آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در نشست تخصصی آزاداندیشی و تضارب آرا با محوریت «آزادی، حکومت، تمدن» در تنبیه الامه نائینی که با حضور استادان دانشگاه و اندیشمندان شورای عالی آزاد اندیشی برگزار شد، اظهار داشت: تمدن در ادوار مختلف زندگی انسان‌ها با توجه به شرایط زندگی آن‌ها، سطح سواد و تحصیلات، آداب، رسوم، فرهنگ و سایر ویژگی‌ها، خلق و ایجاد می‌شود.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با تأکید بر اینکه تنها منطق آزاداندیشی، مسلمانان را به یک تمدن عظیم مطلوب در دنیا رهنمون می‌سازد، خاطر نشان کرد: حاکمیت د‌گم اندیشی و تحجّر، نگران کننده و برای تمدن‌های موجود و ساخت تمدن‌های جدید خطرناک است.
او افزود: باید آزادی بیان و آزاداندیشی واقعی در چارچوب قانون در جوامع حاکم باشد و بگذارند صاحب‌نظران به ارائه نظرات و دیدگاه‌های خویش بپردازند، چرا که از بطن اندیشه آزاد و اظهارات آزادانه، توسعه و پیشرفت حاصل می‌شود.
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی قانون را مهم‌ترین رکن خلق تمدن توصیف کرد و افزود: قانون که در زمان‌های مختلف بنا به شرایط و مقتضیات روز در هر دوره تغییر می‌کند، اما شرط اساسی و اصلی برای ساخت تمدن‌های بزرگ است.
او با بیان اینکه آمادگی بشر برای پذیرفتن حق و استدلال، رکن تمدن است، گفت: اگر این آمادگی در بشر به وجود نیاید، نمی‌توانیم آینده را ترسیم و پیش‌بینی کنیم و تعصب جاهلی همیشه محکوم است، البته تعصب‌های مثبتی نیز وجود دارد که پشتوانه‌ای استدلالی دارد.
رئیس مجمع تشخیص مصحلت نظام با اشاره به اینکه مقتضیات و اجزای تمدن ثبات ندارد، افزود: تمدن قابل تغییر است و به مروز زمان شکل می‌گیرد و پیشرفت می‌کند.
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در بخش دیگری از سخنان خویش با تأکید بر اهمیت برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی در کشور به خصوص در دانشگاه‌ها، اظهار داشت: باید سلیقه‌ها و تفکرات گوناگون در معرض دید متفکران، محققان و پژوهشگران قرار بگیرد و بهترین سخنان برگزیده شود.
او توجه به معیارهای اسلام را در مباحث کرسی‌های آزاداندیشی مورد تأکید قرار داد و افزود: ما نمی‌توانیم بدون توجه به معارف عمیق و انسان‌ساز دین اسلام، کرسی‌های آزاداندیشی که زمینه‌ساز تمدن است، را بسط دهیم.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، با تأکید بر اینکه کرسی‌های آزاداندیشی باید پاسخگوی مسایل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و دینی و مورد نیاز جامعه باشد، خاطر نشان کرد: خروجی مباحث کرسی‌های آزاداندیشی باید به عنوان درس توسط استادان در دانشگاه‌ها تدریس شود که راهگشای مشکلات جامعه باشد.
او افزود: در دانشگاه آزاد اسلامی ۲ واحد درسی آزاداندیشی که اختیاری است، برای دانشجویان تعریف شده تا افرادی که علاقه‌مند هستند، بتوانند به ارائه دیدگاهها و دغدغه‌های فکری خود بپردازند.
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با تأکید بر اینکه باید نیازهای فکری امروز جوانان را در نظر بگیریم، گفت: یا باید تفکرات منطقی آنان را بپذیریم یا به شیوه‌ای مطلوب و عاقلانه آن‌ها را قانع و یا از طریق صحیح راهنمایی کنیم.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، جمود فکری را مشکل جدی در جامعه برشمرد و افزود: باید زمینه‌ای فراهم شود تا فضای بسته در دانشگاه‌ها باز شود.
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در بخش دیگری از سخنان خود با توجه به تنبیه الامه نائینی که محور مبحث «آزادی، حکومت، تمدن»، بود، گفت: بی‌شک مرحوم نائینی یکی از متفکرین قابل توجه تاریخ است، که باید روی اظهارات ایشان حساب ویژه‌ای باز کنیم.
او با بیان اینکه مکتب اهل بیت (ع)، عدلیه است و در این ویژگی با اهل سنت تفاوت دارد، اظهار داشت: عدلیه در اینجا به معنای عدالت معمولی نیست، بلکه به معنای اعتدال و معتدل بودن است.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: ائمه معصوم (ع) ما بر خلاف اشاعره و معتزله که یکی از آن‌ها معتقد به این است که همه کار‌ها را خداوند انجام می‌دهد و انسان اختیاری ندارد و دیگری معتقد به آزادی انسان ولی در عمل و ساخت سرنوشت خویش است، شیوه اعتدالی را برگزیده و معتقد بودند برخی از مسائل صرفاً منتسب به خدا و برخی دیگر دست خود بشر است.
او در پایان تأکید کرد: اگر بخواهیم نسل آینده معارف اسلام را بفهمد و دُگم و تنگ‌نظری‌هایی را که بر جامعه تحمیل شده است، بشکنیم باید از آزاداندیشی و آزادگفتن حمایت کنیم.
در ابتدای این نشست، حجت‌الاسلام داوود فیرحی، الیاس حضرتی، احمدی، حجت‌الاسلام عسگری، مهرپور، حجت‌الاسلام طه هاشمی، فرشاد مومنی، احمدوند، حجت‌الاسلام والمسلمین فاضلی، علیرضا بهشتی، فاضلی، علی مطهرنیا، پورخادم، احمد نقیب‌زاده، امین قانعی‌راد، حبیبی و سپهرنیا از اندیشمندان و استادان حوزوی و دانشگاهی در زمینه «آزادی، حکومت، تمدن» به بیان دیدگاهها و نظرات خویش به شکل مبسوط پرداختند.
