خبرنگار ، ویروس کرونا به عنوان مهمانی ناخوانده، سلامت آحاد مردم از جمله دانش‌آموزان را تهدید می‌کند و پای دانش‌آموزان را در هر مقطع تحصیلی به فضای مجازی کشانده است. هر شیوه جدید آموزشی با چالش‌های خاص خود روبروست و دیدگاه‌های متفاوتی نسبت بدان وجود دارد. در آموزش آنلاین سال تحصیلی جدید بلاتکلیفی نحوه آموزش، زمان ناکافی تدریس، قطعی اینترنت، به روز نشدن نرم افزار شاد و کند بودن سرعت اینترنت و موارد دیگر دغدغه‌های اصلی است که برای دانش‌آموزان و معلمان و والدین نگرانی‌هایی درپی دارد.
دغدغه‌های والدین در آموزش مجازی دانش آموزان
سحر و فاطمه دو خواهر دبستانی هستند و مادر این دو دانش‌آموز به خبرنگار ، می‌گوید: فرزندانم از صبح تا شب تبلت به دست هستند و بعد از کلاس آنلاین هم گروه‌ها را مرتب چک می‌کنند و تکلیف درسی انجام می‌دهند و کار زیاد با موبایل و تبلت چشم‌های آنها را ضعیف می‌کند. به نظرم با این روند دانش‌آموزان به مرور قوز کمر و گردن درد می‌گیرند.
مادر این دو دانش‌آموز اضافه می‌کند: تعدادی از دانش‌آموزان معتاد استفاده گوشی شدند و دقیقه به دقیقه می‌خواهند گوشی را چک کنند و فرزندان من هم همینطور شدند. گروه‌هایی را که با معلم و همکلاسی‌ها دارند دائم می‌بینند و مدام متمرکز روی تبلت و گوشی هستند و این اتفاق دردسرهایی برای والدین دارد.
محمد دانش آموز کلاس ششم است و مادر او به خبرنگار ، می‌گوید: سختی‌های والدین در آموزش آنلاین این است که تجهیزات کافی و به‌روز را ندارند. دانش آموزان موبایل و اینترنت قوی ندارند. بعضی از والدین دارای چند فرزند هستند و یک گوشی موبایل دارند و باید موبایل آنها به‌روز باشد و معمولاً اندروید این گوشی‌ها قوی نیست و مشکل دارند. از سوی دیگر وضعیت اقتصادی کنونی روی خانواده‌ها اثر گذاشته و نمی‌توانند تجهیزات لازم را فراهم کنند.
این والد ادامه می‌دهد: بنابراین بیشترین بار آموزشی فرزندان بر دوش والدین است، حجم کار آنلاین زیاد است و دانش‌آموز وقت زیادی را در گوشی موبایل می‌گذراند و بیشترین ساعت و وقت روزانه او را نگاه کردن به گوشی موبایل و تبلت پر می‌کند.
قطعی اینترنت، نامفهومی درس و بی‌پاسخ ماندن سوال دانش‌آموز
راضیه امیری، دانش‌آموز کلاس نهم در خصوص سختی‌های آموزش آنلاین به خبرنگار ، می‌گوید: سامانه شبکه شاد با مصرف بالای اینترنت همراه است و علاوه بر این قطعی اینترنت هم زیاد است و اگر دانش‌آموز بخواهد عکس و فیلمی را برای معلم بفرستد باید از شب قبل اقدام کند. برنامه شاد در مهرماه به‌روزرسانی شد که پس از آن دانش‌آموزان وارد پی وی همدیگر می‌شوند و این اتفاق باعث افزایش تقلب و مزاحمت دانش‌آموزان برای همدیگر می‌شود.
این دانش‌آموز اضافه می‌کند: در به‌روزرسانی شبکه شاد برنامه لایو اضافه شد که وقتی وارد آن می‌شویم تصویر معلم واضح نیست و ارتباط با مکث صورت می‌گیرد. قطعی اینترنت بالاست و گاهی اوقات پیامک هم ارسال می‌شود و وقت کلاس می‌گذرد و مواقع امتحان اگر این قطعی باشد وقت هدر می‌رود و معلم فکر می‌کند دانش‌آموز تنبلی کرده است در صورتی که تأخیر به خاطر قطعی اینترنت بوده است.
