تغییر در پروانه انتقال فناوری بی‌سیم ثابت برای برخورداری از باند فرکانسی ۳۵۰۰

اولین پروانه‌های ارایه خدمات ارتباطات بی‌سیم در روزهای پایانی اسفند ۸۷ صادر شد. چهار شرکت در میانه کشمکش‌های دارندگان پروانه PAP و شرکت مخابرات ایران در ارایه خدمات اینترنت پرسرعت سیمی (ADSL) در پی برنده شدن در مزایده رگولاتوری، مجوز ارایه خدمات دیتای بی‌سیم مبتنی‌بر فناوری وایمکس را به‌صورت سراسری یا استانی دریافت کردند.

رویکرد مدیران ارشد رگولاتوری در صدور پروانه وایمکس در آن مقطع زمانی استفاده بهینه از باند فرکانسی، ایجاد رقابت، افزایش سرعت در توسعه و ایجاد قابلیت تحرک‌پذیری در حوزه باند پهن ثابت بود. رویکردی که با منسوخ شدن فناوری وایمکس با هدف حفظ سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده از سوی دارندگان پروانه، در سال ۹۳ باعث شد مجوز ارتقای پروانه‌ها به فناوری‌های بالاتر مانند TD-LTE بدون داشتن قابلیت تحرک‌پذیری صادر شود.

پروانه‌هایی که امروز با عنوان «انتقال داده مبتنی بر فناوری بی‌سیم ثابت (FWA)» شناخته می‌شوند و کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در جلسه هفته گذشته در آستانه پایان یافتن اعتبار پروانه‌های این حوزه «اصول حاکم بر تجدید پروانه انتقال داده مبتنی بر فناوری بی‌سیم» را تصویب کرد. مصوبه‌ای که پسوند «ثابت» را از این پروانه‌ها حذف کرده و شرایط جدیدی را برای ادامه فعالیت دارندگان پروانه ترسیم می‌کند.

اپراتورهای بی‌سیم ثابت، یک میلیون و ۸۰۰ هزار مشترک دارند

پروانه‌های انتقال داده مبتنی بر فناوری بی‌سیم ثابت (FWA) متناسب با تغییر تکنولوژی، در ۱۱ سال گذشته، تغییرات مختلفی را پشت سر گذاشته است. در این راستا به نقل از سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، حسین فلاح جوشقانی، رئیس رگولاتوری درباره عملکرد دارندگان پروانه و تغییرات پیش‌بینی‌شده در مصوبه توضیحاتی را ارائه داد و گفت: در حال حاضر چهار اپراتور FWA حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار مشترک دارند در حالیکه این سرویس می‌توانست بیش از این مورد استقبال قرار بگیرد. پروانه آنها زمانی صادر شد که به جز رایتل هنوز مجوز ارتقای شبکه سایر اپراتورهای موبایل صادر نشده بود. به نظر من متناسب با نیاز و ظرفیتی که در بازار وجود داشت عمل نکرده‌اند.

وی در پاسخ به اینکه چرا دارندگان این پروانه نتوانستند آنطور که باید رشد کرده و سهم بازار بیشتری را کسب کنند، گفت: ارزیابی رگولاتوری این نیست که دارندگان پروانه عملکرد ناموفقی داشتند. اما می‌توانستند وضعیت بهتری داشته باشند. شاید یکی از دلایل آن عدم سرمایه‌گذاری لازم در این حوزه است. این سرویس نیازمند یک سرمایه‌گذاری جدی است و شاید توان بخش خصوصی در حد سرمایه‌گذاری مورد نیاز این حوزه نبود. ایرانسل هم بعنوان یکی از دارندگان پروانه که توان سرمایه‌گذاری داشت، بیشتر روی توسعه شبکه موبایل متمرکز شد و از طرف دیگر در این سال‌ها به دلیل عدم توسعه سرویس اینترنت ثابت، ذائقه مردم به سمت استفاده از اینترنت موبایل تغییر کرده است.

