تغییر و توسعه بازار
بازار ماهی کیش از سال ۷۶ به سبک سنتی و سرباز فعالیت خود را آغاز کرد ولی امکانات بازار آن هم در روزهای شلوغ پاسخگوی مشتریان نبود. همین مساله سازمان منطقه آزاد کیش جزیره را بر آن داشت تا دی ماه ۹۲ بازار جدید ماهی فروشی سر پوشیده که دارای سیستم خنک کننده نیز بود را افتتاح کند. این بازار در سوله‌ای کنار بندر صیادی کیش، در محله بومی‌نشین سفین واقع شده بود که در ابتدا ۱۳ غرفه عرضه ماهی و دو غرفه پاکسازی ماهی داشت. تا اینکه پس از گذشت پنج سال از بهره‌برداری با مشکلات عمده زیرساختی، از جمله تهویه، فاضلاب و کمبود فضا به ویژه در روزهای پر مسافر سال روبه‌رو شد.همین مشکلات و شرایط نامناسب برای فروشنده ها و خریداران، منجر به ایجاد تغییراتی در بازار ماهی فروش ها شد. در برنامه بازسازی و توسعه بازار، ساختمانی جدید به فضای موجود اضافه شد و بخش عرضه آبزیان از پاکسازی ماهی، سردخانه و شستشو جدا و دارای واحد اختصاصی شد.در طرح بازسازی بازار ماهی فروشان کیش، بخش‌های مجزای اتاق مدیریت و ناظر بهداشتی، واحد بزرگ تولید پودر یخ، سردخانه بالا و زیر صفر، واحد توزین و حوضچه‌های شستشوی آب شیرین، واحد مجهز و مجزای پاکسازی ماهی بزرگ و کوچک و اتاق پسماند به مجموعه افزوده شد.
ایجاد المان های فرهنگی در بازار ماهی فروشان
برای رفتن به بازار ماهی، باید به محله سفین قدیم کیش و به سمت تجارت خانه جنوب که در نزدیکی پارک میرمهنا و بازار عرب‌ها قرار دارد، بروید. بازاری که درحین ورود به آن با مجسمه ای مفهمومی روبرو می شوید. مجسمه مرد ماهیگیر که صحنه چشم نوازی را رقم می زند. در بخش داخلی بازار نیز، در کنار طراحی و ساخت تجهیزات و فضاهای مورد نیاز، یک پیوست فرهنگی و هنری به مجموعه اضافه شده است تا ذهنیت عمومی از بازار ماهی با بوی نامطبوع و آلوده، به مکانی فرهنگی و نمایشگاهی با مجموعه ای از آثار هنری تبدیل شود و اطلاعاتی را در خصوص صید ماهی، زندگی صیادان و بومیان و تاریخ کیش به گردشگران ارائه کند.در این بخش، فضای داخلی بر اساس ایده ای از شعر زیبای شاعر ایرانی سعدی شیرازی تحت عنوان ” از در بخشندگی و بنده نوازی *** مرغ هوا را نصیب و ماهی دریا ” طراحی شد و با نصب این بیت از شعر در فضای داخلی، مجسمه مرغان دریایی آویز از سقف بلند مجموعه، بر فراز کانترهای عرضه ماهی به پرواز درآمد.همچنین طرح لنگر و دریا و سکان چوبی در کنار کتیبه بزرگ صید مروارید در کیش به عنوان دیگر بخش های هنری فضای داخلی ایفای نقش می کند. نمایشگاه عکس از هنرمندان برتر کشور با موضوع صید و زندگی صیادی در محل سالن عرضه ماهی تعبیه شده و تبدیل به فضای تعامل هنری و فرهنگی با مخاطب شده است.
