گروه سیاسی: اتحادیه اروپا در واکنش به از سرگیری غنی سازی ۲۰ درصد در ایران اعلام کرد که تلاش‌هایش را برای حفظ توافق هسته ای دو چندان می کند.
سخنگوی اتحادیه اروپا یک روز پس از آنکه ایران اعلام کرد روند غنی سازی ۲۰ درصد اورانیوم در کشور آغاز شده است، گفت که این اتحادیه تلاش های خود برای حفظ توافق هسته ای با ایران را دو برابر می کند. پیتر استانو در ادامه ابراز نگرانی کرد که این اقدامات ایران می تواند برای عدم اشاعه هسته ای پیامدهای جدی به همراه داشته باشد.
وی افزود: حفظ توافق هسته ای با ایران به نفع همه است و تمام ۲۸ کشور عضو اتحادیه تلاش هایشان را تقویت خواهند کرد تا اطمینان یابیم که همه طرف ها به تعهداتشان در این توافق تاریخی پایبند هستند.
وزارت خارجه چین به دنبال از سرگیری غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۲۰ درصد در ایران و نقض توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، همه طرف‌ها را به “خویشتنداری و آرامش” دعوت کرد. همزمان سخنگوی ارشد دولت ژاپن از تصمیم ایران ابراز نگرانی کرد.
هوا چون اینگ، سخنگوی وزارت امور خارجه چین گفت “مهمترین اقدام در حال حاضر این است که همه طرف‌های درگیر آمریکا را وادار کنند تا بدون هیج شرطی به توافق هسته‌ای برگردد و همه تحریم‌ها را بردارد”. به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه چین، این اقدام می‌تواند توافق را به مسیر درست خود بازگرداند”.
سخنگوی وزارت خارجه چین گفت “همه طرف‌ها باید از برداشتن گام‌هایی که تنش‌ها را تشدید می‌کند، پرهیز کنند”.
کاتسونوبو کاتو، سخنگوی دولت ژاپن هم گفت این کشور به شدت نگران این اقدام ایران است که نقض توافق هسته‌ای به شمار می‌آید”.
سازمان انرژی اتمی روز دوشنبه اعلام کرد که ایران تولید اورانیوم غنی شده ۲۰ درصدی را در تاسیسات اتمی فردو از سر گرفته است. همزمان آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد ایران از آستانه تعیین شده در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ فراتر رفته است.انتظار می‌رود این اقدام ایران با واکنش دیگر طرف‌ها برجام به ویژه کشورهای اروپایی مواجه شود. پیش از این شرکای اروپایی ایران در توافق هسته‌ای از این کشور خواسته بودند از غنی سازی با خلوص بالاتر در فردو خودداری کند.
ساعاتی پس از اعلام ایران در آغاز فرآیند غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۲۰ درصدی در تاسیسات اتمی فردو در نزدیکی قم، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی تایید کرد که این کشور اقدامات فنی لازم برای غنی سازی اورانیوم با این میزان خلوص را آغاز کرده است.
بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی هم درباره آغاز غنی سازی ۲۰ درصد در تأسیسات غنی سازی‌فردو گفت: “ما شروع خوبی برای تولید اورانیوم ۲۰ درصدی داشتیم و یک ساعت پیش به من اطلاع دادند که به سطح پایداری تولید رسیده و از دو آبشاری که به این کار اختصاص داده شده است در حال برداشت اورانیوم ۲۰ درصد هستیم. معمولا این کار ۲۴ ساعت طول می‌کشد اما با تمهیدات همکاران ما این کار ۱۲ ساعت به طول انجامید”.کاظم غریب آبادی نماینده دائم ایران در آژانس هم گفته است که بازرسان آژانس مهروموم یک مخزن خاوی مواد اتمی لازم برای غنی سازی ۲۰ درصدی را شکستند تا ایران با وصل آن به خط تولید، غنی سازی با این خلوص را آغاز کند.
همچنین یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا ، تصمیم و اقدام اخیر ایران به غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم را «اخاذی هسته‌ای» خواند.
این سخنگو که خبرگزاری رویترز نامی از وی نبرد گفته است :«غنی سازی ۲۰ درصدی اورانیوم توسط ایران در فردو، اقدامی واضح در راستای افزودن بر تلاش‌های اخاذی هسته‌ای است، تلاشی که همچنان ناکام خواهد ماند.»
