واکسن کرونا به کدام کشورها می‌رسد؟

گروه جامعه: هنگامی که ویروس کرونا جهان را فراگرفت، تصویری از تجارب کاملاً متفاوت در کشورهای مختلف درباره یک مساله یکسان به وجود آمد: «ما میان یک توفانیم، اما همه سرنشین یک کشتی نیستیم.»این تصویر برای فرار ما از توفان نیز به همان سان کارایی دارد. سرعت تولید واکسن باورنکردنی است. واکسن فایزر/ بیو اِن تک، در انگلستان توزیع شده و آمریکا و کانادا هم واکسیناسیون را آغاز کرده‌اند اما رساندن آن به چند میلیارد نفری که در سراسر جهان به آن نیاز دارند به این سادگی نیست. این موضوع نه‌فقط به ظرفیت فنی تولید و رساندن دوزها بلکه به رفتار بهتر ملت‌ها و دولت‌ها هم بستگی دارد. در همه‌گیری آنفلوآنزای خوکی در سال۲۰۰۹، کشورهای پردرآمد همه واکسن‌های موجود را خریدند. شواهد حاکی است که این‌بار نیز آنها در حال چنگ انداختن به موجودی‌های انبارها به میزانی هستند که ممکن است کشورهای کم‌درآمدتر را سال‌ها در چشم‌انتظاری بگذارد.

چشم امید به کوواکس
خبر خوب این است که اکنون حدود ۱۹۰کشور در طرح خرید دسته‌جمعی ثبت‌نام شده‌اند که برای اطمینان از توزیع عادلانه‌تر در نظر گرفته شده است. کوواکس را «سازمان بهداشت جهانی»، «اتحادیه تمهیدات نوآورانه برای مقابله با همه‌گیری»، سازمان «گاوی(Gavi)» و مؤسسه «پیمان واکسن» پایه‌گذاری کرده‌اند که هم‌اکنون جان میلیون‌ها نفر را از طریق اجرای برنامه‌های ایمن‌سازی در دوران کودکی نجات داده است. هدف این است که با عرضه ۲میلیارد دوز تا پایان سال۲۰۲۱، به کشورهای شرکت‌کننده این امکان داده شود که ۲۰درصد از مردم خود را ایمن و کارکنان بخش‌های مراقبت‌های بهداشتی و آسیب‌پذیرترین شهروندان را نیز مشمول ایمن‌سازی از طریق واکسن سازند. حدود نیمی از کشورها خودشان را تأمین مالی می‌کنند، حال آنکه کشورهای کم‌درآمد و از نظر مالی متوسط، حمایت مالی می‌شوند. خرید در حجم بالا با استقبال روبه‌رو می‌شود. اگرچه ایالات متحده آمریکا به شکل قابل توجهی از معادله حذف شده است، امیدهایی وجود دارد که دولت آینده بایدن این وضعیت را دگرگون کند. 
اخبار حاکی از آن است که کوواکس قبلاً برای خرید چندین واکسن به توافق رسیده است. اما درحالی‌که با ۲میلیارد دلار بودجه‌ای که تاکنون دریافت کرده، دوزهای اولیه را برای خود ذخیره کرده است، به ۵میلیارد دلار دیگر برای سال۲۰۲۱ نیاز است.

موضوع دیگر بسیار حیاتی است؛ کوواکس به کدام واکسن‌ها، در چه زمانی و با چه قیمتی می‌تواند دسترسی پیدا کند؟ کوواکس هنوز با فایزر یا مدرنا، تولیدکننده واکسن دوم، قرارداد نبسته است؛ اگرچه در حال مذاکره‌اند. حتی در مواردی که توافق انجام شده است، معلوم نیست که کی نوبت به کوواکس می‌رسد. بسیاری از کشورهای ثروتمند درحالی‌که معاملات قابل توجهی را با شرکت‌های داروساز انجام می‌دهند که {باعث می‌شود} دوزهایی که می‌توان از طریق این طرح توزیع کرد، قطع شود، در عین حال به‌درستی ندای حمایت از آن را سر داده‌اند؛ هرچند برخی قول داده‌اند که ذخیره‌ واکسن خود را در اختیار دیگران نیز بگذارند و بعضی شرکت‌های داروسازی گفته‌اند که فقط واکسن را برای سودآوری تولید می‌کنند. البته یکی از آنها؛ آسترا زنِکا گفته است که دوزها را در دوره بیماری همه‌گیر، با حداکثر ۳دلار در هر نوبت تولید می‌کند؛ کسری از قیمتی که برای فایزر و مدرنا به مشتریان اعلام شده است. اطمینان‌دادن از توزیع بهتر و عادلانه واکسن، کار ساده و درستی است، اما دولت‌های کشورهای ثروتمندتر باید شهروندان خود را در این‌باره قانع کنند. یک دلیل واضح این است که خطر ابتلا به عفونت‌های ناشی از مسافرت به خارج ممکن است منجر به شیوع مجدد آن شود. اعتماد به محدودیت‌های سفر کافی نیست؛ ممکن نیست اقتصاد جهانی خود را بهبود بخشد، درحالی‌که نیمی از جهان هنوز برای مقابله با ویروس کرونا به آب و آتش می‌زند. اگر این طرح در اولویت قرار نگیرد به نفع هیچ‌کس نیست. کشورهای ثروتمندتر باید سرمایه برای حمایت از کوواکس را فراهم و از جمع‌آوری بیش از حد موجودی واکسن و تحت فشار دادن شرکت‌های داروساز برای تضمین قیمت مناسب خودداری کنند. بنا به‌گفته مک‌کنزی، دولت‌ها ۱۰میلیارد دلار برای واکنش نشان دادن به پیامدهای واکسن هزینه کرده‌اند. اینکه برای کشور خود مبالغ هنگفتی خرج کنید، حال آنکه بقیه جهان را به حال خودشان بگذارید تا کاری خواستند بکنند، رویکرد اقتصادی غلطی است.جهانی بودن تهدید کووید-۱۹، واکسیناسیون را به‌طور خاص چالش‌انگیز می‌کند. با توجه به تقاضای دوزهایی که از میزان موجودی واکسن بسیار فراتر می‌رود، وسوسه مردم برای تمرکز بر منافع آنی خود ممکن است تأسف‌بار جلوه کند. با وجود این، در روزهای آغازین همه‌گیری، شاهد یک حس همبستگی منحصربه‌فرد بودیم. در این زمان، هیچ ملتی نمی‌تواند مطمئن باشد که به ساحل امن رسیده؛ در حالی که دیگران هنوز وسط دریا هستند.