شوشتر از جمله شهرستان های قدیمی و تاریخی استان خوزستان است که بناها و آثار تاریخی و گردشگری زیادی را می توان دراین شهر مشاهده کرد، از جمله آن می توان به خانه مستوفی اشاره کرد، خانه ای که در بافتی تاریخی شوشتر احداث شده و یکی از آثار ارزشمند ایران کهن است و از مکان های دیدنی و گردشگری این شهرستان به شمار می آید.
این خانه با شماره ۲۳۱۵ در ۱۴ اردیبهشت سال ۱۳۷۸ به عنوان اثر ملی کشور به ثبت رسیده و به مالکیت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خوزستان درآمده است. برای بازدید از این عمارت تاریخی می‌توانید پس از سفر به شهرستان شوشتر و عبور از میدان باطنی در نزدیکی مسجد مستوفی، به ساختمانی قدیمی که به خانه مستوفی مشهور است، وارد شوید. – از نکات قابل توجه در مورد خانه مستوفی شوشتر، می‌توان به تغییر کاربری این عمارت به اداره میراث فرهنگی شهرستان در سال ۱۳۷۴ و پس از آن به صورت همزمان به رستوران، موزه و عکاسخانه اشاره کرد.
مجموعه مستوفی که متعلق به محمدعلی مستوفی تجاری شوشتری بوده عمارتی است متشکل از مسجد، حمام، پل و خانه‌ای تاریخی که بر اساس سبک معماری مرسوم در اواخر پادشاهی قاجاریه و در زمان مظفرالدین شاه، ساخته شده است، در قسمت مربوط به موزه این عمارت زیبا و باشکوه، آثار تاریخی و ارزشمندی نگهداری می‌شود که مورد توجه و تحسین دوستداران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران قرار گرفته است.
از دیگر نکات برجسته و جالب این منزل اعیانی می توان به وجود چشم‌اندازی بسیار زیبا و منحصربه‌فرد نسبت به رود شطیط و پل‌بند قدیمی شادروان اشاره کرد که در نوع خود جالب و همچنین بهره‌مندی از هنر طراحی و معماری ایران کهن جلوه خاصی به این عمارت بخشیده است. این بنا هم اکنون به عنوان موزه، رستوران، مرکز صنایع دستی و عکاسخانه توسط بهره بردار و بخش خصوصی هرساله میزبان جمع کثیری از گردشگران خارجی و داخلی است.
اما این روزها زمزمه هایی از تعطیلی این خانه، رستوران موزه تاریخی و ارزشمند به علت اتمام قرارداد بهره بردار به گوش می رسد همچنین بسیاری از مخاطبان دغدغه مند پس از مراجعه به این رستوران تاریخی متوجه بسته بودن درب آن در ساعات کاری و صحت مطالب مطرح شده در فضای مجازی می شوند که به همین علت خبرگزاری شبستان این موضوع را پیگیری کرده است.
خانه مستوفی به محلی برای مکان رویدادهای فرهنگی تبدیل شود
فعال میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری شبستان در اهواز، با اشاره به بناهایی که متعلق به میراث فرهنگی هستند اظهار می کند: این بناها از طریق صندوق حفظ احیا طی یک بازه زمانی مشخص از طریق مزایده به بخش خصوصی واگذار و مورد بهره برداری قرار می گیرد همچنین میراث فرهنگی یک ناظر برای آن مشخص می کند تا بهره بردار از چارچوب ها و قوانین تخطی نکند.
«مجتبی گهستونی» ادامه می دهد: طی ۱۰ سال گذشته این بنا در اختیار روزبه سلمان از فعالان و سرمایه گذاران شاخص شوشتر بود که توانست این بنا را بهره برداری، برند و مطرح کند، همچنین خدمات خوبی به گردشگران بدهد و رضایت های موفقیت آمیزی هم داشت.
وی با بیان اینکه این بنا طی مراحل قانونی به شخص دیگری واگذار شده تصریح می کند: خبر خوشایندی است درب بنای تاریخی که تبدیل به مکانی خدماتی شده و مورد بازدید قرار می گیرد بسته نشده و مجدد در حال بهره برداری است.
وی به موقعیت خاص و استراتژیک خانه مستوفی شوشتر اشاره می کند و می گوید: این خانه در سطح کشور بسیار شناخته شده است و نمونه های مشابه دیگر در شوشتر که می تواند مورد استفاده عموم قرار بگیرد کم است البته این تعداد کم هم تبدیل به اقامتگاه، گالری و چایخانه شدند (چایخانه مانند خانه مقدم، اقامتگاه مانند خانه سرابی، پذیرایی مانند خانه مستوفی و سرای افضل) که کافی نیست و باید بیشتر شوند تا مورد استفاده قرار بگیرند.
