هشتادویک‌سال پیش در چنین روزی، برابر بیست‌وسوم آگوست ١٩٣٩ میلادی، پیمان عدم تجاوز میان اتحاد جماهیر شوروی و آلمان نازی، معروف به پیمان «مولوتف – ریبنتروپ» («ویاچسلاو مولوتف» کمیسر خلق برای امور خارجه اتحاد شوروی و «یواخیم فون ریبنتروپ» وزیر امورخارجه آلمان نازی) در مسکو به امضای طرفین رسید و به موجب آن ژوزف استالین و آدولف هیتلر موافقت کردند برای مدت ١٠سال خطوط مرزی یکدیگر را پاس دارند.
انعقاد این پیمان بیش از هر چیز برای لهستان بد شد، زیرا هم برلین و هم مسکو نسبت به آن ادعای ارضی داشتند و نهایتا مدتی بعد با حمله ارتش آلمان به خاک لهستان – که جرقه آغاز جنگ جهانی دوم بود – و همچنین تصرف مناطق شرقی این کشور توسط ارتش سرخ شوروی، اثرات «پیمان مولوتف – ریبنتروپ» خیلی زود نمایان شد.
یکی دیگر از مزیت‌های این پیمان برای آدولف هیتلر آن بود که خیال او را حداقل تا مدتی از مرز‌های شرقی آلمان تسلی می‌بخشید و اجازه می‌داد برلین همه حواس خود را معطوف انگلستان و فرانسه کند که با اعلان جنگ به آلمان در دفاع از لهستان قد برافراشته بودند.
از آن سو استالین نیز می‌توانست با فراغ بال و کمترین ترس از نیروی جنگی مهیب آلمان‌ها خطوط دفاعی خود را تحکیم کرده و به تولید انبوه سلاح‌های سبک و سنگین بپردازد. درواقع هم برلین و هم مسکو نیک می‌دانستند «مولوتف – ریبنتروپ» یک دوستی ابدی نیست و به محض تحکیم مواضع ماشین جنگی آلمان نازی در جبهه غربی، دیر یا زود هیتلر و استالین نزاعی طولانی و پر تلفات را آغاز خواهند کرد.
کما اینکه چنین نیز شد و ٢٢ ماه بعد از امضای «مولوتف – ریبنتروپ»، در تاریخ بیست‌ودوم ژوئن ١٩۴١ میلادی، ارتش آلمان تحت عملیات «بارباروسا» به خاک اتحاد جماهیر شوروی حمله کرد. آدولف هیتلر در آغازین ساعات این روز طی پیامی خطاب به مردم آلمان چنین گفت: «امروز تصمیم گرفته‌ام سرنوشت و آینده رایش و مردم خود را در دست سربازان‌مان قرار دهم. امیدوارم خداوند به‌ویژه در این کارزار ما را یاری کند…»
دوماه بعد از حمله ارتش آلمان به خاک شوروی، نازی‌ها موفق شدند در «نبرد کیف» یکی از سنگین‌ترین شکست‌های اتحاد جماهیر شوروی در طول جنگ جهانی دوم را به ارتش سرخ وارد کنند. در این نبرد نزدیک به ٧٠٠هزار سرباز روس به اسارت درآمدند و اوکراین را به‌طور کامل نیروی زمینی ارتش آلمان اشغال کرد.
اما نوار پیروزی‌های نازی‌ها در خاک شوروی ادامه نیافت و ٢۴ ماه بعد از این تهاجم گسترده، عاقبت در منطقه کورسک – ۵٠٠کیلومتری مسکو- روس‌ها و آلمان‌ها جدی‌ترین مقابله خود طی دوسال گذشته را آغاز کردند.
در این نبرد نزدیک به ٧هزار تانک، ٣میلیون نیروی پیاده و ۵هزار هواپیما از دو طرف مقابل یکدیگر صف‌آرایی کردند و در پایان روز پنجاهم جنگ، آدولف هیتلر برای نخستین‌بار دستور عقب‌نشینی نیرو‌های آلمانی از میدان نبرد را صادر کرد.
منبع: روزنامه شهروند
