هشدار: این گزارش حاوی تصاویری است که ممکن است برای برخی آزاردهنده باشد.
فرادید| بی‌اعتمادی به پزشکان و دولت در زمینه جنبش واکسیناسیون پدیده‌ای مدرن به نظر می‌رسد؛ اما ریشه‌های مبارزه علیه واکسیناسیون به قرن‌ها پیش بازمیگردد. در اواخر قرن ۱۹، ده‌ها هزار نفر در مخالفت با واکسیناسیون علیه آبله به خیابان‌های انگلستان آمدند. دستگیری، جریمه و حتی زندانی شدن از نتایج این اعتراضات بود.
پارچه‌نوشت‌هایی توسط معترضان به اهتزاز درمی‌آمدند با این مضامین که «واکسیناسیون را لغو کنید، این نفرینی علیه کشور ماست» و «بهتر است یک جنایتکار در زندان باشی تا یک بچۀ زهرآلود.» نسخه‌هایی از قوانین موردِ نفرت و تمثال‌هایی از پزشک متواضعی که به عنوانِ عاملِ اصلی برنامه پیشگیری از آبله شناخته می‌شد، در خیابان‌ها به آتش کشیده می‌شدند.
در اوج این اعتراضات، مردمِ لستر، ادعا کردند روشی جایگزین برای واکسیناسیون پیدا کرده‌اند – و این رویکرد هنوز تا امروز توسط مخالفانِ واکسیناسیون مورد استناد قرار می‌گیرد. موج اعتراضات علیه برنامه واکسیناسیون فقط به لستر ختم نشد و گروهی که از آن حمایت می‌کند ۱۵۰ سال قبل شکل گرفت.
آبله که به دلیلِ جوش‌های تاول-مانندی که روی پوست ایجاد می‌کرد به آن «هیولای خال‌دار» می‌گفتند، میلیون‌ها نفر را از دورانِ قرون وسطی از بین برده است. در یک مقطع زمانی، این بیماری یگانه علتِ اصلی مرگ در اروپا بود که هر سال ۴۰۰۰۰۰ نفر را به کام مرگ می‌کشید. این بیماری در آمریکا باعث از بین رفتن قبایل بومی و منهدم شدن فرهنگ‌ها شد. یک-سوم از نجات‌یافتگان از این بیماری نابینا می‌شدند. تقریباً تمام آن‌هایی که زنده مانده بودند در تمام عمر جای زخم روی بدنشان وجود داشت.
با این اوضاع، چرا راهِ حلِ ارزان و اثرگذارِ واکسیناسیون تهدید علیه جامعه محسوب می‌شد؟
شروع داستان به سال ۱۷۸۹ بازمیگردد که پزشکی انگلیسی به نام ادوارد جِنِر یک داستان عامیانه را، که می‌گفت: آبله گاویِ خفیف افراد را در برابر بیماری آبله محافظت می‌کند، بطور موفقیت‌آمیزی آزمایش کرد. در عرضِ ۵ سال، کشفِ جنر به سراسر اروپا و یک دهه بعد به سراسر جهان راه یافته بود. اما مخالفت‌ها بسیار سریع و انتقامجویانه علیه این اکتشاف شکل گرفت. چرا؟
تا سال ۱۸۵۱ قوانینی برای نظارت بر پزشکان نبود و دکتر‌های قلابی طبابت می‌کردند
دکتر کریستین هاسی، مورخ پزشکی، می‌گوید: «علت آن ابعاد مختلفی از جمله ابعاد بهداشتی، مذهبی، عملی و سیاسی دارد. برخی فکر می‌کردند این روش – استفاده از موادی که در گاو وجود دارد – غیربهداشتی یا ضدمسیحی است؛ زیرا از مواد مخلوقی پست‌تر از انسان استفاده می‌شود. برخی در این باره بحث می‌کردند که آبله از انسان منتقل می‌شود؛ اما عده بی‌شماری فقط به این دلیل ساده مخالفت می‌کردند که دوست نداشتند کسی به آن‌ها بگوید چه چیزی برای آن‌ها یا دیگران خوب است.»