ایران چقدر به ساخت بمب اتمی نزدیک است؟
توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴ شمسی) میان ایران و قدرت‌های جهانی در حال فروریزی است و تلاش برای احیای آن با تصمیم تهران برای از سرگیری غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم در تأسیسات زیرزمینی فردو با یک چالش جدید جهانی روبرو شده است.محدودیت‌های در نظر گرفته شده در این توافق در خصوص برنامه اتمی ایران یک هدف داشت و آن هم تمدید «زمان گریز» غنی‌سازی کافی برای تولید بمب از ۲ تا ۳ ماه به یک سال بود، البته این موضوع در حالی صحت دارد که ایران چنین تصمیمی داشته است.
ایران بارها در موضع گیری‌های مقام‌های عالی رتبه‌اش تأکید کرده که هرگز به دنبال سلاح هسته‌ای نبوده است و هرگز چنین کاری هم انجام نخواهد داد و فعالیت هسته ای‌اش فقط اهداف غیرنظامی دارد.با این حال تهران در پاسخ گام به گام به خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا از برجام در ماه مه ۲۰۱۸ میلادی (اردیبهشت ۹۷) و اعمال مجدد تحریم های واشنگتن علیه ایران، نقض محدودیت‌های این توافق نامه را آغاز کرد.مقام های دولتی ایران گفتند که اتخاذ چنین سیاستی تا اجرای تعهدات برجامی از طرف همه طرف‌ها ادامه خواهد داشت و در صورت اجرای تعهدات، تصمیمات ایران بازگشت پذیر خواهد بود.رویترز در گزارشی نوشته است که ایران با اتخاذ چنین تصمیمی فاصله لحظه تصمیم گیری برای ساخت بمب تا لحظه ساخت بمب (زمان گریز) را کوتاه کرده است. البته گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که بر اجرای این توافق نامه نظارت می‌کند، نشان می‌دهد ایران فعالیت هسته‌ای‌اش را با حداکثر ظرفیت پیش نمی‌برد.
کشورهای اروپایی نیز برای نجات برجام، تهران را تحت فشار قرار داده‌اند تا با وجود تشدید تحریم های آمریکا علیه ایران به این توافق پایبند بماند. چرا که این کشورها امیدوارهستند با روی کار آمدن جو بایدن، رئیس جمهور منتخب آمریکا در اول بهمن ماه ۱۳۹۹ احتمال تغییر سیاست‌های واشنگتن وجود دارد. آقای بایدن در زمان مذاکرات برجام در سال ۲۰۱۵ عضوی از دولت باراک اوباما، ریس جمهور وقت آمریکا بود.اگر چه ایران از برخی محدودیت‌های برجام عدول کرده است اما همچنان با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری می‌کند. تهران همچنین به بازرسان این نهاد بین‌المللی اجازه دسترسی به سایت‌هایش را تحت یکی از سخت‌ترین نظام‌های راستی‌آزمایی هسته‌ای اعمال شده بر کشورهای جهان می‌دهد.
حجم ذخایر اورانیوم غنی شده ایران با توافق برجام به ۲۰۲.۸ کیلوگرم محدود شد که بخش کوچکی از هشت تن اورانیوم غنی شده قبل از این توافق نامه بود. این محدودیت در سال ۲۰۱۹ (۱۳۹۸شمسی) شکسته شد. گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ماه نوامبر، میزان ذخایر موجود در انبار را ۲۴۴۴۲.۹ کیلوگرم اعلام کرد.
تعیین سطح غنی‌سازی اورانیوم تا ۳.۶۷ درصد در برجام بسیار پایین‌تراز ۲۰ درصد پیش از این توافق است. با این حال ایران در ژوئیه ۲۰۱۹ سقف ۳.۶۷ درصد را نقض کرد و از آن زمان تاکنون سطح غنی سازی را تا ۴.۵ درصد و بسیار پایین از۹۰ درصد که میزان مورد نیاز برای ساخت بمب است، نگاه داشته است.
برجام در حالی به ایران امکان تولید اورانیوم غنی شده را با استفاده از حدود ۵ هزار سانتریفیوژ نسل اول IR-1 در تأسیسات نطنز داده است که برخی منابع خبری گفته‌اند تأسیسات نطنز برای استقرار بیش از ۵۰ هزار سانتریفیوژ ساخته شده است. ایران پیش از توافق برجام حدود ۱۹ هزار سانتریفیوژ در این تأسیسات نصب کرده بود.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال ۲۰۱۹ گفته بود که ایران غنی سازی با سانتریفیوژهای پیشرفته را در تأسیسات آزمایشی نطنز آغاز کرده است. بر اساس این گزارش، ایران از آن زمان به بعد سه آبشار یا مجموعه سانتریفیوژهای پیشرفته را به داخل تأسیسات زیرزمینی منتقل کرده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ماه نوامبر اعلام کرد که ایران مواد اولیه گاز هگزا فلوراید اورانیوم را به اولین آبشارهای زیرزمینی تزریق کرده است.