شیوا وزیری از دیگر دانش آموزان پایه نهم در خصوص اینکه برنامه شاد حجم زیادی را روی موبایل می‌گیرد و باید سایر برنامه‌ها را پاک کنند، به خبرنگار ، می‌گوید: بعضی از قسمت‌های شاد به صورت نمادین است و قابل استفاده نیست برای مثال بخش آزمون، پوشه کاری، ربات تکالیف که تکالیف را به طور مرتب ارسال نمی‌کند و ممکن است معلم آن را دلیل بر تنبلی دانش‌آموز بداند.
وی معتقد است صدای ویسی که برای معلم می‌فرستیم در برنامه شاد چندان واضح نیست و صدا با خش به گوش می‌رسد و اگر در موبایل در برنامه ضبط، صدا را بگیریم صدا بسیار واضح‌تر است و اگر بخواهیم این صدا را از برنامه شاد برای معلم بفرستیم با تأخیر بسیاری همراه است و به ناچار از همان صدای خش دار برنامه شاد استفاده می‌کنیم.
این دانش آموز، تصریح می‌کند: کانال‌های آموزشی شاد برای مثال درس ریاضی فقط تمرین‌های کتاب را توضیح می‌دهد و خود درس برای دانش‌آموز نامفهوم است به صورتی که گویی کتاب را روخوانی کرده و تمرین‌ها را حل می‌کنند و در نتیجه درس برای دانش‌آموز نامفهوم باقی می‌ماند. خود دبیران هم از این ویدئوها استفاده می‌کنند و توضیح زیادی درباره درس‌ها در مقایسه با کلاس حضوری نمی‌دهند.
مرضیه لطفی از دانش آموزان مقطع دبیرستان است به خبرنگار ، می‌گوید: برنامه شاد برای دبستان در ظهر و برای دبیرستان در صبح‌ها برگزار می‌شود. برای متوسطه اول که در صبح‌ها است از ساعت هشت صبح تا ۱۲ زمان می‌برد که گاهی اوقات بیشتر از این هم وقت صرف می‌شود.
وی تاکید می‌کند: در طول شبانه روز علاوه بر ساعت کلاس آنلاین باید تکالیف زیادی را انجام داده و ارسال کنیم و به نوعی همه روز درگیر آموزش و گرفتن گوشی در دستمان هستیم و در واقع برای دانش آموزان خسته کننده است که به نظرم باعث کم تحرکی، خستگی و چاقی آنها هم می‌شود. برای بعضی از درس‌ها باید از خانواده کمک زیادی بگیریم و ساعت مشخصی برای ورود به پی وی دانش آموزان به همدیگر تعیین نشده است و می‌توانند آخر شب هم وارد پی وی هم شوند که خسته کننده است.
لطفی اظهار می‌کند: برای حاضری زدن در برنامه شاد و کلاس‌های مخصوص به خود اگر دیر لیست حضور ارسال شود بعضی از وقت‌ها ” من حاضرم دانش آموزان” تیک نمی‌خورد در صورتی که دانش آموز تمام وقت در برنامه درسی بوده و خارج نشده است و وقتی که به دبیر گفته می‌شود بر این باور است که دانش‌آموز از برنامه خارج شده است و گفته حضور دانش آموز را نمی‌پذیرد و برای او غیبت رد می‌کند.
این دانش‌آموز، می‌گوید: برخی دبیران ساعت کوتاه کلاس درسی آنلاین را کوتاه‌تر می‌کنند و یک ربع از کلاس گذشته و گروه باز نشده است و یک ربع را فقط صرف حضور و غیاب هم می‌کنند و و مابقی وقت صرف تدریس بسیار سریع می‌شود و گروه را می‌بندند و در نتیجه سوال‌های دانش‌آموز بی‌پاسخ می‌ماند و وقت کلاس به هدر می‌رود.
