. چون ارزش کل منابع زیرزمینی ما از ارزش تولید ناخالص داخلی بعضی کشور‌ها کمتر است.
عارف با انتقاد از عدم ثبات مدیریت در کشور، شرایط احراز پست‌های مدیریتی را مهم و تاثیرگذار در توسعه و پیشرفت کشور دانست و گفت: یکی از مهمترین چالش کشور در مقطع فعلی اخلاق است. اگر ما از مدیریت، بحث اخلاق را شروع کردیم به طور طبیعی می‌توانیم در بخش‌های دیگر اثر مثبت بگذاریم. ناکارآمدی‌ها، فسادها و عدم موفقیت‌ها همه ریشه در بی‌اخلاقی‌ها دارد. معتقدم که اخلاق کلیدواژه تعالی و پیشرفت کشور است.
این عضو مجمع تشخیص مصحلت نظام مشکل اصلی امروز کشور را بی‌اخلاقی عنوان کرد و افزود: در سطح مدیریتی کشور بازگشت به اخلاق را یکی از ضرورت‌های مهم قرار گرفتن کشور در مسیر پشرفت و تعالی و تحقق آرمان‌ها است.
وی با بیان اینکه اخلاق کلید واژه تعالی و پیشرفت و نجات کشور از بحران‌ها و از سوء مدیریت‌هاست، تأکید کرد: اخلاق حرفهای ضامن اثربخشی رویکردهای حرفهای است. اخلاق ستون فقرات و یک الزام برای توسعه و پیشرفت کشور می‌دانم.
عارف با تاکید بر اینکه مشکل اصلی کشور بیش از هر چیز بی‌اخلاقی است که دامن بسیاری از حوزه‌ها را فراگرفته است، گفت: اعتقاد ما این است که باید سیاست مبتنی بر اخلاق را دنبال کنیم چون خیلی از مشکلات ما در عالم سیاست و دعواهایی که دربین جریان‌های سیاسی می‌بینید که نتیجه باخت – باخت هم دارد به دلیل کنار گذاشتن اخلاق است.
وی با بیان اینکه در خیلی از دعواها از سرمایه‌های نسل‌های آینده‌مان هزینه می‌کنیم، اظهار کرد: باید ۲۰ سال گذشته مدیریت از نسل اول به نسل دوم منتقل می‌شد اما این کار را انجام ندادیم.
عارف با تأکید بر اینکه ما نسل اولی‌ها هنوز آمادگی انتقال مدیریت به نسل‌های بعدی را نداریم، ادامه داد: باید تحقیق کنیم و ببینیم که متوسط عمر مدیران ارشد در دهه‌های ۶۰، ۷۰، ۸۰ و ۹۰ چقدر است که من فکر می‌کنم در هر دهه این متوسط سن افزایش یافته است. اگر می‌خواهیم در توسعه و پیشرفت کشور موفق شویم هیچ راهی جز اعتماد به جوانان نداریم.
رئیس بنیاد امید ایرانیان در این سخنرانی خود که با عنوان اخلاق‌گرایی در مدیریت ارائه شد در مورد مدیریت جوانان، تصریح کرد: آیا جوانانی که در دهه ۶۰ به آنها اعتماد شد و جنگ و کشور را اداره کردند، در دهه ۹۰ نمی‌توانند کشور را اداره کنند؟ مطمئنا می‌توانند. قبل از آنکه خیلی دیر شود باید مسئولیت را با حضور خودمان به نسل‌های بعدی واگذار کنیم و اگر این کار را انجام ندهیم زمانی می‌آید که توانایی این کار را نداریم. هیچ راهی نداریم جز اینکه با واگذاری مسئولیت به جوانان فرصت همراهی ایشان را حداقل برای چند سال داشته باشیم. مگر ما نسل اولی‌ها چقدر دیگر وقت داریم؟ که در خوشبینانه‌ترین حالت تا سال ۱۴۰۰ است.
عارف همچنین با بیان اینکه ما نیازمند مدلی علمی و عملی هستیم که بتوانیم این واگذاری مدیریتی را اجرا کنیم، گفت: حرمت بزرگترها باید حفظ شود و از تجربیات آنها استفاده شود که این تجربیات یا مبتنی بر دانش علمی یا مبتنی بر سعی و خطا بوده است که ما بیشتر بر اساس سعی و خطا تجربه کسب کرده‌ایم و سوال این است که آیا باز هم باید سعی و خطا تکرار شود؟ که درکشور ما جواب مثبت است و بناست که هر مدیری که می‌آید از صفر شروع کند. باور من این است که پذیرش جوانان و واگذاری مسئولیت به آنان برای توسعه کشور یک الزام است و نه یک انتخاب. باید مدیریت اجرایی، مدیریت جوانان باشد و بزرگترها در جایگاه مشاوره باشند و البته باید این ظرفیت در جوانان ایجاد شود که خود را عقل کل ندانند.
وی همچنین دربخش دیگری از سخنان خود به بحث چالش عدم ثبات در مدیریت و شرایط احراز پست مدیریت اشاره کرد و افزود: یک گرفتاری این است که با یک تغییر در یک دستگاه همه چیز به‌هم می‌خورد و از صدر تا ذیل همه چیز دچار تغیر می‌شود. وقتی دولت تغییر می‌کند بعضی تغییرات نیز طبیعی است اما نه اینکه همه چیز از صدر تا ذیل عوض شود.
عارف همچنین با اشاره به چالشی دیگر در عدم مدیریت منابع به بحث به‌کارگیری زنان برجسته اشاره کرد و گفت: امروزه بیش از پنجاه درصد از جمعیت فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را زنان تشکیل می‌دهند. چقدر در مدیریت کشور این جامعه پنجاه درصدی نقش دارد؟ آیا می‌خواهیم با استفاده از تنها ۵۰ درصد از نیروها پیشرفت کنیم و درمنطقه وارد رقابت شویم؟
وی با بیان اینکه نرخ مشارکت زنان در کشور ما ۱۲ درصد است تأکید کرد: چقدر از این نیروی ارزنده که در خیلی از عرصه‌های انصافا نسبت به مردها برتری دارند، استفاده کرده‌ایم؟ باید برای این فکر شود، نمی‌خواهم که شعاری برخورد شود چون یک حرکت مسکنی انجام می‌شود و بعد آن را رها می‌کنیم.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در پایان با بیان اینکه به اخلاق صرفا به چشم یک ویژگی فضیلت بخش نگاه نمی‌کنم، توصیه‌های به مدیران نهادهای مختلف کرد. پرهیز از تخریب و بدگویی و اظهارنظرهای بیهوده، رفاقت و تعامل با مدیران و دستگاه‌های مختلف، همدلی و اتحاد، اعتماد به نفس و خودباوری، حاکمیت ارزش‌ها و خدمتگزاری به مردم، رعایت اصول اخلاق مدیریت از جمله وقت شناسی، انضباط کاری، سعه صدر و وجدان کاری از جمله توصیه‌های عارف به مدیران نهادها و دستگاه‌های مختلف کشور بود.
