کشورهای در حال توسعه مقصد عمده تسلیحات

میلاد ابراهیمی

جنگ آشنایی تلخ برای تمام مردم جهان است،که با مرزبندی ها پس از جنگ های جهانی نیز شاید کسی را نتوان یافت که یک ویدئوی چند دقیقه ای از گریه های کودکان جنگ زده یا از انبوه پوکه های فشنگ در یک بیایان گرم تصوری نداشته باشند، گرچه این صحنه ها بیشتر تداعی کننده کشورهای جهان سوم است اما اروپا و آمریکا نیز با محدوده های اجتماعی و تاریخی توسط جنگ سرد در این مسابقه تسلیحاتی حضور دارند و نگرانی همواره و هر روزه از شروع جنگی دیگر کشورها را بر آن می دارد تا گامی دیگر جز دیپلماسی هم بردارند و آن رو به رو شدن با واقعیت جنگ و نزاع است.

بزرگترین های تولید سلاح

آنچه پر واضح است در تولید اسلحه و بودجه های نظامی و همچنین صادرات و واردات آن وضوح کم این قرار دادهای بزرگ در میان کشورهاست که بسیاری از آنها درهاله ای از ابهام قرار دارد و به گونه ای عمومی و رسانه ای توانایی پرداخت به آن میسر نیست.

در گزارش سالانه کنگره ملی آمریکا در سال ۲۰۰۵ ارزش تجارت سلاح در جهان  ۳۷ میلیارد دلار برآورد شده است و اگر چه روزنامه لموند فرانسوی این مقدار تا ۵۰ میلیارد دلار تخمین زده است.

با این حال روند صادرات اسلحه همواره رشد صعودی داشته و کشورهای تولید کننده نیز تلاش خود را برای در صدر ماندن در این رقابت تسلیحاتی به نحو احسن انجام داده اند خبرگزاری فرانسه در سال ۲۰۱۳ ، آمریکا با سهم ۲۸ درصدی از صادرات تسلیحات در صدر است و روسیه با صادرات ۱۰ میلیاردی مقام دوم را دارد و پس از آنها نیز فرانسه و انگلیس و آلمان، گرچه کشورهای دیگری نیز هستند که برای ورود به این رقابت سود آور تلاش بسیار کرده اند مثل ترکیه که پس از چین در رتبه ۸ ام در میان ده کشور برتر صادرکنندگان سلاح است.

کشورهای در حال توسعه مقصد عمده تسلیحات

بر اساس گزارش سیپری در سال ۱۹۸۸ میزان هزینه های تسلیحاتی به یک تریلیون دلار رسید و نحوه ی تقسیم بندی کل مخارج نظامی در سال ۱۹۸۷، ۳۶۴/۵ میلیارد دلار به پیمان ورشو، ۴۴۶/۶ میلیارد دلار به پیمان ناتو و ۱۷۲/۸ میلیارد دلار به کشورهای در حال توسعه اختصاص یافته است که خاورمیانه قطعن در این سیر صعودی بودجه نظامی  سهم به سزایی دارد. به طور مثال بر اساس آمار موسسه صلح استکهلم در سال ۲۰۱۳عربستان با افزایش ۱۴ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۲ هزینه نظامی خود را به ۶۷ میلیارد دلار رسانده است و بعد از آمریکا با ۶۴۰ میلیارد دلار و چین با ۱۸۸ میلیارد دلار و روسیه با ۸۷ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار در رتبه چهارم قرار گرفته است.

احتساب تولید ناخالصی در بودجه های نظامی

تولید ناخالص داخلی در برگیرنده ارزش مجموع کالاها و خدماتی است که طی یک دوران معین، معمولاً یک سال، در یک کشور تولید می‌شود  که آن را با Gdp نشان میدهند. آنچه بسیار مهم است سهم بودجه ای است که کشورها از میزان تولید ناخالصی خود به خرید تسلیحات و قدرت نظامی خود تخصیص می دهند

آنچه مورد بیان است و در تمامی رسانه ها انتشار مییابد بودجه نظامی عربستان است که هزینه ی بسیار زیادی را در برمی گیرد حتا در قیاس با کشورهای قدرتمند نظامی جهان و پس از آن حضور امارات متحده عربی و قطر به چشم می خورد اما ما باید فراموش نکنیم که میزان بودجه نظامی با تولید ناخالصی داخلی هر کشور مقایسه می شود به طور مثال طبق آمار های رسمی بودجه نظامی ایران ۲٫۵ درصد از تولید ناخالصی داخلی را در بر می گیرد اما همین قیاس برای چین به عنوان دومین کشور در زمینه هزینه تسلیحاتی تنها ۲٫۱ درصد از ناخالصی داخلی خود را به هزینه های نظامی اختصاص می دهد.

ایران و عربستان

ایران و عربستان با توجه به سابقه تشدید نابسمانی اوضاع سیاسی شان در چند ساله ی اخیر و به عنوان دو قدرت منطقه و رو در رویی هر دو کشور در یک جنگ نیابتی در سوریه و یمن می توان در دو کفه ی ترازو قرار داد. به گفته ی یکی از روزنامه های داخلی که چندی پیش آمار گلوبال را درباره بودجه ی نظامی کشورها مورد قیاس قراداده بود توسط این روزنامه با دلار ۳ هزار تومان، بودجه نظامی ایران و عربستان را به ترتیب ۱۸و ۱۵۷ هزار میلیارد تومان تخمین زده بود اما همان طور که در بالا اشاره شده فاصله ی بسیار این دو رقم تنها تضمین دهنده برتری در این راند خونین نیست بلکه باید نگاهی هم داشته باشیم به میزان تولید ناخالصی داخلی  که عربستان و ایران با تولید ناخالصی داخلی به ترتیب ۷۴۶٫۲۵ و ۴۱۵٫۳۴ در نیمه دوم سال ۲۰۱۴ است که فاصله ای پر اهمیت می تواند باشد

تولید ناخالصی ایران

تولید ناخالصی عربستان

و همین طور در ادامه قیاس عربستان و ایران با دو نمودار میزان تولید ناخالصی سرانه این دو کشور می پردازم، که در حقیقت با میزان قدرت خرید مردم رابطه مستقیم دارد و حاصل تقسیم تولید ناخالصی داخلی بر جمعیت است

سرانه تولید ناخالصی ایران

سرانه تولید ناخالصی عربستان

به راستی سهم مردم از زندگی در این تب و تاب کشورها برای در دست گرفتن قدرت در منطقه را در کجای این آمار و ارقام  می توان نهاد و گاهی باید اندیشید در روند سیر نزولی فقر در خاورمیانه و شمال آفریقا تا به کجا می توان فضا را برای رشد تسلیحات نظامی  ابر قدرت ها باز کرد؟  و تا چه زمانی باید یکی از بزرگترین بازار های اسلحه غرب باشد؟

• گزارش از میلاد ابراهیمی – وبگاه خبری تحلیلی قلم