ایران چه کار دیگری باید انجام دهد؟
اگر چه نقض برخی تعهدات برجامی زمان گریز ایران برای تولید بمب را کوتاه کرده اما تخمین‌ها برای تحقق چنین هدفی متفاوت است. بسیاری از دیپلمات‌ها و کارشناسان هسته‌ای معتقدند نقطه شروع یک ساله برای تولید بمب اتمی محافظه کارانه است و ایران به مدت زمان بیشتری احتیاج دارد.دیوید آلبرایت، بازرس سابق تسلیحات سازمان ملل متحد که به داشتن موضع تهاجمی در مورد ایران تمایل دارد، در ماه نوامبر تخمین زده بود که زمان گریز ایران می‌تواند ۳ ماه و نیم باشد، البته بر مبنای این فرض که ایران از یک‌هزار سانتریفیوژ پیشرفته استفاده کند.
اگر ایران بتواند مواد قابل شکافت کافی تولید کند می‌تواند بمبی کوچک و قابل سوار شدن بر موشک‌های بالستیک خود را بسازد. اینکه این روند به صورت دقیق و مشخص چقدر طول می‌کشد مشخص نیست اما ذخیره سازی مواد غنی‌شده بزرگترین مانع در راه تولید سلاح است.
پیشتر نهادهای اطلاعاتی آمریکا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده بودن ایران زمانی برنامه تسلیحات هسته ای داشت اما آن را متوقف کرد. با این حال آنان معتقدند شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ایران برای ساخت سلاح هسته ای طرح دارد و انواع مختلفی از کارهای مربوط به ساخت آن را انجام داده است.
این در حالی است که تهران همچنان به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه دسترسی به تأسیسات هسته‌ای اعلام شده اش و همچنین اجازه بازرسی سریع در سایر نقاط را می‌دهد. البته ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال ۲۰۲۰ به کشمکشی پایان دادند که بر سر دسترسی آژانس به دو سایت مشکوک به مدت چند ماه ادامه داشت.
سخنگوی اتحادیه اروپا یک روز پس از آنکه ایران اعلام کرد روند غنی سازی ۲۰ درصد اورانیوم در کشور آغاز شده است، گفت که این اتحادیه تلاش های خود برای حفظ توافق هسته ای با ایران را دو برابر می کند. پیتر استانو در ادامه ابراز نگرانی کرد که این اقدامات ایران می تواند برای عدم اشاعه هسته ای پیامدهای جدی به همراه داشته باشد.
وی افزود: حفظ توافق هسته ای با ایران به نفع همه است و تمام ۲۸ کشور عضو اتحادیه تلاش هایشان را تقویت خواهند کرد تا اطمینان یابیم که همه طرف ها به تعهداتشان در این توافق تاریخی پایبند هستند.
وزارت خارجه چین به دنبال از سرگیری غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۲۰ درصد در ایران و نقض توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، همه طرف‌ها را به “خویشتنداری و آرامش” دعوت کرد. همزمان سخنگوی ارشد دولت ژاپن از تصمیم ایران ابراز نگرانی کرد.
هوا چون اینگ، سخنگوی وزارت امور خارجه چین گفت “مهمترین اقدام در حال حاضر این است که همه طرف‌های درگیر آمریکا را وادار کنند تا بدون هیج شرطی به توافق هسته‌ای برگردد و همه تحریم‌ها را بردارد”. به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه چین، این اقدام می‌تواند توافق را به مسیر درست خود بازگرداند”.
سخنگوی وزارت خارجه چین گفت “همه طرف‌ها باید از برداشتن گام‌هایی که تنش‌ها را تشدید می‌کند، پرهیز کنند”.
کاتسونوبو کاتو، سخنگوی دولت ژاپن هم گفت این کشور به شدت نگران این اقدام ایران است که نقض توافق هسته‌ای به شمار می‌آید”.
سازمان انرژی اتمی روز دوشنبه اعلام کرد که ایران تولید اورانیوم غنی شده ۲۰ درصدی را در تاسیسات اتمی فردو از سر گرفته است. همزمان آژانس بین المللی انرژی اتمی اعلام کرد ایران از آستانه تعیین شده در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ فراتر رفته است.انتظار می‌رود این اقدام ایران با واکنش دیگر طرف‌ها برجام به ویژه کشورهای اروپایی مواجه شود. پیش از این شرکای اروپایی ایران در توافق هسته‌ای از این کشور خواسته بودند از غنی سازی با خلوص بالاتر در فردو خودداری کند.
