آتشنشان ایستگاه فضایی به ایران می‌آید

سیروس برزو، روزنامه نگار علمی حوزه کیهان‌نوردی و پیشگام ترویج دانش فضایی در کشور که زمینه این سفر را فراهم کرده است در گفت‌و‌گو با خبرنگار علمی بازدید از تپه‌های مریخی دامغان را از اهداف اصلی سفر این فضانورد سابق روسیه به ایران عنوان کرد و گفت: تپه های مریخی دامغان که شباهت زیادی به سیاره سرخ دارند، ارزش توریستی و تبلیغاتی بسیار بالایی داشته و نه فقط محل مناسبی جهت راه‌اندازی کمپ تحقیقاتی برای شبیه سازی و تمرین کاوش‌های آینده انسان در مریخ بلکه فرصتی طلایی و استثنایی در زمینه توریسم هم هستند. البته هوشیاری و عکس العمل مناسب مسوولان دامغان شرط است و جدیت و علاقمندی آنها می تواند به انجام برنامه هایی علمی در سطح بین‌المللی مثل راه‌اندازی کمپ تحقیقاتی کاوش‌های مریخی منجر شود.

وی درباره علت انتخاب لازوتکین برای این سفر گفت: لازوتکین از مهندسان برجسته شرکت انرگیا – سازنده سفینه‌های مختلف فضایی از جمله ناو کیهانی سایوز – است که مدت ها به عنوان مربی با فضانوردان کار می کرده و از سال ۱۹۹۲ در مرکز آموزش فضانوردان آموزش دیده است. سفر فضایی وی در سال ۱۹۹۷ به عنوان مهندس پرواز “سایوز ۲۵” اهمیت زیادی برای او بوجود آورد زیرا در جریان این ماموریت دو حادثه مهم رخ داد که می توانست منجر به برهم خوردن برنامه ها و صدمه اساسی به مجتمع مداری میر شود. یک آتش سوزی که با سرعت عمل، شجاعت و تیزهوشی او و همکارانش به سرعت مهار شود و حادثه وحشتناک دیگر، تصادف ناو باربری پروگرس بود که این حادثه نیز با شجاعت و درایت وی و همکارانش کنترل شد.

برزو خاطرنشان کرد: لازوتکین بعد از خروج از گروه فضانوردان به عنوان یکی از بنیانگذاران مرکزهمکاری های فضایی “سیاره زمین” به ترویج فضانوردی پرداخت و مدیریت مرکز ترویج و آموزش فضا کودکان و جوانان روسیه را بر عهده گرفت. او بعدها به عنوان معاون مدیر امور علمی و آموزشی و روابط عمومی موزه یادمان فضایی انتخاب شد و بالاخره به مدت سه سال مدیریت این موزه یادمان فضایی را بر عهده داشت. امروز هم به عنوان یکی از مدیران کلیدی موسسه زوزدا فعالیت دارد.

وی تصریح کرد: به نظر می رسد او بتواند در زمینه ایجاد ارتباط با برخی موسسات و دانشگاه ها که در زمینه برنامه هایی علمی در سطح بین‌المللی راه‌اندازی کمپ تحقیقاتی کاوش‌های مریخی فعالیت داشته باشند مفید واقع شود.

برزو درباره برنامه های این فضانورد روسی در سفر به ایران گفت: برنامه ریزی هایی جهت حضور لازوتکین در مجامع مختلف دانشگاهی و انجمن های ستاره شناسی در حال انجام است و چنانچه ارگان یا مرکزی علاقمند است لازوتکین در آنجا برنامه داشته باشد می تواند با مدیر نمایشگاه یادمان های فضایی – علی ترابی – هماهنگی‌های لازم را انجام دهد.

گفتنی است، الکساندر لازوتکین در ۳۰ اکتبر۱۹۵۷ در مسکو به دنیا آمد. درسال ۱۹۷۵ دبیرستان را به پایان رساند و شش سال بعد به عنوان مهندس مکانیک با تخصص مکانیک تجهیزات پروازی از پژوهشکده حمل و نقل هوایی مسکو فارغ التحصیل شد. وی از آوریل سال ۱۹۸۱ به عنوان مهندس در بخش شماره ۶۰۷ پژوهشکده حمل و نقل هوایی مسکو و از ۱۴ نوامبر ۱۹۸۴ در انرگیا مشغول به کار شد. وی آموزش سامانه های مختلف به فضانوردان آینده از جمله سامانه مختلف که برای راهپیمایی فضایی به کار می رفت بر عهده داشت.

