گروه فرهنگی: حدود یک سال از واردات هتل‌های کپسولی به ایران می‌گذرد، اما از آن‌ها نه در فرودگاه‌ها اثری دیده می‌شود و نه در شهرهایی که قرار بود مستقر شوند. حالا مدیر گردشگری کانون جهانگردی و اتومبیلرانی می‌گوید: هتل‌های کپسولی (وارداتی) به انبار فرستاده شده‌اند. ۲۴ خردادماه سال ۱۳۹۹ وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از رونمایی اولین نمونۀ هتل کپسولی وارداتی به ایران خبر داد و اعلام کرد که این کپسول‌ها به همت کانون جهانگردی و اتومبیلرانی به کشور وارد شده و قرار است تحت نظارت این کانون در استان‌های مختلف کشور به‌عنوان شکل جدیدی از مراکز اقامتی استفاده شود.در همان خبر از هادی سجادی‌راد، مدیر گردشگری و صنایع‌دستی کانون جهانگردی و اتومبیلرانی نقل شده بود که در فاز اول قرار است ۲۰۰ دستگاه از این هتل‌های کپسولی در شهرهای مختلف از جمله، تهران، مشهد، اصفهان، شیراز و تبریز راه‌اندازی شود تا به‌عنوان یک محل اقامت و استراحت کوتاه‌مدت برای گردشگران مورد استفاده قرار گیرد.
علی‌اصغر مونسان ـ وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ نیز در مراسم رونمایی خصوصی از نمونه این هتل‌ها گفته بود: یکی از مزایای این اماکن اقامتی این است که باعث تحول در اکو کمپ‌ها خواهد شد و به‌عنوان یک محل اقامتی مناسب و بصرفه می‌تواند در اماکنی مانند کمپ‌های مختلف، فرودگاه‌ها، پایانه‌های مسافربری، راه‌آهن و… در اختیار گردشگران قرار گیرد.واردات این هتل‌های کپسولی در شرایطی که صنعت گردشگری با همه‌گیری ویروس کرونا دچار چالش‌های اقتصادی بسیار شده و تا آن وقت از حمایت مالی بهره‌مند نشده بود، انتقادهای زیادی را متوجه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کرد. واردکنندگان این هتل‌ها معتقدند بودند استفاده از این کپسول‌ها برای گردشگری مزیت اقتصادی است و به محیط زیست کمک خواهد کرد.
برنامه کانون جهانگردی و اتومبیلراتی طبق آن‌چه در مراسم رونمایی این کپسول‌ها اعلام شد تولید پنج‌هزار کپسول در داخل کشور در فاصله شش ماه تا دو سال با الگوگیری از نمونه‌های وارداتی و استقرار آن‌ها در بیش از ۸۰ نقطه شناسایی‌شده بود.آن زمان حواشی زیادی درباره هزینه ارزی که برای واردات انبوه این محصول صرف شده ایجاد شد، با این وجود نه از تعداد هتل‌های کپسولی وارداتی آماری داده شد و نه از هزینه ارزی که صرف خرید آن‌ها شده بود. در مردادماه ۹۹ حسین اربابی ـ مدیرعامل کانون جهانگردی و اتومبیلرانی ایران ـ در مصاحبه‌ای واردات گسترده هتل کپسولی به ایران را تکذیب کرد و گفت که حدود ۱۰ مورد از این هتل‌ها توسط بخش خصوصی به کشور وارد و رونمایی شده است. اما در شهریورماه ۹۹ سجادی‌راد، مدیر گردشگری و صنایع‌دستی کانون جهانگردی و اتومبیلرانی درباره تعداد هتل‌های کپسولی واردشده به کشور گفت: فقط پنج کپسول وارد شده و قرار است در فرودگاه استفاده شوند.
سوای این‌که هنوز به طور دقیق مشخص نیست چه تعداد از هتل‌های کپسولی به کشور وارد شده و چه میزان ارز برای آن‌ها هزینه شده است، اکنون سرنوشت نامعلوم کپسول‌های واردشده و خط تولید داخلی وعده داده‌شده مساله است.حسین اربابی ـ مدیرعامل کانون جهانگردی و اتومبیلرانی ایران ـ درباره سرنوشت هتل‌های کپسولی اطلاعات زیادی نمی‌دهد؛ فقط در گفت‌وگویی کوتاه با ایسنا به چنین جملاتی بسنده می‌کند: هر چیز جدیدی را برای مردم و مسؤولان بخواهید جا بیاندازید، آن‌قدر سختی و مشقت دارد که حد و حساب ندارد. مثلا آخرین رفت و برگشت‌های ما با جامعه هدف فرودگاه‌ها به بیش از ۵۰ جلسه رسید.هادی سجادی‌راد ـ مدیر گردشگری و صنایع‌دستی کانون جهانگردی و اتومبیلرانی ـ نیز درباره سرانجام کپسول‌های واردشده به ایسنا می‌گوید: پنج یونیت در وزارت گردشگری نمایش داده شد که ظرفیت ۱۰ نفر را داشت. ما از ابتدا هم بنای واردات نداشتیم. آن پنج یونیت هم حالا در انبار هستند.