مخالفت‌ها علیه واکسیناسیون به جنگی ۱۰۰ ساله بین مسئولان و مردمی که اغلب مشکوک و برخی اوقات بسیار پرخاشگر بودند، انجامید. در بریتانیا، ابتدا قانونی وضع شد که طی آن افراد مختار بودند واکسیناسیون انجام ندهند؛ بعد از آن قانونی دیگر وضع شد که واکسیناسیون را اجباری کرد و افرادی که سرپیچی می‌کردند جریمه و حتی زندانی می‌شدند.
با بالا گرفتن خشونت‌ها و اعتراضات در برخی شهرها، حتی اتحادیه‌هایی علیه واکسیناسیون شکل گرفت. برای جمعیتی که هر روز تعداد بیشتری از آن‌ها باسواد می‌شدند، جزوه‌هایی منتشر با این عناوین منتشر می‌شد: «واکسیناسیون: استدلال‌های دروغین و شیاطین»، «واکسیناسیون، یک نفرین» و عنوان‌های بیشتر گوتیکی مانند «اسرارِ وحشت‌آورِ واکسیناسیون».
دکتر هاسی می‌گوید: «به اصطلاح عصرِ مدرن، آن دوران، دورانِ «بیداری» بود. مردم شروع به پرسشگری درباره حقوق، به خصوص حقوق طبقه کارگر کرده بودند. این احساس وجود داشت که طبقات بالاتر جامعه می‌خواهند از این فرصت به نفع خود بهره‌برداری کنند، یک احساسِ بی‌اعتمادی شکل گرفته بود. این جنبش [واکسیناسیون]به زندگی خصوصی افراد، وضعیتِ سلامتی‌شان، ورود می‌کرد، که تا پیش از آن هرگز کنترلی بر آن نبود؛ و واکسن‌ها به اندازه‌ای که امروز ایمن هستند، آن زمان ایمن نبودند. مردم بیماری‌های بدی می‌گرفتند و حتی می‌مردند. اگر من هم آن زمان زندگی می‌کردم حتماً نسبت به واکسیناسیون نگران می‌شدم.»
حامیانِ واکسیناسیون از کاهش نرخ مرگ‌ومیر و خفیف‌تر شدن شدت بیماری دلیل می‌آوردند و مخالفان آن ادامه‌دار بودنِ شیوع بیماری و مرگ در اثر عوارضِ جانبیِ واکسیناسیون شامل آبسه و عفونت‌متقاطع (بیمارستانی) را برجسته می‌کردند.
بیشتر بخوانید:
دروغِ «یادش بخیر گذشته‌ها بسیار بهتر بود» را در پزشکی بهتر از هر عرصه دیگری می‌توان درک کرد. در سال ۱۸۴۱ اجماعِ عمومی انگلستان اعلام کرد که یک-سوم پزشکان فاقد شایستگی هستند؛ و در سال ۱۸۴۸ کتاب پزشکی عللِ رایجِ بیماری را «داشتنِ والدینِ بیمار»، «هوای شبانه»، «سبکِ زندگی‌ِ بی‌تحرک»، «پای مرطوب» و «تغییرات ناگهانی دما» برشمرد.
واکسن آبله به گاو-هیولایی تشبیه می‌شد که کودکان را می‌بلعد.
در این کتاب عنوان شد، علتِ وبا، یکی از بلایای جامعه در عصرِ ویکتوریایی، غذای فاسد، میوه‌های سرد مانند خیار و هندوانه یا خشم و ترسِ احساسی است. در سال ۱۸۵۰ میانگین امید به زندگی بیشتر از ۴۰ سال نبود و ۱۵ درصد از کودکان قبل از یکسالگی می‌مردند. قانونِ پزشکی در سال ۱۸۵۸ استاندارد شده بود، اما این زمانی بود که بسیاری از پزشکان حرفهای هنوز باور داشتند هوای بد – بخار بد یا دم مسموم – عامل بسیاری از بیماری‌هاست.
نظریه میکروب، که می‌گوید ارگانیسم‌های میکروسکوپی هستند که بیماری را به بدن وارد می‌کنند- تا دهه ۱۸۸۰ چندان پذیرفته شده نبود. در کنارِ پزشکانِ حرفهای و شایسته، شیادان و درمانگرانِ سنتی هم بودند که در نبودِ خدمات بهداشتی، افراد به آن‌ها مراجعه می‌کردند، این کار باعث می‌شد بسیاری حتی از پایه‌ای‌ترین خدمات پزشکی نیز محروم بمانند.