دانشجویان و مشقت‌های آموزش آنلاین
منصوره احمدی، دانشجوی رشته پژوهشگری اجتماعی دانشگاه کاشان درباره سختی‌های آموزش آنلاین به خبرنگار ، می‌گوید: سامانه LM برای آموزش ما راه‌اندازی شده است و نقاط قوتی دارد. اینکه مخصوص دانشگاه کاشان است و با وارد کردن کد دانشجویی وارد سامانه می‌شویم، در پرتال موجود در این سامانه کلاس‌ها به صورت آنلاین برگزار می‌شود. تمام لیست درس انتخاب شده ترم و کلاس‌ها ضبط شده و جلسات قبل به مدت ۱۰ روز قبل قابل دانلود است و دانشجو می‌تواند یادداشت‌برداری کند.
همچنین استاد هر درسی پاورها و مباحث کتاب‌های درسی را در سامانه برای مطالعه دانشجو می‌گذارد. نقاط ضعف این سامانه این است که در آموزش آنلاین صدای استاد معمولاً با تأخیر بوده و خش دار به گوش دانشجو می‌رسد و واضح نیست. به دلیل اینکه برنامه انگلیسی حروف از آخر به اول و تکه تکه است و معمولاً یادگیری در این نوع آموزش‌های برای دانشجویان به خصوص درس‌های ریاضی و فیزیک بسیار مشکل است.
این دانشجو ادامه می‌دهد: اگر تصویر استاد وصل باشد در آموزش آنلاین صدای او را نداریم و باید صدای او را گوش دهیم و تصویر نداشته باشیم. بعضی از مباحث درسی و فیلم آموزشی هم در سامانه بارگذاری نمی‌شوند. به نظرم کلاس‌ها اگر در برنامه واتساپ و تلگرام بود بهتر بارگذاری شده و برای دانشجو قابل دسترس بود و بازدهی خوبی داشت و بازخورد بهتری داشت.
احمدی تصریح می‌کند: نکته مهم دیگر اصرار مکرر به آموزش‌های آنلاین دانشجویان و برگزاری امتحانات در این سامانه است. افرادی که دسترسی به لب تاپ ندارند علاوه بر دانلود برنامه LMS باید چند برنامه دیگر هم روی گوشی موبایل دانلود کنند تا بتوانند به این سامانه و مطالب آموزشی آنلاین دسترسی پیدا کنند. بر روی این سامانه باید همه برنامه‌های گوشی مثل تلگرام، واتساپ و برنامه‌های پس زمینه‌ای را هم بسته باشند تا دسترسی به این سامانه صورت بپذیرد.
سمیه میرزایی، دانشجوی رشته عمران به خبرنگار می‌گوید: برای آموزش دانشجویان گاهی اوقات سامانه در حال به‌روزرسانی است و در طول روز آموزشی ارائه نمی‌شود و برای آخر شب کلاس گذاشته می‌شود و یا خارج از این سامانه در برنامه واتساپ و تلگرام استاد تدریس یک درس را برای دانشجویان تشکیل می‌دهد.
او معتقد است اگر استاد بخواهد صدای دانشجو و حضور فعال او در کلاس درس را شاهد باشد، هندزفری دانشجو پاسخگو نیست و باید یک میکروفن گرانقیمت تهیه کند تا استاد بتواند صدای دانشجو را بشنود و تعدادی از دانشجویان این میکروفن را دارند و عده‌ای هم ندارند و با قسمت چت سامانه با استادان ارتباط دارند.
میرزایی تاکید می‌کند: حجم مطالب آموزشی ما تقریباً پنج برابر شده است و استادان بر این تصور هستند که آموزش آنلاین راحت تر بوده و تقریباً هر جلسه از منابع مختلف قریب به ۱۰۰ صفحه را تدریس می‌کنند که برای دانشجو حجم زیادی است و کتاب‌ها و منابعی هم به انتشارات دانشگاه تحویل داده شد اما دانشجویان شهرستانی امکان دسترسی به این کتاب‌ها و تحویل حضوری آن از انتشارات دانشگاه را با اپیدمی کرونا ویروس ندارند.
این دانشجو، اظهار می‌کند: استادان انجام تحقیقاتی را هم به دانشجویان واگذار می‌کنند و منابعی را معرفی می‌کنند که برای یادگیری بیشتر مراجعه کنند در حالی که کتابخانه‌ها در شرایط فعلی و با وضعیت قرمز استان‌ها و شیوع ویروس کرونا همچنان بسته هستند.