در حالی که به نظر می‌رسد دسترسی به اینترنت سیار با سرعت بهتر و تغییر فرهنگ مصرف مردم از اینترنت ثابت به سیار، در کم‌اقبالی سرویس اپراتورهای FWA موثر بوده است، دبیر کمیسیون تنظیم مقررات درباره نقش تمدید اعتبار پروانه‌ها با شرایط جدید در اقبال کاربران به این سرویس، اظهار کرد: تا پیش از این شاید FWA در کنار موبایل به عنوان سرویس جانبی دیده می‌شد ولی در حال حاضر به‌عنوان یک سرویس اصلی مطرح است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد این سرویس تا سه، چهار سال آینده حداقل ۲۵ درصد از ترافیک را در شبکه‌های G به خود اختصاص خواهد داد. بنابراین ظرفیت بالایی دارد.

نسل پنجم تلفیقی از شبکه ثابت و سیار است

فلاح جوشقانی با بیان اینکه مفهوم نسل پنجم تلفن همراه(G) صرفاً روی موبایل نیست، افزود: بلکه در دل خود، همگرایی باند پهن ثابت و سیار (Fix and Mobile Convergence) را با هم دارد و FWA نیز بخشی از این همگرایی است که در دل G انجام می‌شود. بنابراین نسل پنجم، شبکه‌ای با ویژگی‌های خاص است که تاخیر را به حداقل می‌رساند، سرعت بالاتر را ارایه می‌کند و تلفیقی از شبکه ثابت و سیار را با هم دارد و وقتی سرعت، تا یک گیگابیت‌برثانیه در شبکه بالا می‌رود، هسته شبکه موبایل جواب نمی‌هد و اصطلاحاً شما باید دیتا را در شبکه ثابت آفلود کنید.

وی خاطرنشان کرد: دارندگان پروانه FWA تاکنون بستری را در این حوزه آماده کرده‌اند و الان زمان و نقطه جهش آنهاست تا بتوانند با ارایه سرویس با کیفیت سهم بازار بیشتری را به دست آورند. البته تکنولوژی هر دو حوزه ثابت و سیار LTE است. تاکنون تکنولوژی TD-LTE تحرک‌پذیری را پشتیبانی نمی‌کرد، در حال حاضر نیز صرفاً گوشی‌هایی که در باند فرکانسی ۳۵۰۰ ،که باند G است، تنظیم شده‌اند قابلیت تحرک‌پذیری TD-LTE را پشتیبانی می‌کنند و  LTE سرویس ثابت یک رقیب جدی در حوزه موبایل دارد. دارندگان پروانه FWA با تجدید پروانه باید تکنولوژی خود را به G ارتقاء دهند تا بتوانند جهش مورد نظر را داشته باشند.

معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه باندهای فرکانسی این تکنولوژی قبلاً برای سرویس ثابت TD-LTE بود، اما اکنون در حال تبدیل به باند فرکانسی شبکه موبایل است، گفت: قاعدتاً دیگر هسته این شبکه‌ها می‌تواند یکی شود. در حال حاضر به جز ایرانسل، سایر اپراتورهای FWA باید با اکتساب (Acquisition) و اتصال به اپراتورهای سیار هسته مشترک ایجاد کرده و از بستر مشترک استفاده کنند تا بتوانند هزینه‌های مشترک را کاهش دهند. الان دوره‌ای است که رشد FWA ها در دنیا شروع شده و به تبع آن با تغییراتی که در پروانه آنها پیش‌بینی شده باید در ایران هم رشدشان را شروع کنند.