درمان‌های خیابانی گاهی تنها درمان برای بیماری‌ها بود.
در این مقطع از زمان، واکسیناسیون در روز‌های آغازین خود بود و واکسن‌هایی که به صورتِ طبیعی از آبله گاوی به دست آمده بودند کیفیتِ یکسانی نداشتند. علاوه بر آن، ده‌ها سال طول کشید که تا محققان دریابند یکبار واکسیناسیون فرد را تا پایان عمر علیه بیماری‌های ایمن نمی‌کند و اینکه روش‌های نادرستِ استفاده از واکسن می‌تواند افراد را به عفونت‌های ثانویه مانند سیفلیس، هپاتیت و سل دچار کند.
اتحادیه ضد-واکسیناسیونِ لستر در سال ۱۸۶۹ پایه‌ریزی شد، اما رویکردِ ضد واکسیناسیون آن که با ستایشِ طرفدارانِ مخالفِ واکسیناسیون مواجه شد، در سال ۱۸۷۷ معرفی شد. پزشکِ مسئولِ شهر گزارشِ مواردِ آبله را اجباری کرد. او سپس بیماری را که آبله داشت ایزوله می‌کرد، خانواده او را قرنطینه و عفونت‌زادیی می‌کرد و برخی اوقات تعلقات آن‌ها را آتش می‌زد.
این اقدام که ابتدا در کنار واکسیناسیون انجام می‌گرفت، توسطِ اتحادیه لستر با نامِ «روشِ لستر» و به عنوانِ جایگزینِ واکسیناسیون استفاده شد که باعث شد مخالفت‌ها علیه آن بالا بگیرد.
ادوارد جنر پیش از عمومی کردنِ اکتشاف خود واکسن را بروی کودکان امتحان کرد.
نمودار زمانی
۱۷۹۶- ادوارد جنر ایده استفاده از آبله گاوی برای محافظت در برابر آبله را به بوته آزمایش می‌گذارد که نتیجه آن موفقیت‌آمیز است.
۱۸۰۵-نخستین تلاش برای اجباری کردنِ واکسیناسیون در ایتالیا با شکست روبرو می‌شود.
۱۸۲۰-مرگِ ناشی از آبله در لندن به طرز چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.
۱۸۴۰-قانونِ واکسیناسیون، واکسیناسیون را آزاد اعلام می‌کند.
۱۸۵۳-قانونِ جدیدِ واکسیناسیون، واکسیناسیون را در سه ماهه نخست زندگی کودکان اجباری اعلام می‌کند.
۱۸۸۵-واکسیناسیون برای همه کودکان زیر ۱۴ سال اجباری اعلام می‌شود.
۱۸۶۹-لیگِ ضدواکسیناسیون لستر راه‌اندازی می‌شود.
۱۸۸۵-اعتراضات گسترده در لستر برگزار می‌شود.
۱۸۹۸-قانون واکسیناسیون بندی را با نامِ «مخالفتِ وجدانی» اضافه می‌کند.
۱۸۰۵-نخستین تلاش برای اجباری کردنِ واکسیناسیون در ایتالیا با شکست روبرو می‌شود.
۱۸۲۰-مرگِ ناشی از آبله در لندن به طرز چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.
۱۸۴۰-قانونِ واکسیناسیون، واکسیناسیون را آزاد اعلام می‌کند.
۱۸۵۳-قانونِ جدیدِ واکسیناسیون، واکسیناسیون را در سه ماهه نخست زندگی کودکان اجباری اعلام می‌کند.
۱۸۸۵-واکسیناسیون برای همه کودکان زیر ۱۴ سال اجباری اعلام می‌شود.
۱۸۶۹-لیگِ ضدواکسیناسیون لستر راه‌اندازی می‌شود.
۱۸۸۵-اعتراضات گسترده در لستر برگزار می‌شود.
۱۸۹۸-قانون واکسیناسیون بندی را با نامِ «مخالفتِ وجدانی» اضافه می‌کند.