بخش ویژه برای مسافران
چیدمان درون سالن به شیوه ای طراحی شده است که هم فروشنده و هم خریدار به راحتی می توانند با یکدیگر در تعامل باشند؛ بدون اینکه مزاحمتی در رفت و آمد ایجاد شود. این چیدمان برعکس طراحی قبلی که به صورت دورچین بود حالا به شکل جزیره مرکزی طراحی شده و ۱۶ غرفه مجهز تمام استیل با سیستم جمع‌آوری فاضلاب برای ارائه خدمات به کاربران طراحی و ساخته شد.همچنین، سالن مخصوص پاکسازی ماهی با سه میز مخصوص پاکسازی، به همراه سیستم امحای زباله و دارای تهویه کامل با محیطی بهداشتی و شفاف برای نظارت بر پاکسازی توسط مشتریان فراهم شده است. نکته حایز اهمیت در بازار ماهی، وجود بخش بسته بندی است. این بخش برای مسافرانی که قصد دارند ماهی تازه جنوب را همراه خود به سرزمین اصلی ببرند کارایی دارد.در سالن مجاور، خریداران، ماهی های خود را با نوبت دهی سیستماتیک برای پاکسازی تحویل می دهند و برای دریافت آن باید به خارج از سالن مراجعه کنند. این شرایط از تراکم جمعیت در سالن می کاهد و تمهید مناسبی برای شرایط کنونی با وجود ویروس کرونا است. خریدارن زیادی در صف انتظار دریافت ماهی نشسته اند.از جمله زن جوانی که به همراه پدر خود در انتظار دریافت خریدهایش هست. او می گوید: از آن جایی که حدود نیمی از سال را در جزیره ساکنیم، هر هفته مشتری بازار ماهی فروش ها هستیم. هم ماهی را تازه و پاک شده در اختیارمان قرار می دهد و هم اینکه قیمت‌ها نسبت به تهران بهتر است. به همین دلیل وقتی عازم تهران هستیم از اینجا برای مصرف‌مان ماهی خریداری می کنیم.
فروشندگان آشنا به طبخ ماهی
یکی از قسمت هایی که مردم با آن ارتباط خوبی برقرار می کنند؛ تابلوی تصویری معرفی ماهیان خلیج فارس و نحوه تولید ادویه ماهی برای طبخ آن است. این بخش برای کسانی که اطلاعات زیادی در خصوص ماهی و نحوه پخت آن ندارند می تواند جالب باشد. البته نباید از اظلاعات خوب و مفید فروشندگان بازار هم غافل شد. فروشندگانی که درباره تمام ماهی‌ها با حوصله توضیح می دهند؛ از خواص ماهی و نحوه ی طبخ و حتی شیوه صید آنها. یکی از این فروشندگان امیر ۱۴ ساله است؛ با وجود سن کمی که دارد اطلاعات خوب و جالبی درباره تک تک ماهی ها ارائه می‌کند.امیر بعد از تعطیلی مدارس در ایام کرونا به بازار ماهی آمده و سعی دارد با اطلاعات خوبی که در اختیار مشتری قرار می دهد، در جذب آن ها خوب عمل کند. امیر تک تک ماهی را معرفی می کند و از روش طبخ آن ها اطلاعات کامل دارد:« طوطی ماهی های رنگی که بیشتر شبیه ماهی تزینی است تا خوراکی. طوطی ماهی باید سوخاری باشد. طبح خاصی دارد که حتما باید با آرد سوخاری درست شود و از آن جایی که گوشتش کش می آید، مشتری خاص خود را دارد. البته به نظرم طوطی عربی اصل خیلی لذیذ است.»در این بازار نظم و نظافت قابل تحسینی به چشم می‌خورد، به طوری که بسیاری از بازدیدکنندگان به هنگام بازدید از بازار ماهی فروشان با لذت و اطمینان خاطر اقدام به خرید ماهی و انواع آبزیان آنجا می‌کنند. ماهی‌های عرضه شده در این بازار تازه و بر اساس صید روزانه توسط صیادان این جزیره تامین می‌شود و به فروش می‌رسد.
اجاره بهای سنگین کار را سخت کرده است
«ماهی هایی که در جزیره به فروش می رسد اکثر بومی هستند ولی در بین آن ها ماهی های غیربومی هم و حتی پرورشی هم به چشم می خورد.» محمد یکی از قدیمی های بازار ماهی فروش ها در این باره می گوید: «بیشتر ماهی ها صید جزیره هستند ولی در صورت خراب بودن دریا برخی روزها ماهی از بندرعباس به جزیره می آید.»محمد با وجود سن کمی که دارد در بازار قبلی هم فروشندگی کرده است. او با اشاره به مزیت ها و معایب بازار جدید و قدیم می‌گوید: از نظر کیفیت بازار جدید خیلی بهتر است و سیستم بهداشتی و تهویه اش هم برای فروشندگان مناسب است و هم مشتریان؛ ولی اجاره ها نسبت به بازار قدیم ده برابر شده است.این در حالی است که سود ماهی با قبل هیچ تغییری نکرده است.او درباره اجاره غرفه ها تاکید می کند: «غرفه ما که آخرین غرفه به حساب می آید ماهی ۱۴ میلیون تومان و اولین غرفه ۱۸ میلیون است. در صورتی که اجاره همین غرفه حتی با فضایی بزرگتر در بندر عباس ماهی دو میلیون و چهارصد هزار تومان است. چندین بار هم برای اجاره های سنگین پیگیری شده ولی پاسخی دریافت نکردیم. در حال حاضر هم قرار است این مکان به مزایده گذاشته شود که امکان دارد روی افزایش اجاره ها تاثیرگذار باشد.»