گهستونی اضافه می کند: خانه های قدیمی متعددی در شوشتر هستند که این قابلیت را دارند تا کاربری گردشگری پیدا کنند و باید بخش خصوصی به سمت مرمت، حفاظت و بهره برداری از این بناها تشویق شود.
وی با اشاره به شایعاتی در رسانه ها و فضای مجازی مبنی بر بسته شدن درب خانه مستوفی و تعطیل شدن همیشگی این رستوران عنوان می کند: شایعات مطرح شده صحیح نیست و بهره بردار جدید طی یک فرآیند قانونی این ملک را در اختیار گرفته است و قطعا میراث فرهنگی و صندوق حفظ احیا هم یک ناظر جهت نظارت بر حسن انجام کار آن در نظر می گیرد.
این فعال میراث فرهنگی با بیان اینکه بنای مستوفی به نام رستوران موزه شناخته و معرفی شده است تصریح می کند: اگرچه در سال های اخیر موزه این رستوران تعطیل بود و برای آن کار زیادی انجام نشد اما یک امتیاز مثبت و ارزش گذاری خوبی برای این بنا تلقی می شود.
وی خطاب به بهره بردار جدید پیشنهادی می دهد و می افزاید: اگر بهره بردار جدید تصمیم به راه اندازی موزه طبقه پایین زیرین یا همان سردآب را ندارد (البته باید دید قرارداد وی با میراث فرهنگی به چه شکل منعقد شده است) پیشنهاد می دهم طبقه زیرزمین را به مرکزی برای برگزاری رویدادهای فرهنگی و آیینی شوشتر تبدیل کند چراکه شوشتر از جمله شهرهایی است که دیرینگی قابل توجهی دارد و مردم آن فرهنگ، آداب و رسوم مختلفی در بحث منطقه ای و ملی دارند که می توان مورد بهره برداری قرار بگیرد و باز زنده سازی شوند.
گهستونی تبدیل آیین های مردم شوشتر به رویداد فرهنگی در این بنا را هنر بهره بردار جدید می خواند و بیان می کند: اگر این رویدادها برگزار شوند دیگر در انتظار گردشگر نمی ماند و همیشه شاهد حضور افراد در این خانه هستند چون مردم می دانند در این مکان برنامه های مختلفی برگزار می شود و یا حتی برخی برای بازدید از آن تور تعریف می کنند و به واسطه این رویدادها برای بازدید می آیند.
وی تأکید می کند: به همین دلیل ما انتظار داریم که آن برند رستوران موزه حفظ و از طبقه زیرین تنها به عنوان رستوران استفاده نشود چون امتیاز منفی دارد و باید سردآب طبقه زیرین به مکانی فرهنگی تبدیل شود؛ البته قطعا کارشناسانی که در این مورد قرار است به عنوان مشاور همکاری کنند نظرات کاربردی خواهند داد و با مشاوره صحیح بهره بردار را به سمت و سویی می برند که از این مکان علاوه بر استفاده اقتصادی استفاده فرهنگی هم شود تا ارزش های فرهنگی این شهر همچنان حفظ و شاخص های فرهنگی این بنا مورد توجه قرار بگیرد.
این فعال فرهنگی با بیان اینکه تعدادی خانه های دیگر در سطح خوزستان به مالکیت اداره کل میراث فرهنگی هستند اذعان می دارد: این اداره باید در خصوص آنها هم تصمیم گیری و کاربری متناسب را پیدا کند چراکه قرار نیست تمامی خانه ها رستوران باشند بلکه می توانند به موزه، اقامتگاه گردشگری و بومگردی و دیگر کاربری های متناسب با شأن بنا تبدیل شوند.
وی می گوید: می توان در این بناهایی که از طرف صندوق حفظ احیا واگذار می شود، رویدادهای مختلف بومی و محلی برگزار کرد تا باعث جذب گردشگر و مخاطب شود و همچنین مردم تشویق به استفاده های مختلف از این بنا شوند چراکه عمده مالکان فکر می کنند این بناها درآمدزا نیستند.
وی یادآور می شود: در بسیاری از نقاط کشور این اقامتگاه ها مورد استفاده می گیرند و گردشگران و بهره برداران ازاین بناها استفاده و درآمد جذب می کنند به طوری که حتی در طول هفته جایی برای پذیرش گردشگر جدید ندارند اما متأسفانه در خوزستان از بناهای تاریخی به صورت موفقیت آمیز استفاده نمی شود و کارخلاقانه ای صورت نمی گیرد و اندک برنامه های انجام شده هم به صورت مقطعی و کوتاه مدت بوده است.