نویسنده علمی، دکتر جیسون تِترو، می‌گوید: استدلال‌های مخالفان [نسبت به واکسیناسیون اجباری]درباره حقوق مدنی است. آن‌ها احساس می‌کنند دولت با اجباری کردنِ واکسیناسیون، محدودیت‌های زیادی را به آزادی‌های آن‌ها تحمیل می‌کند. این‌ها استدلال‌هایی بود که در لستر هم شنیده می‌شد. اما، راه‌حلی که آن زمان استفاده شد این بود که برای حفظِ ایمنی جمعیت، حقوقِ فردی حذف شد.»
یکی از سایت‌های مخالف با واکسیناسیون با مطلبی با عنوانِ «بهداشت بر واکسن پیروز است».
«آن زمان این قانون بود. مطمئن نیستم چنین عملکردی در دنیای مدرن پاسخ بدهد.»
تعداد افرادی که در لستر به دلیل مخالفت با واکسیناسیون تحت تعقیب قرار گرفتند از دو نفر در سال ۱۸۶۹ به ۱۱۵۴ در سال ۱۸۸۱ و حدود ۳۰۰۰ نفر در سال ۱۸۸۴ افزایش یافت. آماری که در نیمه دوم سال ۱۸۸۳ گردآوری شده است، نشان می‌دهد از ۲۲۸۱ کودکی که در آن زمان در لستر به دنیا آمدند فقط ۷۰۷ نفر واکسینه شدند.
تعداد افرادی که در لستر به دلیل مخالفت با واکسیناسیون تحت تعقیب قرار گرفتند از دو نفر در سال ۱۸۶۹ به ۱۱۵۴ در سال ۱۸۸۱ و حدود ۳۰۰۰ نفر در سال ۱۸۸۴ افزایش یافت. آماری که در نیمه دوم سال ۱۸۸۳ گردآوری شده است، نشان می‌دهد از ۲۲۸۱ کودکی که در آن زمان در لستر به دنیا آمدند فقط ۷۰۷ نفر واکسینه شدند.
دو برادر که یکی واکسن آبله زده و دیگر نزده است.
در ماه مارس ۱۸۸۴، یکی از شهروندان به نام جورج بامفورد در حضور دادگاه اعلام کرد که ۳ فرزند ارشدش واکسینه شده‌اند. دو نفر روز‌ها در تخت افتاده بودند و سومی مرده است. او برای آنکه فرزند چهارمش را واکسینه نکند به دستور دادگاه یا باید ۱۰ شیلینگ – نیمی از حقوق یک هفته – پرداخت می‌کرد یا ۷ روز در زندان می‌ماند.
جریمه‌ها با خشونت دریافت می‌شدند. پلیس وقتی می‌خواست از آرتور وارد جریمه دریافت کند، همسرش را که در آن زمان باردار بود به زندانی شدن تهدید کرد. بحث و جدل بالا گرفت و همسرش دچار زایمان زودرس شد و نوزاد مرده به دنیا آمد.
جریمه‌ها با خشونت دریافت می‌شدند. پلیس وقتی می‌خواست از آرتور وارد جریمه دریافت کند، همسرش را که در آن زمان باردار بود به زندانی شدن تهدید کرد. بحث و جدل بالا گرفت و همسرش دچار زایمان زودرس شد و نوزاد مرده به دنیا آمد.
در اکتبر سال ۱۸۸۴، هیأت نگهبانانِ لستر از مسئولان در لندن درخواست کردند تا با بررسی روشِ لستر، تعقیب و جستجوی علیه مخالفانِ واکسیناسیون را قدری سهل‌گیرانه‌تر اجرا کنند. این تقاضا رد شد و زمینه را برای اعتراضات گسترده در سال ۱۸۸۵ فراهم کرد.
یکی از بازماندگان آبله.
گرچه اعتراضات بسیار مسالمت‌آمیز بود، اما باعث وحشتِ حاکمیت شد. پزشکان در مورد شهرِ واکسینه نشده لستر نگرانی زیادی داشتند، آن‌ها پیش‌بینی می‌کردند «الهه انتقام در شکل یک بیماری اپیدمیک و فاجعه‌بار شهر را فرا خواهد گرفت.»
