در یک ماه اخیر که میزان ذرات معلق در هوای تهران، شاخص‌های پایتخت را به مرز هشدار رساند، بسیاری صحبت از بنزین و کیفیت آن می‌کردند.
مساله‌ای که در این راستا کمتر به آن اشاره شد، میزان مصرف بنزین و تاثیر آن در آلودگی هوای کلانشهری است که در فواصل مختلف سال، با آلودگی‌های جدی هوا دست و پنجه نرم می‌کند.
در این میان، گزارش‌های تازه نشان از آن دارد که برخی کشورهای منطقه و حتی کشورهای اروپایی با وجود مصرف بالاتر بنزین، آلودگی‌های کمتری دارند. این گزارش در عین حال به تاثیر خودروهای فرسوده و میزان آلایندگی آنها نیز اشاره کرده است.
بر اساس گزارش که ایسنا اخیرا منتشر کرده و اطلاعات آن را به نقل از تازه‌ترین گزارش وزارت نفت ارائه کرده است، متوسط غلظت ذرات معلق (ذرات در اندازه ١٠ میکرومتر معادل PM ١٠) در مناطق شهری کشورهای عضو اتحادیه اروپا در سال ٢٠١٠ درحالی ١٩ میکرو گرم در مترمکعب بوده که برابر آخرین گزارش منتشر شده توسط بانک جهانی در سال ٢٠١٣، در همین سال غلظت ذرات معلق در مناطق شهری ایران ۵۶ میکروگرم در مترمکعب گزارش شده و ٣ برابر متوسط اتحادیه اروپاست.
در عین حال این گزارش عنوان کرده است که برابر آمار منتشره از سوی مرکز مطالعات انرژی آمریکا، متوسط سرانه مصرف بنزین، در سال ٢٠١٠ در ایران با جمعیتی بالغ بر ٧۵,١ میلیون نفر، حدود ٣٠٨ لیتر است. اما متوسط سرانه مصرف بنزین، در مجموع ٢٨ کشور عضو اتحادیه اروپا با جمعیتی حدود ۵٠٧ میلیون نفر، حدود ٢۴٧ لیتر است. یعنی سرانه مصرف بنزین هر فرد در ایران ۶١ لیتر بیشتر از سرانه مصرف بنزین هر فرد در کشورهای عضو اتحادیه اروپاست.
آمارها نشان می‌دهد که مصرف بنزین کویت بیشتر از دو برابر ایران بوده است اما میزان آلودگی و ذرات معلق آن، چندان بالا نرفته است. در عین حال، مصرف بنزین لوکزامبورگ نیز بیش از دو برابر ایران بوده اما آلودگی ایجاد شده بسیار کمتر از ایران است.
در این میان، قطر نیز در وضعیت مشابهی قرار دارد تا جایی که سرانه مصرف بنزین در این کشور ۶۳۷ کیلوگرم معادل نفت خام بوده است اما میزان ذرات معلق ۲۰ میکروگرم در هر مترمکعب را نشان می‌دهد که عددی معادل نصف آلودگی ایران است.
مقایسه مصرف بنزین و آلودگی ایجاد شده، به خوبی نشان می‌دهد که ایران به نسبت بنزینی که مصرف می‌کند، آلودگی بیشتری ایجاد کرده است. این در حالی است که بسیاری از کشورهای همسایه و حتی کشورهای اروپایی با وجود مصرف بالاتر، آلوده کمتری داشته‌اند.
مساله‌ای که در این گزارش به عنوان علت این آلودگی بیان می‌شود، خودروهای فرسوده و استفاده نکردن از فناوری‌های نوین است. در حقیقت خودروهای داخل مصرف بالاتری داشته و کمتر تن به فناوری‌های تازه برای کاهش مصرف سوخت داده‌اند. در این گزارش عنوان شده است که طی سالیان گذشته با بحران سوخت و افزایش هزینه‌ها و همچنین آلودگی‌های زیست محیطی، خودروسازان بین‌المللی با ارائه تکنولوژی‌های جدید سعی در اقتصادی‌تر کردن خودرو با هدف کاهش مصرف سوخت و حفظ محیط زیست کردند و هر سال اعداد و ارقام مصرف سوخت و انتشار آلاینده‌ها را به سمت بهبود ارتقا دادند.
اما خودروسازان ایرانی با اینکه از سال ١٣۴٢ که پا به عرصه حیات گذاشته‌اند از یارانه سوخت ارزان بهره می‌برند، همواره فشارهای سهمگینی را در بخش بهداشت و درمان و آلودگی محیط زیست به دولت‌ها وارد کرده‌اند. این گزارش نشان می‌دهد که گسترش ناوگان خودروی و مصرف سوخت کشور در این سال‌ها در حالی صورت گرفته که خودروهای فرسوده همچنان در جاده های داخل شهری و بین شهری تردد می کنند و منجر به افزایش شدید آلاینده ها و مصرف سوخت در کشور شده اند.
در این میان، آخرین اطلاعات حمل و نقل و انرژی ایران نشان می‌دهد که بخش حمل و نقل بیش از ۴٨ درصد مصرف کل فرآورده های نفتی را در کشور مصرف کرده است.