فلاح جوشقانی در پاسخ به اینکه آیا با دارندگان پروانه در مورد عدم توسعه لازم مطابق با موارد موجود در مصوبه درخصوص عدم اجرای تعهدات، برخورد شده است؟ گفت: جریمه نقض تعهدات توسعه در همه مصوبات و پروانه‌های اعطاشده پیش‌بینی می‌شود و در مورد پروانه‌های FWA هم هر جا عدم اجرای تعهدات رخ داده مطابق با پروانه برخورد شده است. اما اینطور نیست که دارندگان پروانه به تعهداتشان عمل نکرده باشند.

حق‌الامتیاز پایین‌تر برای پروانه فناوری‌های بی‌سیم نسبت به موبایل

وی درباره بازدارندگی جریمه نقض تعهدات و تاثیر آن بر توسعه سرویس مطابق با نظر رگولاتوری، بیان کرد: در حوزه پروانه انتقال داده مبتنی بر فناوری بی‌سیم حتی در زمان صدور پروانه وایمکس در طرح تجاری متقاضیان تعهد پورت گذاشته نشده بود و تعهد رادیویی پیش‌بینی شده بود. در آن زمان هم اینکه تکنولوژی وایمکس چقدر می‌تواند در مقابل موبایل دوام بیاورد مبهم بود، کما اینکه این فناوری منسوخ شد. پس از آن بحث استقلال از فناوری برای پروانه‌ها مطرح شد و در مقایسه با پروانه موبایل، این پروانه را با حق‌الامتیاز پایین‌تری صادر کردیم تا بازار آن شکل بگیرد.

رئیس سازمان تنظیم مقررات ادامه داد: هدف این بود که در حوزه ثابت ترابردپذیری (Portability) ایجاد کنیم و فضای رقابتی در حوزه ADSL شکل بگیرد. به هرحال دارندگان پروانه FWA اقداماتی انجام دادند و توانستند بخشی از بازار را به دست بیاورند. اما می‌توانستند ظرفیت بیشتری از این بازار را به خودشان اختصاص دهند. چرا که تکنولوژی آنها مانند موبایل رادیویی بود و می‌توانستند در مقایسه با ADSL سرعت بالاتری به مشترک بدهند. در حوزه ثابت تکنولوژی‌هایی مانند VDSL باید ارایه می‌شد که این اتفاق نیفتاد. بنابراین فرصت خوبی بود که بتوانند سرویس ثابت با کیفیتی ارایه دهند. کما اینکه در دو سه سال اخیر، جهش خوبی داشته‌اند.

فلاح جوشقانی درباره تغییرات حوزه پروانه‌های FWA در مصوبه جدید «اصول حاکم بر تجدید پروانه انتقال داده مبتنی بر فناوری بی‌سیم» توضیح داد: در تجدید پروانه، قابلیت ترابردپذیری (Service Portability) و تحرک‌پذیری (Mobility) به پروانه‌ها اضافه شده است تا دارندگان پروانه بتوانند از باند فرکانسی ۳۵۰۰ -که تا دوسال آینده به‌عنوان فرکانس نسل پنجم موبایل قابل بهره‌برداری خواهد بود- استفاده کنند که باعث می‌شود دارندگان پروانه FWA بتوانند در حوزه‌های عمده‌فروشی به اپراتورهای ثابت و موبایل وارد شوند.

وی ادامه داد: همچنین با توجه به امکان تحرک‌پذیری، یک دوره تنفس دو ساله برای دارندگان پروانه در نظر گرفته شده و دو سال پس از تمدید پروانه باید مانند اپراتورهای سیار ۱.۲۸ درصد از درآمد ناخالص سالیانه خود را به عنوان حق‌السهم پرداخت کنند، تغییرات عمده در این دو حوزه بوده است و دارندگان پروانه طبق مصوبه در سرویس عمده‌فروشی حق‌السهم نمی‌پردازند که این موضوع باعث می‌شود کم‌کم از بازار عمده‌فروشی هم سهمی به دست بیاورند.

معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پاسخ به اینکه چرا در مصوبه جدید، حق‌السهم به جای حق‌الامتیاز در مصوبه قبلی، پیش‌بینی شده است، گفت: پیش از این در زمان صدور پروانه‌های FWA، مبلغ ثابتی به‌عنوان حق‌الامتیاز دریافت شده بود، با اتمام زمان اعتبار پروانه‌ها، اپراتورها یا باید مجدداً حق‌الامتیاز ثابت برای تجدید پروانه پرداخت می‌کردند که از نظر رگولاتوری این دیدگاه چندان با رویکرد توسعه سرویس متناسب نبود، یا اینکه متناسب با درآمدشان به رگولاتوری تسهیم درآمد پرداخت کنند.

فلاح جوشقانی افزود: حسن رویکرد دوم این بود که پولی به صورت یک‌جا از بخش ICT خارج نمی‌شد و توسعه اپراتورها آسیب نمی‌دید. ضمن اینکه اگر در حوزه ارزش باند اختصاص‌یافته به اپراتورها، همه پارامترها را در نظر نگرفته باشیم، خود کسب‌وکار این موارد را لحاظ می‌کند اگر ارزش باند خیلی فراتر باشد اپراتور درآمد بیشتری دارد، پس تسهیم بیشتری پرداخت می‌کند. در واقع در روش تسهیم درآمد ارزش باند فرکانسی که جزو منابع ملی محدود و انفال است، حفظ می‌شود.

توسعه تکنولوژی‌های جدید نیازمند سرمایه‌گذاری جدی است

در مصوبه جدید دوره اعتبار پروانه‌ها هفت ساله است، رئیس سازمان تنظیم مقررات درباره اینکه پیش‌بینی دوره تنفس دوساله و مدت اعتبار هفت ساله برای پروانه‌ها بر مبنای چه بررسی فنی و اقتصادی صورت گرفته است، گفت: دوره تنفس دو ساله با هدف حمایت از توسعه پیش‌بینی شده تا دارندگان پروانه بتوانند هم برای توسعه تکنولوژی‌های جدید مانند G حرکت کنند که نیازمند سرمایه‌گذاری جدی است و هم بتوانند فرصتی برای همگرایی با شبکه موبایل داشته باشند.

فلاح جوشقانی ادامه داد: ضمن اینکه مطالعه تطبیقی و نقشه راه سایر کشورها در دنیا نشان می‌دهد دو سال دیگر GFWA به بلوغ خود می‌رسد و اپراتورها دو سال وقت دارند خود را با شرایط جدید تطبیق دهند. مدت اعتبار پروانه نیز باید توجیه اقتصادی داشته باشد، قاعدتاً پروانه‌ای که قرار است با این ظرفیت و تعهدات مالی به نتیجه برسد نیازمند دوره زمانی مشخص است تا هم سرمایه‌گذاری برای دارنده پروانه؛ مقرون‌به‌صرفه و توجیه‌پذیر باشد و هم بازگشت سرمایه اتفاق بیفتد.

وی افزود: از سوی دیگر رگولاتوری به‌ویژه در حوزه‌های نظارتی این امکان را داشته باشد که در صورت لزوم، بتواند تغییرات را در تمدید پروانه لحاظ کند. با در نظر گرفتن همه این جوانب اعتبار ۷ ساله در مصوبه در نظر گرفته شده است. پروانه های قبلی برای دوره شش ساله صادر شده بود و امکان تمدید اعتبار پنج ساله نیز داشت. در مصوبه جدید، زمانبندی تمدید پروانه‌ها یکسان شده است تا از پراکندگی شروع و پایان متفاوت پرهیز شود.

