اقتصاد ایران با یارانه ها کجا می رود؟

در قالب هدفمندی یارانه ها تا کنون نزدیک به ۸۵میلیارد دلار نقدینگی در میان مردم توزیع شده است .تا کنون پنجاه و پنج مرحله یارانه ۴۵هزار و ۵۰۰ تومانی به هر ایرانی واریز شده است . بررسی ها نشان می دهد با احتساب این مرحله میزان توزیع یارانه نقدی به ۸۵ میلیارد دلار بالغ خواهد شد.

به این ترتیب در گزارش بانک مرکزی؛ هر ایرانی از ابتدای اجرای این طرح تا کنون ۲ میلیون و ۴۵۷ هزار تومان در قالب یارانه از دولت دریافت کرده است . با احتساب یارانه شهریور دریافتی هر ایرانی به ۲ میلیون و ۵۰۲ هزار و ۵۰۰ تومان می رسد. با در نظر گرفتن متوسط نرخ دلار در ۵ سال گذشته ، یعنی از ابتدای اجرای هدفمندی یارانه ها تا کنون دریافتی هر ایرانی بالغ بر ۱۱۰۷ دلار می شود .این رقم با توجه به متوسط قیمت دلار در ۵ سال گذشته حاصل شده است .  بر اساس این گزارش بیش از ۱۹۰ هزار میلیارد تومان در قالب یارانه نقدی از آذر ماه سال ۱۳۸۹ تا کنون توزیع شده است .شهریور ماه نیز چیزی در حدود ۳ هزار و سیصد میلیارد تومان در قالب هدفمندی یارانه ها میان مردم توزیع شد .  به موجب ارزیابی های صورت گرفته متوسط قیمت دلار در ۵ سال گذشته در حدود ۲۲۶۰ تومان بوده است . بیش از ۱۹۳ هزار میلیارد تومانی که در ۵ سال گذشته توزیع شده است  با ۸۵ میلیارد دلار در این دوره زمانی برابری می کند.

ایران در شرایطی به استقبال پنجمین سالگرد اجرای قانون هدفمندی یارانه ها می رود که پیش از این قرار بود این طرح ظرف ۵ سال به پایان برسد اما اظهارات مقامات دولتی حکایت از تداوم اجرای این طرح در قالب برنامه ششم توسعه دارد .بسیاری از اهداف پیش بینی شده در قانون هدفمندی یارانه ها به دلیل سنگینی کفه پرداخت نقدی محقق نشده است . تزریق این میزان نقدینگی به جامعه در سال های مذکور سبب شد تورم بالای ۳۵ درصد نیز خودنمایی کند . هر چند دولت یازدهم با اتخاذ تدابیری توانست نرخ تورم را به محدوده ۱۵ درصدی بکشاند اما باز سنگین توزیع ماهانه بیش از یک میلیارد دلار پول نقد میان مردم اقتصاد را از چالاکی دور کرده است.

بر اساس این گزارش در شرایطی مردم نزدیک به ۸۵ میلیارد دلار پول نقد از دولت دریافت کردند که ظرف سه سال اخیر بحران اقتصاد ایران کمبود نقدینگی و اعتبارات ، به دلیل کاهش قابل توجه درآمدهای نفتی در اثر تشدید تحریم هاست .

بسیاری از کارشناسان معتقدند این حجم از نقدینگی که بی هدف میان ۷۶ میلیون ایرانی توزیع می شود ، هنوز تاثیرات مخرب خود را به طور کامل نشان نداده است . آنها معتقدند که این نقدینگی مانند سیلی ویرانگر به هر بخش از اقتصاد ایران سرازیر شود ، خرابی های فراوانی به بار خواهد اورد . تجربه سرازیر شدن بخشی از این نقدینگی به بازار طلا و سکه در سال ۹۰ تا اولین ماه های سال ۹۲ سبب شد قیمت سکه تا بالاتر از یک میلیون و پانصد هزار تومان نیز افزایش پیدا کند . در برهه ای از زمان ،تاثیرات روانی اجرای این طرح، قیمت مسکن را نیز با شیب تندی افزایش داد. از سوی دیگر باید در نظر داشت عدم تزریق این اعتبار به بخش های مولد و مهم اقتصادی از جمله تولید و صنعت زمینه ساز آسیب های جدی به اقتصاد ، از جمله ناتوانی در افزایش اشتغال، تولید و … شده است .

در حالی که درآمدهای نفتی ایران در سال های اخیر کاهشی قابل توجه را تجربه کرده است و درآمد نفتی سال ۹۳ به یک ششم درآمدهای نفتی در سال ۱۳۹۰ رسیده است، دولت مجبور است هر ماهه برای اجرایی کردن قانون هدفمندی یارانه ها نسبت به توزیع بیش از یک میلیارد دلار پول نقد در میان مردم اقدام نماید .

بررسی ها نشان می دهد میزان اعتبارات توزیعی در این دوره زمانی برابر با متوسط ۱۶ میلیارد دلار در سال بوده است .ایران از ابتدای سال ۱۳۸۹ تا پایان سال ۱۳۹۳ حدود ۲۹۴ میلیارد دلار درآمد نفتی به دست آورده است . به این ترتیب در این دوره زمانی یک سوم درآمدهای نفتی میان مردم توزیع شده است .

خبرآنلاین، درآمد ۱۱۸ میلیارد دلاری نفت در سال ۱۳۹۰ به حدود ۲۱ میلیارد دلار در سال ۱۳۹۳ کاهش یافته است؛ اما رقم یارانه ها در این دوره زمانی همچنان ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان باقی مانده است . مسعود نیلی در ابتدای کار دولت یازدهم ارزش واقعی یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی را چیزی در حدود ۱۹ هزار تومان اعلام کرد . با احتساب نرخ تورم در دو سال گذشته ارزش واقعی این یارانه از رقم ۱۹ هزار تومان نیز کمتر شده است . دولت در سال ۱۳۹۳ با اعلام فراوخوانی از مردم خواست از دریافت یارانه انصراف دهند اما این طرح تنها با استقبال دو میلیون و چهارصد هزار نفر از مردم روبرو شد و در عمل جامعه یاران یارانه بگیر باقی ماند . دولت در راستای اجرای مصوبه مجلس لازم است امسال ۶ میلیون نفر از تعداد یارانه بگیران بکاهد که این طرح با اعتراضات برخی از حذف شدگان روبرو است.

متوسط قیمت دلار در سال های ۸۹ تا ۹۴(قیمت به ریال )