او گِره کار هتل‌های کپسولی را که قرار بود خط تولید داخلی داشته باشند و در کمپ‌های کویری، فرودگاه و بیمارستان مستقر شوند در خارج از این کانون می‌بیند و توضیح می‌دهد: بنا به درخواست شرکت فرودگاه‌ها، نمونه‌ای از محصول واردشده را در ساختمان اداری آن مستقر کردیم، چون خیلی از رؤسای فرودگاه‌ها هفتگی در آن مکان حضور دارند و به این شکل، کپسول‌ها در معرض دید آن‌ها قرار می‌گرفت. بسیاری از رؤسای فرودگاه‌ها کار را دیده‌اند و بسیار مشتاق‌اند. اگر موانع را در سیستم خودمان برطرف کنیم آمادگی داریم حداقل در پنج فرودگاهی که از ابتدای امر مدنظرمان بود آن‌ها را مستقر کنیم، اما بروکراسی اداری که وجود دارد، متاسفانه اذیت می‌کند.
او یادآوری می‌کند: نگاه‌مان درباره هتل کپسولی ارائه سرویس لاکچریِ گران‌قیمت نبوده است. از روز اول هم گفته‌ایم در تمام دنیا زیرساخت اقامتی ارزان‌قیمت وجود دارد.
سجادی‌راد اضافه می‌کند: وقتی می‌خواهید سرویسی را با قیمت اقتصادی در اختیار مخاطبان قرار دهید، طبیعتا چارچوب‌های اقتصادی پروژه متفاوت می‌شود. مثلا در طرح توجیهی هتل‌های کپسولی، هزینه‌ای که در نظر گرفته شده برای اقامت مصرف‌کننده در ساعت اول ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان بود که مبلغ آن با افزایش ساعت اقامت به صورت پلکانی کاهش پیدا می‌کرد، به طوری که بعد از چهار ساعت، هزینه به پنج‌هزار تومان به ازای هر ساعت اقامت می‌رسید.او درباره این‌که چرا با وجود بروکراسی فرودگاه‌ها، این پروژه ـ همان‌طور که در روز رونمایی گفته شده بود ـ از طریق مراکز و یا اماکن دیگر پیگیری نشد، می‌گوید: ما با بیمارستان‌ها هم مذاکراتی داشتیم، با وجود این‌که در ابتدای امر خیلی استقبال کردند؛ چرا که برای ساماندهی همراهان بیماران خیلی می‌توانست موثر باشد، ولی وقتی وارد کار شدیم با عدم همکاری این بخش‌ها مواجه شدیم.
سجادی‌راد تاکید می‌کند: نگاه ما تسهیل‌گرانه است. این کار را به عنوان منبع درآمد درنظر نگرفته‌ایم. هدف این است باگ‌هایی که در سیستم اقامتگاهی کشور وجود دارد با نگاه حمایتی وزارتخانه برطرف شود، ولی از نظر دستگاه‌های دیگر اگر پروژه‌ای سودآوری داشته باشد وارد آن می‌شوند. دغدغه خدمات‌دهی وجود ندارد. اگر منافع زیادی داشته باشد همراهی می‌کنند.او ادامه می‌دهد: دغدغه خدمات‌دهی باید وجود داشته باشد، چون درحال حاضر ۱۵ سرویس خدماتی اقامتی نسبت به استاندارد جهانی عقبیم. باید این سرویس‌ها در فرودگاه‌ها و حتی به مراکز درمانی اضافه شود. در کشورهای دیگر معمولا مشکل اقامت کمتر وجود دارد، ولی در ایران حتی اقامت همراه بیمار مساله است. مسؤولان یکی از بیمارستان‌ها اذعان می‌کردند از ساعت ۱۲ شب به بعد باید از بین درخت‌ها همراهان بیمار را پیدا و از محوطه بیمارستان خارج کنند. حتی وقتی در بیمارستان را می‌بندند صبح می‌بینند همان افراد از دیوار وارد محوطه بیمارستان شده‌اند، چون جایی برای اقامت ندارند. وقتی با همان مجموعه درمانی برای استقرار این سیستم اقامتی ارزان صحبت می‌کنیم می‌گویند بودجه نداریم، بعد که ما وارد عمل می‌شویم و می‌خواهیم زیرساخت این اقامت را برای آن‌ها تامین کنیم، متوجه می‌شویم مشکل اصلا بودجه نبوده است. این پروژه فعلا در چنین گیر و دارهایی گرفتار است.
