دقت در رها نکردن زباله و فاضلاب در محیط عمومی بسیار در جلوگیری از انتشار بیماری و پشه موثر است. عمده فعالیت پشههای آئدس معمولا در هوای گرگ و میش و زمانهای اذان صبح و اذان مغرب است. این درحالیست که عامل بیماری مالاریا در طول روز هم فعال هستند و نمیتوانیم توصیههایی مانند خوابیدن در پشهبند و… را به مردم داشته باشیم. مانند پشههای آنوفل که گزش نوع ماده آن منجر به مالاریا میشوند، جنس ماده پشه آئدس نیز منجر به بیماریهای دانگ، زیکا و چیکن گونیا میشود. استفاده از دور کنندههای حشرات، لباسهای روشن و گشاد و… میتواند در دوری حشرات از ما موثر باشد. پشه آئدس از چندین نفر در طول روز خون خواری میکند و همین سبب میشود مبارزه با پشه سختتر باشد. در این میان اگر پشه در کشور ما مستقر شود، برای مبارزه با آن سموم و نیروی انسانی زیادی لازم است و حتی نسبت به دفع مالاریا ۶ تا ۸ برابر هزینه اقتصادی بیشتری دارد.
در ایران در ۸۰ سال گذشته این پشه شناسایی شد و پس از آن یافت نشد؛ ممکن است علت این اتفاق آن بوده که تاکنون این پشه در ایران محل زندگی مناسبی پیدا نکرده است. این نشان میدهد این پشه در کشور ما استقرار پیدا نکرده است البته ممکن است از طریق روشهای ذکر شده به کشور وارد شده باشد، اما مرده و نتوانسته بقا پیدا کند. در صورتیکه پشه برای بیماریزایی نیازمند استقرار در کشور است و این درحالی است که برخی کشورهای اطراف بویژه پاکستان عموما به پشه آئدس آلوده هستند.
عبدالمحمد خواجهئیان در گفتوگو با خبرنگار تسنیم در بوشهر، با بیان اینکه حشرات ناقلان موجودات زندهای هستند که میتوانند عوامل بیماریزای عفونی را بین انسانها و یا از حیوانات به انسان منتقل کنند اظهار داشت: بیشتر ناقلان حشراتی هستند که از خون تغذیه کرده و در حین خونخواری عوامل بیماریزا را بلعیده و پس از تکثیر در بدن، به میزبان بعدی منتقل میکنند.رئیس مرکز بهداشت استان بوشهر با اشاره به بروز بیش از ۱۷ درصد بیماریهای عفونی بوسیله ناقلان بیان کرد: بیماریهای منتقل شده به وسیله ناقلان امراضی هستند که به وسیله انگل، ویروس یا باکتریهایی ایجاد میشوند که به وسیله یک ناقل به بدن وارد شده و بر اساس آمارهای سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۱۷ درصد بیماریهای عفونی بوسیله ناقلان ایجاد و سالانه سبب مرگ بیش از ۷۰۰ هزار نفر در جهان میشوند.وی، یکی از مهمترین ناقلان بیماری را پشه آئدس دانست و تصریح کرد: این حشره سبب انتقال بیماریهای «دنگی، چیکونگونیا، فیلاریازیس لنفاتیک، تب دره ریفت، تب زرد و زیکا» میشود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر با بیان اینکه در ۵۰ سال گذشته شاهد گسترش چشمگیر این ناقل در جهان بودهایم خاطر نشان کرد: در سال ۱۹۷۰ میلادی تنها ۹ کشور همه گیری بیماری دنگی شدید را تجربه میکردند اما در حال حاضر این بیماری بهصورت بومی در بیش از ۱۰۰ کشور وجود دارد البته هنوز هم بیش از ۷۰ درصد موارد بیماری از آمریکای جنوبی، جنوب شرق آسیا و کشورهای منطقه غرب اقیانوس آرام گزارش میشود.
خواجهئیان با اشاره به اینکه بیشترین تعداد موارد بیماری دنگی در سال ۲۰۱۹ گزارش شده گفت: در آن سال تمام مناطق ۶ گانه سازمان جهانی بهداشت تحت تاثیر قرار گرفته و برای نخستین بار انتقال این بیماری در کشور افغانستان گزارش شد و در سال ۲۰۲۰ میلادی هم این روند ادامه داشته و تعداد موارد بیماری در کشورهای مختلف افزایش چشمگیری داشته است.