در سال ۱۹۸۹ مسوولان انرگیا، وی را به عنوان نامزد سفر به فضا برای معاینه پزشکی به انستیتوی بررسی مشکلات پزشکی فرستادند. بعد از معاینه ای کامل مشخص شد که او توانایی سفر به فضا را دارد.

وی عملا از ۱۹۹۲ در مرکز آموزش فضانوردان دوره تعلیمات عمومی فضانوردی را طی کرد و در ۱۹۹۴ موفق به دریافت گواهینامه فضانوردی شد.

لازوتکین چند دوره به عنوان عضو گروه های پشتیبانی، همراه با فضانوردان اصلی تمام مراحل آموزش را طی می کرد و سرانجام ۱۰ فوریه سال ۱۹۹۷ به عنوان مهندس پرواز سفینه فضایی «سایوز ۲۵» به فرمانده واسیلی تسیبلیف و همراهی رینولد اوالد راهی مجتمع مداری میر شد.

سفر لازوتکین به میر بسیار پرماجرا شد. در روز ۲۳ فوریه در ایستگاه یک آتش‌سوزی رخ داد که او و همکارانش بلافاصله وارد عمل شدند و آن را خاموش کردند اما از آن وحشتناکتر حادثه تصادف ناو باربری پروگرس بود که نه در گذشته و نه بعد از آن چنین اتفاقی نیفتاده بود.

پروگرس ام-۳۴ در ساعت ۱۰ و ۲۲ دقیقه روز ۲۴ ژوئن ۱۹۹۷ از مجتمع مداری «میر» جداشد و قرار بود روز بعد اتصال مجدد آن با هدایت تسیبلیف انجام شود. روز بعد درساعت ۹ و ۱۸ دقیقه تسیبلیف هدایت پروگرس را به عهده گرفت.

الکساندر لازوتکین

این کار را نه از داخل پروگرس، بلکه از میر و با استفاده از دستگاه های ارتباطی بین دو ناو انجام می داد. ناگهان کنترل ناو از دست تسبلیف خارج شد و در مسیر نامعلومی را در پیش گرفت و با واحد اسپکتر که بخشی از مجتمع مداری میر بود تصادف کرد.

به این ترتیب واحد اسپکتر و باتریهای خورشیدی آن صدمه دید. مرکز هدایت پرواز بعد از بررسی جوانب مختلف حادثه اعلام کرد خطری فضانوردان را تهدید نمی کند.

در ۵ اوت ۱۹۹۷ ناو کیهانی سایوز تی ام-۲۶ به سرنشینی آناتولی سالاویف و وینوگرادوف برای عملیات تعمیر اسپکتر به فضا پرتاب شدند و سفر فضایی لازوتکین پس از ۱۸۴ روز و ۲۲ ساعت و هفت دقیقه و ۴۰ ثانیه در ۱۴ اوت پایان یافت.

لازوتکین در سال ۲۰۰۲ مجددا به تمرین برای سفر به فضا مشغول شد اما در اوت ۲۰۰۵ در حالی که در آمریکا مشغول آموزش بود، حالش خراب شد و به بخش مراقبت ویژه قلب بیمارستان در هوستون اعزام شد، پزشکان در آنجا او را از ادامه تمرین منع کردند. در بازگشت به مسکو مجددا مورد معاینه قرار گرفت و بالاخره براساس تصمیمات کمیسیون عالی پزشکی در نوامبر ۲۰۰۷ وی از سفر به فضا کنار گذاشته شد.

وی که فضانورد فعالی در زمینه های اجتماعی است از سال ۱۹۹۹ به عنوان یکی از بنیانگذاران مرکز همکاری های فضایی «سیاره زمین» به ترویج فضانوردی پرداخته بود همچنین مدیریت مرکز ترویج و آموزش فضا کودکان و جوانان روسیه را بر عهده گرفت. از سال ۲۰۱۰ نیز به عنوان معاون مدیر امور علمی و آموزشی و روابط عمومی موزه یادمان فضایی و از ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ در سمت مدیر موزه یادمان فضایی فعالیت کرد و امروز به عنوان یکی از مدیران کلیدی موسسه زوزدا – سازنده تجهیزات فضایی از جمله لباس و وسایل ایمنی فضانوردان – است.

تپه های مریخی دامغان