ساعاتی پس از اعلام ایران در آغاز فرآیند غنی‌سازی اورانیوم با خلوص ۲۰ درصدی در تاسیسات اتمی فردو در نزدیکی قم، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی تایید کرد که این کشور اقدامات فنی لازم برای غنی سازی اورانیوم با این میزان خلوص را آغاز کرده است.
بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی هم درباره آغاز غنی سازی ۲۰ درصد در تأسیسات غنی سازی‌فردو گفت: “ما شروع خوبی برای تولید اورانیوم ۲۰ درصدی داشتیم و یک ساعت پیش به من اطلاع دادند که به سطح پایداری تولید رسیده و از دو آبشاری که به این کار اختصاص داده شده است در حال برداشت اورانیوم ۲۰ درصد هستیم. معمولا این کار ۲۴ ساعت طول می‌کشد اما با تمهیدات همکاران ما این کار ۱۲ ساعت به طول انجامید”.کاظم غریب آبادی نماینده دائم ایران در آژانس هم گفته است که بازرسان آژانس مهروموم یک مخزن خاوی مواد اتمی لازم برای غنی سازی ۲۰ درصدی را شکستند تا ایران با وصل آن به خط تولید، غنی سازی با این خلوص را آغاز کند.
همچنین یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا ، تصمیم و اقدام اخیر ایران به غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم را «اخاذی هسته‌ای» خواند.
این سخنگو که خبرگزاری رویترز نامی از وی نبرد گفته است :«غنی سازی ۲۰ درصدی اورانیوم توسط ایران در فردو، اقدامی واضح در راستای افزودن بر تلاش‌های اخاذی هسته‌ای است، تلاشی که همچنان ناکام خواهد ماند.»
ایران چقدر به ساخت بمب اتمی نزدیک است؟
توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴ شمسی) میان ایران و قدرت‌های جهانی در حال فروریزی است و تلاش برای احیای آن با تصمیم تهران برای از سرگیری غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم در تأسیسات زیرزمینی فردو با یک چالش جدید جهانی روبرو شده است.محدودیت‌های در نظر گرفته شده در این توافق در خصوص برنامه اتمی ایران یک هدف داشت و آن هم تمدید «زمان گریز» غنی‌سازی کافی برای تولید بمب از ۲ تا ۳ ماه به یک سال بود، البته این موضوع در حالی صحت دارد که ایران چنین تصمیمی داشته است.
ایران بارها در موضع گیری‌های مقام‌های عالی رتبه‌اش تأکید کرده که هرگز به دنبال سلاح هسته‌ای نبوده است و هرگز چنین کاری هم انجام نخواهد داد و فعالیت هسته ای‌اش فقط اهداف غیرنظامی دارد.با این حال تهران در پاسخ گام به گام به خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا از برجام در ماه مه ۲۰۱۸ میلادی (اردیبهشت ۹۷) و اعمال مجدد تحریم های واشنگتن علیه ایران، نقض محدودیت‌های این توافق نامه را آغاز کرد.مقام های دولتی ایران گفتند که اتخاذ چنین سیاستی تا اجرای تعهدات برجامی از طرف همه طرف‌ها ادامه خواهد داشت و در صورت اجرای تعهدات، تصمیمات ایران بازگشت پذیر خواهد بود.رویترز در گزارشی نوشته است که ایران با اتخاذ چنین تصمیمی فاصله لحظه تصمیم گیری برای ساخت بمب تا لحظه ساخت بمب (زمان گریز) را کوتاه کرده است. البته گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که بر اجرای این توافق نامه نظارت می‌کند، نشان می‌دهد ایران فعالیت هسته‌ای‌اش را با حداکثر ظرفیت پیش نمی‌برد.