خانه مستوفی به بهره بردار جدید واگذار شده است
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوزستان با بیان اینکه سند مالکیت خانه مستوفی شوشتر به نام میراث فرهنگی می باشد، اظهار می کند: هزینه نگهداشت این بنا برای میراث فرهنگی تا سال ۱۳۸۷ سالیانه ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومان بود که هزینه گزافی برای دولت و میراث داشت.
«بابک حسینی بروجنی» می افزاید: سال ۸۷ مصوب شد تا بناهای تاریخی به مالکیت خصوصی جهت نگهداری بهتر و اشتغال زایی اختصاص داده شوند که به همین علت در همین سال این اثر تاریخی به فردی به نام آقای سلمان واگذار شد.
وی با اشاره به شروط واگذاری این بناهای تاریخی تصریح می کند: بهره برداران بناهای تاریخی علاوه بر فعال کردن اشتغال زایی باید مبلغی را به حساب صندوق احیا واریز کند و سالانه مرمت های مستمر روی اثر داشته باشد.
معاون میراث فرهنگی خوزستان بیان می کند: از سال ۸۷ به بعد میراث نه تنها یک ریال هزینه برای این بنا نکرده است بلکه درآمدزایی واشتغال زایی هم داشته است.
وی مطالب مطرح شده درخصوص تعطیلی این خانه را تکذیب می کند و می گوید: قرارداد دوره قبلی به اتمام رسیده و مجددا باید وارد مزایده جهت ایجاد فضای رقابتی می شد که این فضا در این مزایده ایجاد و شخصی به نام آقای صدر برنده شد و با او به عنوان بهره بردار جدید قرارداد منعقد شد.
حسینی اضافه می کند: هر بهره برداری پس از برنده شدن در مزایده باید مشاور و پیمانکار جهت مرمت های مستمر معرفی کند چراکه بنا باید ازسوی بخش خصوصی و با نظارت میراث مرمت شود تا از تخریب و آسیب رسیدن به بنا جلوگیری کنند.
وی با بیان اینکه مراحل واگذاری انجام شده و در مرحله معرفی مشاور و پیمانکار است اذعان می دارد: در قبال این واگذاری سفته و تعهدات ثبتی از بهره بردار دریافت می شود تا اجاره بها پرداخت و اشتغال زایی داشته باشد، همچنین باید سالیانه بنای تاریخی را مرمت کند.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی خوزستان ابراز می کند: این بهره بردار می تواند جهت رستوران، کافه، گالری و کاربری فرهنگ و هنر اقدام کند.
وی در پایان یادآور می شود: چهار اثر تاریخی خانه مستوفی، خانه افضل شوشتر، خانه ماپاراهواز و خانه محسنی بهبهان به بخش خصوصی تحت نظارت میراث فرهنگی واگذار شده که نتایج خوبی را هم در برداشته است.
خانه تاریخی مستوفی به زودی بازگشایی می شود
بهره بردار جدید خانه مستوفی اظهار می کند: شرکت مائده نوین خوزستان سالیان متمادی است در زمینه بهره برداری مجتمع های رفاهی، فرهنگی و تفریحی فعال است و قراردادهای زیادی از جمله مجتمع تفریحی فرهنگی فجر، مجتمع بهشت هویزه و مجتمع رفاهی و تفریحی الغدیر اهواز را در دست داشته که رویدادها، همایش ها و مراسم های مختلفی را هم در مجموعه ها ساماندهی کردیم.
«سید علیرضا صدر» با اشاره به برنده شدن در مزایده این رستوران موزه عنوان می کند: این بنای تاریخی ابتدا باید مرمت، بازسازی سپس بهره برداری شود که اکنون برنامه مطالعاتی، بررسی و مستندنگاری از وضعیت مجموعه انجام شده تا هم به صورت فنی و هم تهیه عکس و فیلم، مشکلات فعلی مجموعه و مکان هایی که نیاز به بازسازی دارد را مشخص کنیم و با توجه به استانداردهای میراث فرهنگی و با حضور مشاور مرمت را آغاز کنیم.
وی برنامه های خود برای این رستوران موزه را در دو بخش تعریف می کند و می گوید: بخش ابتدایی مرمت و کارهای فوری و ضروری قبل از بهره برداری است که در حال آماده کردن آن هستیم و پس از تصمیم و اجازه میراث فرهنگی آن ها را اجرا خواهیم کرد و برنامه دیگر که در ابتدای همان دوره و بعد از آغاز بهره برداری باید انجام شود در حال تدوین است.
بهره بردار جدید خانه مستوفی ادامه می دهد: این دو برنامه که تمام تمهیدات و مقدمات آن در نظر گرفته شده پس از طی مراحل قانونی و اداری و تصویب میراث فرهنگی، اجرا خواهد شد.