رئیس مرکز بهداشت استان بوشهر از آغاز مراقبت حشره شناسی آئدس در ایران خبر داد و تصریح کرد: برای پیشگیری از شیوع این بیماریها در ایران، از سال ۱۳۹۲ مراقبت حشره شناسی آئدس با هدف پیدا کردن شواهد ورود این ناقل به کشور آغاز شد که در آن بررسیها، هیچ اثری از ورود و استقرار این ناقل در کشور مشاهده نشد، اما با توجه به ورود این ناقل به کشورهای همسایه و حجم بالای رفت و آمدها و تجارت بین المللی، همواره انتظار ورود این ناقل به کشور وجود دارد.وی با بیان اینکه در استان بوشهر از سال ۱۳۹۳ برنامه مراقبت حشرهشناسی آئدس برای کشف زودهنگام ورود پشههای آئدس مهاجم، اجیپتی و آلبوپیکتوس آغاز شد خاطرنشان کرد: با توجه به احتمال بالای ورود ناقل تب دانگ به استان بوشهر از طریق مرزهای دریایی، مراقبت حشره شناسی آئدس در ۷ شهرستان بندری استان شامل بوشهر، تنگستان، گناوه، دیلم، دیر، کنگان و عسلویه متمرکز شده است.
خواجهئیان بیان کرد: انواع مختلفی از پشه آئدس در کشور و استان بوشهر وجود دارند اما مراقبت حشرهشناسی آئدس برای یافتن ناقلان بیماریهای دنگی، چیکونگونیا و زیکا ، پشه آئدس اجیپتی و آئدس آلبوپیکتوس انجام میشود.معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر با تشریح انتقال تب دانگ از این حشره گفت: آئدس اجیپتی و آئدس آلبوپیکتوس ناقلان این بیماری ویروسی، تخم خود را در ظروف ذخیره آب خانگی یا در ظروف محتوی آب در اطراف منازل نظیر حوضچهها، ظروف رها شده غذا و آشامیدنی و لاستیک های مستعمل قرار میدهند.
رئیس مرکز بهداشت استان بوشهر تصریح کرد: این حشرها به طور معمول زیاد از محل زیست خود دور نمیشوند و در فاصله ۴۰۰ تا ۵۰۰ متری اطراف اماکن انسانی باقی میمانند و آئدس اجیپتی عمدتا از انسان، ولی آئدس آلبوپیکتوس از انسان و حیوانات خونخواری میکند.وی، مبارزه با بیماریهای انتقالی از حشره آئدس را بسیار مشکل و پرهزینه دانست و تصریح کرد: در این راستا پیشگیری از طریق کاهش زیستگاههای این پشه اولویت بهسزایی دارد.
رئیس مرکز بهداشت استان بوشهر با بیان اینکه بیشتر این زیستگاهها ساخته دست انسانهاست گفت: بسیج اجتماعی یک عامل کلیدی در موفقیت راهکارهای کنترل ناقل و پیشگیری از طغیان بیماری است و در این راستا، همکاریهای موثر برای بهسازی محیط و حفظ پاکیزگی بهخصوص در مناطق اطراف اسکلهها در موفقیت کنترل پشه آئدس اجیپتی و آئدس آلبوپیکتوس ضروری است.خواجهئیان بیان کرد: در کنار بررسی حشره شناسی، مراقبت بیماری بهصورت نمونهگیری از افراد مشکوک علامتدار دارای سابقه مسافرت به کشورهای آمریکای جنوبی و جنوب شرق آسیا نیز در استان بوشهر در حال انجام است.وی با بیان اینکه طبق بررسیهای انجام شده تاکنون پشههای مهاجم آئدس در هیچ نقطهای از استان بوشهر مشاهده نشده است، تصریح کرد: به تبع آن هیچ مورد ابتلا به بیماریهای منتقل به وسیله این حشره در استان بوشهر کشف نشده و تلاش میشود تا با کشف زودهنگام ورود احتمالی این پشه به استان بوشهر، اقدامات کنترلی انجام شده و از استقرار آن جلوگیری شود.