دبیر کمیسیون تنظیم مقررات در پاسخ به اینکه آیا در دوره تنفس، اجرای تعهدات توسعه اپراتورها پایش می‌شود و در مصوبه چه ابزاری برای عدم ایفای تعهدات اجرا و توسعه پیش‌بینی شده است، گفت: فلسفه وجودی رگولاتوری رصد، پیگیری و نظارت بر تعهدات توسعه و اجرا است. این دوره تنفس برای این پیش‌بینی شده است که منابعشان را برای سرمایه‌گذاری صرف کنند. اگر این اتفاق نیفتد باند فرکانسی‌ای که به آنها اختصاص داده شده لغو می‌شود، زیرا باند اختصاصی به FWA باند اصلی G است و باند ارزشمندی است.

معاون وزیر ارتباطات افزود: ضمن اینکه بر اساس مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، رگولاتوری می‌تواند در مواردی مانند: تبادل ترافیک بین‌الملل خارج از ضوابط و مقررات مربوط، عدم ارایه یا توقف خدمات، انتقال پروانه به غیر بدون موافقت رگولاتوری، عدم رعایت الزامات امنیت ملی، ارایه خدمات خارج از موضوع پروانه تخلف و استمرار در تخلف و …. برای تعلیق، کاهش مدت اعتبار یا لغو پروانه اقدام کند. مصداق‌های این موارد نیز در مصوبه مشخص شده است.

لزوم وجود پوشش رادیویی و جمعیتی به همراه تعهد کیفی

در مصوبه کمیسیون برای پروانه FWA تعهدات توسعه و اجرا به صورت درصدی از پوشش جغرافیایی مشخص شده است. این موضوع در پروانه تعهدات اپراتورهای تلفن همراه نیز پیش‌بینی شده و گاهی این تعهدات با پوشش مناطق پرجمعیت و دارای بازده اقتصادی بالا محقق شده، در حالیکه این شائبه وجود دارد که در سایر مناطق علی‌رغم وجود نیاز، این موضوع اتفاق نیفتاده است، ضمن آنکه کیفیت پوشش نیز مناسب نیست. فلاح جوشقانی در این خصوص گفت: پوشش به دو شکل رادیویی و جمعیتی قابل پیش‌بینی است. در کنار این پوشش، باید تعهد کیفیت هم وجود داشته باشد که ما مصوباتی هم درباره کیفیت سرویس داریم.

رئیس سازمان تنظیم مقررات با بیان اینکه پوشش لزوماً به معنای وجود سرویس نیست، گفت: در پوشش رادیویی ممکن است شما سیگنال را دریافت کنید اما سرویس نداشته باشید به همین دلیل هم پوشش رادیویی و هم جمعیتی در پروانه ها پیش‌بینی می‌شود. پوشش جمعیتی ناظر به سرویس است یعنی جمعیت آنجا بتوانند سرویس بگیرند. بنابراین این دو موضوع پوشش جمعیتی و جغرافیایی باید در کنار هم قرار بگیرند تا مشترک بتواند سرویس دریافت کند.

فلاح جوشقانی افزود: در مرحله بعدی پارامترهای کیفیت سرویس شامل میزان سرعت، تاخیر، میزان اتلاف بسته در دیتا و تجربه مشتری و … منجر به ارزیابی کیفیت سرویس اپراتور می‌شود و رگولاتوری باید این چند آیتم را در کنار یکدیگر بگذارد و بر عملکرد اپراتور نظارت کند. ممکن است در جایی سیگنال وجود داشته باشد، اما به علت تراکم جمعیت، اشتراک باند فرکانسی به‌علت محدودیت باند، مشترک سرویس مورد نظر را دریافت نکند. طراحی شبکه باید به نحوی باشد که اپراتور متناسب با تراکم جمعیت در آن منطقه، ظرفیت‌سازی کند. به همین دلیل در مصوبه جدید هم پوشش جمعیتی و هم پوشش جغرافیایی پیش بینی شده است.