وی با بیان اینکه با توجه به شرایط قرارداد، ضرورت کار و سوابق کاری خودمان پایش و نظارت مستمر بر وضعیت بنا و امکانات آن در طول دوره بهره برداری انجام می دهیم تصریح می کند: این نظارت باعث می شود تا هرزمانی بنا نیاز به مرمت و تعمیرات داشت جهت جلوگیری از مشکل جدی اقدامات سریع انجام شود تا نیاز به تعمیرات اساسی پیدا نکند؛ در کارهای گذشته هم به همین شیوه عمل کردیم به همین دلیل مجموعه هایی را که تحویل دادیم سالم تر از زمانی بود که تحویل گرفتیم پس نتیجه مثبت داشته است.
صدر دیگر نکته مورد اهمیت را مباحث فرهنگی و هنری در مجموعه می داند و بیان می کند: علاوه بر کاربری که برای ما تعریف شده که همان موضوع پذیرایی، اقتصادی که مهم و شاهرگ کار است، مباحث فرهنگی و هنری از مهم ترین نکات در زمان بهره برداری مجموعه است که برنامه هایی را برای دنبال کردن جدی آن مدنظر داریم.
مدیرعامل شرکت مائده نوین خوزستان اذعان می کند: در این زمینه تفاهم نامه ای را صندوق احیا با حوزه هنری کشور تنظیم کرده است که ما هم آمادگی خود را برای همکاری و میزبانی رویدادهای حوزه هنری در طول بهره برداری به صورت مکتوب به صندوق اعلام کردیم.
وی با اشاره به اینکه یکی از مسائلی را که شرکت به طور ویژه دنبال می کند بحث معرفی فرهنگ یا خرده فرهنگ ها، آیین ها و سنت های سطح شهر شوشتر و حومه آن است ابراز می کند: شوشتر و دزفول با وجود اینکه مساحت گسترده ای ندارند اما رنگین کمانی از اقوام، آیین ها، سنت ها و فرهنگ های گوناگون و بسیار غنی دارند به همین علت ما قصد داریم در این زمینه به طور جدی وارد بشویم، چراکه باید این آیین ها را با کیفیت خوب و تمرکز بر موضوعات خاص معرفی کنیم و با پوشش رسانه ای در سطح استان و کشور بتوانیم در معرفی فرهنگ شهرستان و استان کمکی کرده باشیم چون این برنامه ها باعث جذب گردشگر و رونق کل استان می شود.
صدر می افزاید: برنامه های مفصل دیگری پیش بینی شده که به مرور زمان اطلاع رسانی خواهد شد و از مشورت و تجربیات دوستان هم استفاده خواهیم کرد تا در حد بضاعت مجموعه بتوانیم در زمینه فرهنگی و هنری گام مؤثری برداریم.
وی در پایان یادآور می شود: ما هنوز از کارفرما مکان را تحویل نگرفتیم اما بازدیدهای زیادی از مجموعه داشتیم و کارهای مطالعاتی مرمت را آغاز کردیم اما به محض دریافت مجموعه کار مرمت و آماده سازی آن را آغاز می کنیم و با توجه به شرایط کرونایی تلاش می شود تا هر چه سریع تر مجموعه جهت استفاده و بازدید عموم بازگشایی شود.
به گفته میراث فرهنگی و بهره بردار جدید، خوشبختانه این مجموعه ارزشمند در خوزستان نه تنها تعطیل نمی شود بلکه برای نگهداشت و مرمت آن تلاش می شود. با توجه به اینکه خوزستان دارای شهرهای قدیمی و همچنین آثار تاریخی زیادی مانند خانه مستوفی است که یا به ثبت ملی رسیده اند یا قابلیت ثبت ملی شدن را دارند باید به آنها توجه زیادی شود چراکه می توان از آنها برای اشتغال زایی، رونق گردشگری و دیگر موارد با برنامه ریزی های مناسب و پیگیری های مداوم برای اختصاص بودجه استفاده بهینه برد.
مدیران میراث فرهنگی و دیگر مسئولان خوزستانی، مسئولیت سنگینی در برابر میراث ایرانی و آنچه گذشتگان تاکنون حفظ کرده اند، به ما ارث رسیده و به دست ما امانت گذاشته اند، به دوش دارند و باید به نحو احسن از آنها حفاظت کنید تا میراث داران و امانت داران خوبی باشیم. تحلیل ها نشان می دهد مسئولان تاکنون به جز در موارد اندک امانت داران خوبی نبوده اند و این بی توجهی آنها تبعات زیادی را با خود به همراه داشته است.