کشورهای اروپایی نیز برای نجات برجام، تهران را تحت فشار قرار داده‌اند تا با وجود تشدید تحریم های آمریکا علیه ایران به این توافق پایبند بماند. چرا که این کشورها امیدوارهستند با روی کار آمدن جو بایدن، رئیس جمهور منتخب آمریکا در اول بهمن ماه ۱۳۹۹ احتمال تغییر سیاست‌های واشنگتن وجود دارد. آقای بایدن در زمان مذاکرات برجام در سال ۲۰۱۵ عضوی از دولت باراک اوباما، ریس جمهور وقت آمریکا بود.اگر چه ایران از برخی محدودیت‌های برجام عدول کرده است اما همچنان با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری می‌کند. تهران همچنین به بازرسان این نهاد بین‌المللی اجازه دسترسی به سایت‌هایش را تحت یکی از سخت‌ترین نظام‌های راستی‌آزمایی هسته‌ای اعمال شده بر کشورهای جهان می‌دهد.
حجم ذخایر اورانیوم غنی شده ایران با توافق برجام به ۲۰۲.۸ کیلوگرم محدود شد که بخش کوچکی از هشت تن اورانیوم غنی شده قبل از این توافق نامه بود. این محدودیت در سال ۲۰۱۹ (۱۳۹۸شمسی) شکسته شد. گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ماه نوامبر، میزان ذخایر موجود در انبار را ۲۴۴۴۲.۹ کیلوگرم اعلام کرد.
تعیین سطح غنی‌سازی اورانیوم تا ۳.۶۷ درصد در برجام بسیار پایین‌تراز ۲۰ درصد پیش از این توافق است. با این حال ایران در ژوئیه ۲۰۱۹ سقف ۳.۶۷ درصد را نقض کرد و از آن زمان تاکنون سطح غنی سازی را تا ۴.۵ درصد و بسیار پایین از۹۰ درصد که میزان مورد نیاز برای ساخت بمب است، نگاه داشته است.
برجام در حالی به ایران امکان تولید اورانیوم غنی شده را با استفاده از حدود ۵ هزار سانتریفیوژ نسل اول IR-1 در تأسیسات نطنز داده است که برخی منابع خبری گفته‌اند تأسیسات نطنز برای استقرار بیش از ۵۰ هزار سانتریفیوژ ساخته شده است. ایران پیش از توافق برجام حدود ۱۹ هزار سانتریفیوژ در این تأسیسات نصب کرده بود.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال ۲۰۱۹ گفته بود که ایران غنی سازی با سانتریفیوژهای پیشرفته را در تأسیسات آزمایشی نطنز آغاز کرده است. بر اساس این گزارش، ایران از آن زمان به بعد سه آبشار یا مجموعه سانتریفیوژهای پیشرفته را به داخل تأسیسات زیرزمینی منتقل کرده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ماه نوامبر اعلام کرد که ایران مواد اولیه گاز هگزا فلوراید اورانیوم را به اولین آبشارهای زیرزمینی تزریق کرده است.
ایران چه کار دیگری باید انجام دهد؟
اگر چه نقض برخی تعهدات برجامی زمان گریز ایران برای تولید بمب را کوتاه کرده اما تخمین‌ها برای تحقق چنین هدفی متفاوت است. بسیاری از دیپلمات‌ها و کارشناسان هسته‌ای معتقدند نقطه شروع یک ساله برای تولید بمب اتمی محافظه کارانه است و ایران به مدت زمان بیشتری احتیاج دارد.دیوید آلبرایت، بازرس سابق تسلیحات سازمان ملل متحد که به داشتن موضع تهاجمی در مورد ایران تمایل دارد، در ماه نوامبر تخمین زده بود که زمان گریز ایران می‌تواند ۳ ماه و نیم باشد، البته بر مبنای این فرض که ایران از یک‌هزار سانتریفیوژ پیشرفته استفاده کند.
اگر ایران بتواند مواد قابل شکافت کافی تولید کند می‌تواند بمبی کوچک و قابل سوار شدن بر موشک‌های بالستیک خود را بسازد. اینکه این روند به صورت دقیق و مشخص چقدر طول می‌کشد مشخص نیست اما ذخیره سازی مواد غنی‌شده بزرگترین مانع در راه تولید سلاح است.
پیشتر نهادهای اطلاعاتی آمریکا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده بودن ایران زمانی برنامه تسلیحات هسته ای داشت اما آن را متوقف کرد. با این حال آنان معتقدند شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ایران برای ساخت سلاح هسته ای طرح دارد و انواع مختلفی از کارهای مربوط به ساخت آن را انجام داده است.
این در حالی است که تهران همچنان به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه دسترسی به تأسیسات هسته‌ای اعلام شده اش و همچنین اجازه بازرسی سریع در سایر نقاط را می‌دهد. البته ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال ۲۰۲۰ به کشمکشی پایان دادند که بر سر دسترسی آژانس به دو سایت مشکوک به مدت چند ماه ادامه داشت.