آبله بین سال‌های ۱۸۹۲ تا ۱۸۹۴ بازگشت؛ و نتیجه بسیاری را در شوک فرو برد.
لستر با اختلافِ زیاد توانسته بود خود را از مرگِ ناشی از اپیدمی آبله برهاند. ۳۷۰ نفر به آبله دچار شدند – ۲۰.۵ مورد در ۱۰۰۰ نفر جمعیت – و فقط ۲۱ نفر جان باختند. این رقم در قیاس با شهر‌هایی مانند وارینگتون (۱۲۵) و شفیلد (۱۴۴) که به خوبی واکسینه شده بودند، بسیار پایین بود.
لستر با اختلافِ زیاد توانسته بود خود را از مرگِ ناشی از اپیدمی آبله برهاند. ۳۷۰ نفر به آبله دچار شدند – ۲۰.۵ مورد در ۱۰۰۰ نفر جمعیت – و فقط ۲۱ نفر جان باختند. این رقم در قیاس با شهر‌هایی مانند وارینگتون (۱۲۵) و شفیلد (۱۴۴) که به خوبی واکسینه شده بودند، بسیار پایین بود.
ضدواکسن‌ها به پیروزی رسیده بودند و ادعا می‌کردند روشِ لستر بهترین روش است.
واکسیناسیون جهانی در دهه ۱۹۷۰ باعث ریشه کنی آبله شد.
دکتر تِترو می‌گوید: «این به اصطلاح موفقیتِ شکوهمندِ روش لستر بر اساس این حقیقت است که این شهر روشِ آزمون‌شده و صحیحِ هشدار و قرنطینه‌کردن را به همراه استفاده از مزیت نگه‌داری بیماران در بیمارستانی که کارمندان آن واکسیناسیونِ حلقه شده بودند (واکسیناسیون افرادی که احتمال عفونت و بیماری در آن‌ها بیشتر است)، به کار برد. این روش در جمعیت‌های کم جواب می‌دهد، اما در جمعیت‌های بزرگ غیرقابل دفاع است.»
«این را می‌توان در سال ۱۸۹۳ مشاهده کرد که بیماران به جای بستری شدن در بیمارستان در خانه‌ها ماندند و این کار منجر شد اپیدمی آبله به مرگ صد‌ها نفر بینجامد.»
«این را می‌توان در سال ۱۸۹۳ مشاهده کرد که بیماران به جای بستری شدن در بیمارستان در خانه‌ها ماندند و این کار منجر شد اپیدمی آبله به مرگ صد‌ها نفر بینجامد.»
مقالاتی مدرن که با استناد به روش لستر به نگارش درآمده اند.
عکسِ این قضیه در لندن رخ داد که واکسیناسیون در آن به شکلی گسترده انجام شده بود. در لندن ۵.۵ نفر در هر ۱۰۰۰۰ نفر به بیماری مبتلا شدند که نشان داد واکسیناسیون در محدود کردنِ آمار ابتلا به آبله بسیار موفقیت‌آمیز عمل کرده است. مناطقی از لندن که به خوبی واکسینه نشده بودند، مانند دازیری و گلاستر بیشترین آمار مرگ و میر را گزارش دادند؛ و دو-سوم مرگ و میر‌ها در بین افراد زیر ۱۰ سال در لستر گزارش شد.
تیتر روزنامه‌ها، اعترضات و پیشرفت دانشِ پزشکی که به فهم بهترِ علت گسترش بیماری‌ها کمک کرد، نتایج چشمگیری را به همراه آورد.
تیتر روزنامه‌ها، اعترضات و پیشرفت دانشِ پزشکی که به فهم بهترِ علت گسترش بیماری‌ها کمک کرد، نتایج چشمگیری را به همراه آورد.
اعتراض های خیابانی علیه واکسیناسیون
در سال ۱۸۹۸ قانونِ جدید واکسیناسیون با یک بند جدید وضع شد که به افراد اجازه می‌داد بنا به دلایل اخلاقی خودشان درباره واکسینه شدن یا نشدن تصمیم بگیرند. این قانون، نخستین قانونی است که تحتِ عنوانِ «مخالفت وجدانی» در انگلستان به رسمیت شناخته شد.