در مصوبه جدید، دارندگان پروانه FWA موظف هستند سه درصد از درآمد ناخالص خود را برای ارایه خدمات عمومی اجباری (USO) هزینه کنند. معاون وزیر ارتباطات درباره نظارت رگولاتوری بر ارایه این خدمات گفت: در حال حاضر بر اساس مصوبات کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات و کمک دولت روال اجرا و نظارت خدمات USO در مناطق روستایی و دورافتاده تغییر کرده است. در حال حاضر این روال با کمک اپراتور انجام می‌شود و مجری بر اساس قرارداد، سرویس را اجرا و تحویل می‌دهد و رگولاتوری براساس آنچه تحویل شده است نظارت می‌کند. سرویس USO در اپراتورهای FWA مانند اپراتورهای تلفن همراه قالب تعهدات اپراتور پیش‌بینی شده است و نظارت بر اساس روال‌های جاری انجام می‌شود.

دبیر کمیسیون تنظیم مقررات در پاسخ به اینکه دارندگان پروانه FWA متعهد هستند سرویس دسترسی را با چه سرعتی ارایه کنند، توضیح داد: براساس شاخص‌هایی که در سند معماری الزامات شبکه ملی اطلاعات پیش‌بینی شده است، هر آنچه در این سند بالادستی تدوین شده الزام‌آور است و اپراتورها ملزم به ارایه آن هستند.

شبکه ثابت برای ارایه سرویس بهتر و ظرفیت بیشتر نیازمند سرمایه‌گذاری است

فلاح جوشقانی با بیان اینکه شبکه ثابت برای ارایه سرویس بهتر و ظرفیت بیشتر نیازمند سرمایه‌گذاری و توسعه است،‌ افزود: منتهی سرمایه‌گذاری باید روی تکنولوژی جدید باشد. البته این بدان معنی نیست که تکنولوژی فعلی را کنار گذاشته و به سمت تکنولوژی دیگری بروند. روند جایگزینی نسل‌های تکنولوژی روش و استاندارد خاص خود را دارد کما اینکه در مورد سرویس وایمکس این اتفاق افتاد و اپراتورها با هماهنگی رگولاتوری در فرایندی از فناوری وایمکس به فناوری TD-LTE مهاجرت کردند.

وی با بیان اینکه در شرایط اقتصادی فعلی و تحریم، سرمایه‌گذاری چالش‌های خاص خود را دارد، گفت: در این شرایط نگاه دولت، نگاه حمایتی از اپراتورهاست به گونه‌ای که بخش خصوصی بتواند توسعه پیدا کند. اگر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و شکل‌گیری این شبکه نبود، در شرایط فعلی ناشی از همه‌گیری کرونا نمی‌توانستیم خدمات آموزش مجازی یا سرویس‌رسانی الکترونیکی را در بسیاری از حوزه‌ها داشته باشیم. در کنار استیفای حقوق دولت در تدوین مصوبات، نگاه حمایتی از بخش ICT نیز وجود دارد تا با ایجاد ظرفیت‌هایی، بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری ترغیب شود.

رئیس سازمان تنظیم مقررات در پاسخ به اینکه با شرایط جدید پیش‌بینی‌شده در مصوبه برای تمدید پروانه FWA، فعالیت دارندگان پروانه چه اثراتی در اکوسیستم ICT کشور ایجاد می‌کند، گفت: در مطالعات ما، روند بین‌المللی حاکی از رشد ۱۱۷ برابری کل بازار و رشد ۱۸۰ برابری بازار ارایه خدمات FWA در مدت  هفت سال آینده است. ضمن آنکه پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد با توسعه و تجاری‌سازی نسل پنجم (G) حدود ۲۵ درصد از ترافیک این نسل متعلق به اپراتورهای FWA است. قاعدتا هم دارندگان پروانه می‌توانند سهم بازار خوبی داشته باشند و هم مشترکان، سرویس با کیفیت بالاتر و سرعت بیشتر دریافت کنند. بهرحال این موضوع، مناسبات بین بازیگران اکوسیستم را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

انتهای پیام