تجربه معلمان از تدریس آنلاین / روزانه ۱۵ ساعت درگیر آموزش‌ها هستم
اصغر شعرباف، معلم فیزیک که در دبیرستان‌های شهید اژه‌ای البرز، شاهد و ایثار ناحیه سه آموزش و پرورش اصفهان تدریس می‌کند، به خبرنگار ، می‌گوید: مدارس در زمینه آموزش‌های آنلاین زیاد با معلمان همکاری نمی‌کنند. گوشی‌ها محدود است، در خانواده‌ای برای مثال خانواده چهار نفره خودم که سه گوشی موبایل وجود دارد برای آموزش باید مرتب این گوشی‌ها دست به دست بچرخند علاوه بر بنده، فرزندانم هم به گوشی نیاز دارد.
این معلم دوره دبیرستان، اضافه می‌کند: از سوی دیگر مدارس هم امکاناتی را در اختیار معلمان نمی‌گذارند به نحوی که با داشتن لپ تاپ و به‌روزرسانی آن ۱۲۰۰ گیگ اینترنت هم خریدم و نرم افزارها را روی لپ‌تاپ نصب کردم. همچنین وبکم، تابلو، مودم جدید خریدم و قریب به چهار میلیون تومان هزینه کردم تا بتوانم تدریس را برای دانش‌آموزان انجام دهم و در این زمینه معلمان از سوی مدارس و آموزش پرورش حمایت نمی‌شوند.
این معلم فیزیک، تصریح می‌کند: مسئله دیگر نرم‌افزار شاد است که فرزندانم در حال آسیب دیدن هستند و نمی‌توانند اطلاعات را بفرستند به دلیل سرعت پایین آن مجبور می‌شوند که از نرم افزارهای دیگری استفاده کنند. همچنین هر مدرسه‌ای با مدل متفاوتی در حال فعالیت است و در برنامه شاد جواب مناسب گرفته نشده است و از برنامه‌های دیگر استفاده می‌کنند. فیلم‌هایی را که آماده برای بارگذاری در شبکه شاد کردم اصلاً امکان این کار نیست و سرعت در برنامه شاد بسیار پایین است و نرم افزاری است که بسیاری از افراد از آن شاکی هستند و بازدهی خوبی ندارد و برنامه‌های خارجی مثل واتساپ عملکرد بهتری در آموزش‌ها دارند.
به گفته شعرباف؛ به ازای هر کلاسی یک گروه در واتساپ تشکیل دادم و آزمون‌ها و ارائه جواب دانش‌آموزان در این برنامه است و سپس تصحیح کرده و نمرات آنها را در این برنامه اعلام می‌کنم. یعنی در برنامه شاد نتوانستیم استفاده و بهره لازم را برای آموزش آنلاین ببریم و سرعت کند اینترنت در شاد باعث شد که پخش زنده هم نداشته باشیم.
این دبیر آموزش و پرورش، اظهار می‌کند: برای دو ساعت تدریس آنلاین باید از شب قبل چند ساعت وقت گذاشته و فیلم‌ها را آماده کنم تا قبل از کلاس درس برای دانش‌آموزان بارگذاری کنم و دوباره کلاس فعال را داریم و بعد از کلاس هم باید برگه‌ها را تصحیح کنم و تقریباً روزانه ۱۵ ساعت درگیر این آموزش‌ها هستم.
شعرباف می‌گوید: برای آموزش آنلاین، فی‌البداهه نمی‌توان تدریس کرد برای اینکه وقت کلاس از بین می‌رود و بسیاری اوقات که کلاس آنلاین ساعت هشت شروع می‌شود. از ساعت هفت و نیم فیلم‌ها را آماده کردم و در نرم افزار با حجم کمتری گذاشتم تا دانش‌آموزان به راحتی بتوانند دانلود کنند و در واقع مشکلات در آموزش آنلاین بسیار زیاد است.