سال بعد، گوش به زنگ بودن در مورد انواع بیماری‌های عفونی شامل آبله اجباری اعلام شد؛ و وقتی آبله در نخستین سال‌های قرن ۲۰ به بریتانیا بازگشت، به اندازه قبل تهدید محسوب نمی‌شد.
سال بعد، گوش به زنگ بودن در مورد انواع بیماری‌های عفونی شامل آبله اجباری اعلام شد؛ و وقتی آبله در نخستین سال‌های قرن ۲۰ به بریتانیا بازگشت، به اندازه قبل تهدید محسوب نمی‌شد.
کودکان آفریقایی در صف واکسن
با واکسیناسیون گسترده و پیشرفت بهداشت، آبله از اروپا و آمریکای شمالی رخت بربست.
برنامه جهانیِ ریشه‌کنیِ سازمان جهانی بهداشت در سال ۱۹۵۹ آغاز و در سال ۱۹۶۷ شدت گرفت. به جز یک مورد مرگ ناشی از آبله که به آزمایشگاهی در بیرمنگام مربوط می‌شود، آخرین مورد آبله در سال ۱۹۷۷ در سومالی گزارش شد.
با این حال، مخالفت علیه واکسیناسیون و پرسش از اثربخشی و ایمنی آن همچنان ادامه دارد. برخی از مخالفان واکسیناسیون با شاهد قرار دادنِ روشِ لستر می‌گویند جامعه بدونِ چنین مداخله‌هایی می‌تواند از عهده بیماری بربیاید.
برنامه جهانیِ ریشه‌کنیِ سازمان جهانی بهداشت در سال ۱۹۵۹ آغاز و در سال ۱۹۶۷ شدت گرفت. به جز یک مورد مرگ ناشی از آبله که به آزمایشگاهی در بیرمنگام مربوط می‌شود، آخرین مورد آبله در سال ۱۹۷۷ در سومالی گزارش شد.
با این حال، مخالفت علیه واکسیناسیون و پرسش از اثربخشی و ایمنی آن همچنان ادامه دارد. برخی از مخالفان واکسیناسیون با شاهد قرار دادنِ روشِ لستر می‌گویند جامعه بدونِ چنین مداخله‌هایی می‌تواند از عهده بیماری بربیاید.
اعتراض های مدرن علیه واکسیناسیون
اخبار حاکی از آن است که واکسیناسیون در بین افراد زیر ۵ سال در سال گذشته در انگلستان کاهش یافته و همین آمار زنگ خطر درباره این قضیه را به صدا درآورده است.
واکسیناسیون اجباری هنوز محلِ بحث است. برخی نهاد‌های پزشکی معتقدند واکسیناسیون اجباری شک و تردید نسبت به آن را بیشتر می‌کند و مقاومت‌ها علیه واکسن را بیشتر می‌کند.
اوایل امسال، سازمان بهداشت جهانی «تردید نسبت به واکسن» را یکی از ۱۰ تهدید بزرگ علیه سلامتِ جهانی عنوان کرد.
واکسیناسیون اجباری هنوز محلِ بحث است. برخی نهاد‌های پزشکی معتقدند واکسیناسیون اجباری شک و تردید نسبت به آن را بیشتر می‌کند و مقاومت‌ها علیه واکسن را بیشتر می‌کند.
اوایل امسال، سازمان بهداشت جهانی «تردید نسبت به واکسن» را یکی از ۱۰ تهدید بزرگ علیه سلامتِ جهانی عنوان کرد.
اُوِن گاوِر، مدیر خانه-موزۀ جنر، درباره میراث این پزشک می‌گوید: خطر مرگ‌های بی‌شمار، زخم‌های دائمی و نابینایی که بیماری آبله با خود به همراه می‌آورد به لطفِ اکتشاف جنر و اراده قویِ او برای معرفی آن به جهان، دفع شده است. اکنون ما می‌توانیم این کار را برای بقیه بیماری‌ها هم انجام دهیم. واکسن‌های بیشتری که بعد از مرگ جنر تولید شدند، جان دو تا سه میلیون را در سال نجات می‌دهند.»
«میراثِ جنر، جهانی است که ما مجبور نیستیم در آن با ترس از بیماری‌های وحشتناکِ عفونی سر کنیم.»