فعالیت قابل تحسین زنان
فروشندگی در بازار ماهی کار ساده ای نیست. چرا که فروشنده علاوه بر اجاره بهای بالا باید شخصا ماهی را از صیادها خریداری کند. ولی خوشبختانه حضور زنان دراین عرصه هم تا اندازه ای پررنگ است. طاهره مشایخی یکی از همین فروشندگان فعال بازار ماهی است. او اهل میناب است و به گفته خودش دو سال است غرفه‌ای را که شامل یک سینی می شود اجاره کرده است. مشایخی در خصوص شرایط حاکم بر بازار می گوید: متاسفانه اجاره بهای غرفه های بازار بالا است, این در حالی است که خرید ماهی به دلیل صادرات آبزیان کمی سخت شده است. این روزها صیادها ترجیح می دهند صید خود را با قیمت بالاتر برای صادرات در اختیار دلال ها بگذراند و این مسئله برای ما به عنوان فروشنده مشکل ساز شده است.او که پنج سال است به جزیره کیش آمده از به مزایده گذاشتن بازار ابراز نگرانی می کند و می افزاید: «متاسفانه خبرهایی مبنی بر اینکه قرار است اینجا به مزایده گذاشته شود به گوش می رسد که امکان دارد این مسئله روی اجاره ها تاثیر بدی داشته باشد.»
مهمان لاکچری بازار ماهی فروشان
اگر این روزها گذرتان به بازار ماهی فروش‌ها بیفتد، قطعا با چهره نه چندان خوشایند لابسترها روبه‌رو می‌شوید. لابستری که امروزه پای ثابت بسیاری از رستوران ها شده است و از قیمت بالایی برخوردار است. در بازار دو نوع لابستر موجود است که یکی به لابستر کیشوندی معروف است و از خود جزیره صید می شود و دیگری از آب های بندرعباس. علاوه بر چهره متفاوت، از نظر قیمت هم این دو تفاوت فاحشی با یکدیگر دارند. لابستر کیشوندی که از چهره نه چندان جالبی برخوردار است، کیلویی ۱۸۰ هزار تومان و نوع بندرعباسی آن کیلویی ۵۰۰ هزار تومان در بازار به فروش می رسد.ماهی که محصول کنسروی آن در بازار به وفور یافت می‌شود دو نوع دم زرد و دم سیاه دارد. دم زرد آن هر کیلو ۳۵ و نوع دیگرش۵۵ هزار تومان است.هامور یکی از ماهیان پرطرفدار است که چند نوع دارد ولی از نظر مزه تفاوتی با هم ندارند. این ماهی پرطرفدار در بازار ماهی به قیمت ۵۵ هزار تومان به فروش می‌رسد.
یکی از ماهی‌های متفاوت به لحاظ مزه که سرشار از پروتئین نیز هست، ماهی حلوا است که در دو نوع سفید و سیاه با قیمت۳۵۰ و ۲۹۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.تک خال نوعی ماهی است که به وفور در جزیره یافت می‌شود و در بازار به قیمت ۳۵ هزار تومان موجود است.سیباس نوعی ماهی پرورشی و پر فروش است که قیمت آن ۸۰ هزار تومان است. و ماهی شیر و شوریده که در همه نقاط ایران طرفدار زیادی دارند در بازار ماهی به قیمت ۱۳۵و ۱۴۵هزار تومان به فروش می‌رسد.در این بازار علاوه بر ماهی میگو هم موجود است. قیمت میگو معمولی ۱۲۰ هزار تومان و شاه میگو که وزن هر کدام گاها به ۲۵۰ گرم نیز می‌رسد، به قیمت ۳۲۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.توضیح: قیمت‌های فوق با توجه به زمان تهیه گزارش ممکن است با قمیت‌های روز بازار تغییراتی داشته باشد.