تولید محتوا برای کلاس‌های آنلاین وقت معلم را می‌گیرد
فرهاد کیانی، یکی از دبیران با سابقه مقطع هفتم و هشتم آموزش و پرورش درباره مشقت‌های آموزش آنلاین برای معلمان، می‌گوید: در این نوع آموزش معلم آمادگی کلاس داری آنلاین را ندارد. انواع و اقسام آزمون‌ها، طرح درس‌ها و تکالیف آنلاین از جمله مواردی است که دانش‌آموز به آن نیاز داشته و همه این موارد بسیار وقت گیر است.
وی ادامه می‌دهد: تولید محتوا برای کلاس‌های آنلاین وقت معلم را می‌گیرد و این برنامه دردسر بزرگی برای معلم است و برای همه درس‌ها نمی‌توان تولید محتوا کرد. این نوع آموزش تکنولوژی روز را می‌خواهد و در حال حاضر سرعت اینترنت برای شبکه شاد ضعیف است و با اینترنت معمولی کند پیش می‌رود و مرتب قوی و ضعیف می‌شود و منطقه به منطقه هم سرعت اینترنت تفاوت دارد.
این دبیر آموزش و پرورش، تاکید می‌کند: نقطه کور در این آموزش زیاد است و اینترنت قوی را برای ادامه کار می‌طلبد. از سوی دیگر سطح یادگیری دانش آموزان در شبکه شاد و آموزش آنلاین اصلاً قابل قیاس با آموزش حضوری نیست.
وی می‌افزاید: در آموزش مجازی معلم مشرف بر فراگیری دانش‌آموز نیست و در این آموزش نیاز دانش‌آموز به کمک والدین زیاد است. سطح یادگیری و بازدهی با نظم چندان بالا نیست. برای آموزش آنلاین معلمان و شاگردان سه ساعت آنلاین می‌شوند. علاوه بر این سه ساعت چند ساعت دیگر هم در طول روز درگیر موارد بعد از آموزش آنلاین هستند و همه این موارد وابسته به مقطع تحصیلی آنهاست.
این دبیر آموزش و پرورش معتقد است که علاوه بر این باید محتواها و تکالیف را معلم برای جلسه آنلاین فردا آماده کند و نگرانی‌ها و گذاشتن وقت زیادی از روز برای انجام این کار را برای معلم به دنبال دارد. همچنین باید معلم بازخوردها را در شبکه شاد چک کرده و اشکال‌ها را برطرف کند و راهنمایی‌های لازم را برای دانش‌آموزان انجام دهد.
کیانی درباره هنگ کردن و کندی سرعت برنامه در شبکه شاد، می‌گوید: این کندی سرعت و هنگ کردن مانع از انجام این عملکردها و راهنمایی دانش‌آموز است. بسیاری از معلمان درگیر جمع‌آوری محتوا، تکالیف، آزمون‌های درسی دانش‌آموزان برای روزهای آینده هستند و طراحی این موارد و اداره کردن کلاس آنلاین دغدغه‌های زیادی دارد. به دلیل اینکه دانش‌آموز اگر تصویر و فایل را سر موقع دریافت نکند آموزش او عقب می‌افتد و تمرکز ندارد و برای مادر و والدین دردسرهایی را برای آموزش و درس خواندن دارد.
وی درباره شبکه تلویزیونی و آموزش مجازی، بیان می‌کند: آموزش تلویزیونی هم به کمک دانش‌آموزان آمده است اما به نظرم دانش‌آموزان هر کلاس به روش تدریس و نوع بیان معلم خود برای آموزش عادت دارند و شبکه تلویزیونی چندان کمکی به آنها نمی‌کند.
این دبیر آموزش و پرورش، اظهار می‌کند: دانش‌آموزان از نظر روحی و روانی بهم ریخته و مشکل دارند. در سال تحصیلی جدید دانش‌آموزان و معلمان همدیگر را نمی‌شناسند اما سال گذشته پنج ماه از سال تحصیلی طی شده بود و با شیوع کرونا دانش‌آموزان و معلمان از همدیگر آشنایی قبلی داشتند اما در سال تحصیلی جدیدی این امکان وجود ندارد.