مدیر گردشگری و صنایع‌دستی کانون جهانگردی و اتومبیلرانی در پاسخ به این سوال که چطور یک وزارتخانه (میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) قدرت و نفوذ برای استقرار این چند کپسول و یا راه‌اندازی خط تولید آن را ندارد؟ اظهار می‌کند: در اکثر شئونات کشور زمانی که موضوع بین دو شخصیت حقوقی مستقل مطرح می‌شود، حتی زمانی که منافع مشترک دارند و همسو هستند، این امکان همچنان مطرح است که دغدغه مشترک نداشته باشند.سجادی‌راد درباره این‌که درحال حاضر روی تولید چه تعداد هتل کپسولی برنامه‌ریزی شده است؟ می‌گوید: هتل کپسولی مثل تولیدات دیگر نیست، براساس پروژه‌ای که تعریف می‌شود این آمادگی وجود دارد تعداد مورد نظر تولید و در اختیار گذاشته شود. مثلا طی مذاکراتی که با شرکت فرودگاه‌ها داشتیم قرار شد در پنج فرودگاه، ۱۰ هتل کپسولی مستقر شود.
او درباره شرکت‌هایی که ساخت را باید انجام دهند نیز توضیح می‌دهد: در همان روزهای نخست از طریق معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برای تولید این محصول در داخل اطلاع‌رسانی انجام دادیم. چند شرکت دانش‌بنیان مراجعه کردند و گفتند دو ماه دیگر نمونه‌هایی را ارائه می‌دهند، اما بیشتر در حد حرف بود، چون بعد تلفن‌شان را هم جواب ندادند. شرکت‌های دیگر اما مطالعاتی را انجام دادند و حتی کارخانه‌هایی را که می‌توانند مواد اولیه تولید کنند نیز شناسایی کرده‌اند. الان تمام اجزای خط تولید در داخل فراهم است، ولی آن شرکت دانش‌بنیان یک عدد مشخص برای تولید نیاز دارد تا کار را شروع کند، این‌که محصولی تولید شود و مستقیم به انبار برود که منطقی نیست.مدیر گردشگری و صنایع‌دستی کانون جهانگردی و اتومبیلرانی در پاسخ به این پرسش که آیا پیش از واردات چنین محصولی، مطالعه و نیازسنجی در داخل انجام شده بوده و اگر این‌طور بوده چرا هنوز سایر بخش‌ها متقاعد نشده‌اند و چرا هنوز بعد از یک سال در هیچ کجا این هتل‌های کپسولی مستقر نشده است؟ می‌گوید: برای این که نگاه‌مان متفاوت است. نیاز نبود قبل از واردات صحبت شود. لازم بود ابتدا تلنگر وارد شود. البته آن تلنگر به بدنه جامعه یا ذی‌نفعان وارد شد، اما نگاه‌مان با آن‌هایی که باید همراه می‌شدند، متفاوت است. ما فکر می‌کنیم آن‌ها توجیه هستند و حتی نمونه‌هایی را در کشورهای دیگر دیده‌اند، اما وقتی می‌خواهیم کار را با هم شروع کنیم، توقع دارند مطابق استانداردهای آن‌ها عمل کنیم و مواردی مثل حق‌الارض و حق‌السهم طلب می‌کنند.
سجادی‌راد در پاسخ به این‌که آیا می‌توان نتیجه گرفت که این پروژه به لحاظ اقتصادی جذاب نبوده است؟ اظهار می‌کند: پروژه زمانی که تعریف می‌شود جدول‌های اقتصادی دارد که میزان سرمایه‌گذاری اولیه، هزینه بهره‌برداری سالانه و درصد سود برای سرمایه‌گذاری در آن مشخص است. به هر حال باید کاری کنیم که شرکت دانش‌بنیان در انتها متضرر نشود. مثلا در پروژه‌های عمرانی یا شهرداری‌ها برای ترغیب بخش خصوصی حداقل باید ۴۰ درصد سود درنظر گرفته شود که سرمایه‌گذار را وارد کار کند. اما نظر شرکت فرودگاه‌ها این بود که حداقل سود ۲۵ درصد باشد. با این شرایط هیچ سرمایه‌گذاری وارد نمی‌شد. با این حال، شرکت‌های دانش‌بنیان را متقاعد کردیم که هر پروژه دانش‌بنیانی لزوما به تولید حجم زیادی پول ختم نمی‌شود و در واقع قرار است یک خدمات جدید ارائه شود. تمام اهتمام‌مان را گذاشتیم که این شرکت دانش‌بنیان را همراهی کنیم اما فضای کلی همراه نیست و طرف‌های مقابل علی‌رغم این‌که در نامه‌های‌شان ابراز تمایل می‌کنند، اما در مذاکره و عمل به نقطه مشترک نرسیده‌ایم.