مدرسه‌ها کنکور محور شدند
پروانه راطبی، دبیر زیست‌شناسی مدرسه شیخ بهایی ناحیه دو آموزش و پرورش اصفهان، درباره نقاط ضعف آموزش مجازی به خبرنگار ، می‌گوید: در آموزش آنلاین اولین اتفاقی که بسیار ناراحت کننده است اینکه وقتی می‌خواهیم درس بدهیم حتماً باید معلم با دانش‌آموز ارتباط عاطفی داشته باشد و در حرفه معلمی اولین ویژگی که معلمان دوست دارند اینکه باید ارتباط عاطفی داشته و چهره دانش‌آموز را ببینند و با او صحبت کنند و متوجه احوال او شوند.
وی تصریح می‌کند: در سیستم آنلاین نمی‌توان این ارتباط‌ها را داشت. یکی از مواردی که در یادگیری دانش‌آموزان نقش اساسی دارد احساس روانی است. نکته دیگر اینکه یکی دیگر از کارهایی که در تدریس انجام می‌دهیم انتقال فرهنگ است و در سیستم مجازی نمی‌توانیم این انتقال فرهنگ را داشته باشیم و بسیار کم صورت می‌گیرد.
این دبیر آموزش و پرورش، اضافه می‌کند: کلاس آنلاین بین ۶۰ تا ۷۰ دقیقه است و از حال روحی دانش‌آموزان بی‌خبر هستیم و نمی‌توانیم او را به تفکر و اندیشیدن وادار کنیم و این موارد در حال حاضر معلمان را آزار می‌دهد. در شیوه جدید تنها به دانش‌آموزان یاد می‌دهیم که آزمون دارند و هیچ مفهومی از علم به آنها منتقل نمی‌شود و در حال حاضر که سیستم مجازی شده است دانش‌آموزان هم بر این باورند که خودشان می‌توانند درس بخوانند برای اینکه می‌خواهند آزمون کنکور بدهند و سیستم به دانش‌آموز تلقین می‌کند باید مواردی را ضبط کند و آزمون دهد، بعد از کنکور هم اکثر دانش‌آموزان اطلاعات لازم را ندارند برای اینکه انگیزه یادگیری آنها تنها برای کنکور بوده است.
به گفته راطبی؛ نکته آزار دهنده اینکه دانش‌آموز برای معلم حاضری می‌زند اما در کلاس درس حضور ندارد و برای کنکور درس می‌خواند در حالی که این حرکت به نفع آنها نیست. کل سیستم آموزشی معیوب بوده و اکنون در آموزش‌های آنلاین نقش معلم و انتقال مفاهیم، انتقال فرهنگ و آداب و رسوم کمرنگ‌تر می‌شود و هیچ آموزشی جایگزین آموزش چهره به چهره با دانش‌آموزان نمی‌شود.
وی می‌گوید: مدرسه‌ها فقط کنکور محور شده و دانش آموزان، معلم و مدرسه‌ای را موفق می‌دانند که در کنکور نتیجه بالاتری داشته باشد و این عیب بزرگی است و اکنون با مجازی شدن سیستم این روند بیشتر به سمت کنکور محوری پیش رفته است. در برگزاری آزمون‌ها صحت کاملی نیست و ممکن است تقلب شود و این مورد ناراحت کننده است و آزمون‌ها هم زمانبر است.
این دبیر آموزش و پرورش در خصوص مزیت‌های آموزش‌های آنلاین، اظهار می‌کند: اما نقاط مثبت آموزش آنلاین این است که با تولید محتوای الکترونیکی که معلمان انجام می‌دهند برای دانش آموزان این محتواها بارگذاری شده و سطح آموزش‌ها یکنواخت‌تر شده و دانش آموزان می‌توانند این محتواهای بارگذاری شده را چندین بار گوش کرده تا مطلب را یاد بگیرند.
راطبی، تصریح کرد: در آموزش آنلاین از سیستم‌های سمعی و بصری استفاده بیشتری شده و سطح آموزش ارتقا پیدا می‌کند و این روند بعد از بحران این ویروس و در دوره پسا کرونا جهش بسیار بلندی را در آموزش ایجاد می‌کند و همه دانش آموزان به این نوع یادگیری آشنا هستند و به استفاده از تکنولوژی مسلح شدند.
گزارش از اکرم کیانی خبرنگار سرویس جامعه
