گروه جامعه: بسیاری از شما با دوستان یا خانواده برخوردی داشته‌اید، که به نظر می‌رسد از ایراد گرفتن به شما، یا سبک شمردن تصمیم‌هایتان لذت می‌برند.”مایکل، دانشجوی سال سوم جامعه‌شناسی است. او در حالی که از شدت عصبانیت کیف خود را روی تختش می‌اندازد، برافروخته و مضطرب در ذهن خود به‌دنبال علت رفتار توهین‌آمیز دوستش می‌گردد؛ «او چطور به‌خود اجازه داده تا این حد به من توهین کند. من که همیشه برای دیگران احترام قائلم. این رفتار او باعث‌شده همه به چشم دیگری به من نگاه کنند. باید به فکر تلافی باشم. هیچ‌گاه نمی‌توانم او را ببخشم. باید بداند چقدر از او رنجیده‌ام…». اما به راستی چرا از دیگران می‌رنجیم.مایکل در جمع دوستان خود مشغول غذا خوردن بود که ناگهان یکی از دوستانش بعد از اینکه نوع نشستن و غذا خوردن او را مسخره کرد، به او گفت که تو هیچ وقت نمی‌توانی درست رفتار کنی! مایکل نیز از شدت عصبانیت به او گفت که هیچ‌گاه نمی‌تواند این رفتار توهین‌آمیزش را ببخشد!
در بررسی رفتاری اشخاص درمی‌یابیم که بعضی گونه‌های شخصیتی از اینکه بدون دلیل یا با دلایلی خاص، دیگران را آزرده کنند لذت می‌برند.”بعضی از افراد برای اینکه دیگران را دست مایه قرار می دهند تحقیرشان می کنند. برخی هم هستند که شغل و رشته تحصیلی طرف مقابل را مسخره می کنند. عده ایی هم ،چیزی نمی گویند ولی با رفتارشان دیگران را تحقیر می کنند.افراد قوی نه تنها از کنار توهین ها به سادگی عبور می کنند بلکه با آرامش با این افراد برخورد می کنند، و به راهشان ادامه می دهند.
به چه رفتاری تحقیر آمیز می گوییم ؟
مریم سادات ظهوریان کارشناس و فعال فرهنگی و جامعه شناس گفت: هر نوع رفتاری که حس عزت نفس و اعتماد به نفس طرف مقابل را زیر سوال ببرد، می تواند یک رفتار تحقیر آمیز تلقی شود.وی اظهار کرد: عزت نفس با اعتماد به نفس دو مفهوم جدا از هم هستند. رفتاری که باعث احساس تحقیر شدن می شود به نوع، درجه و آستانه ی عزت نفس یا اعتماد به نفس خود بستگی دارد.ظهوریان افزود: هر چقدر تبحر خود را نسبت به عملکرد و موضوع علمی، هنری، رفتاری و اخلاقی که طرف مقابل آن را تحقیر یا توهین می کند، قوی کنیم باعث می شود که اعتماد به نفس افزایش پیدا کند و با قدرت بیشتر به راه خود ادامه دهیم. نفوذ تحقیر باید بیشتر باشد تا بتواند فرد را زیر سوال ببرد.
وی در ادامه گفت: بنابراین به هر مقداری فردی از اعتماد به نفس و عزت نفس پایین تری برخوردار باشد و نسبت به رفتار و عمل خود نتواند تمرکز و تسلط کافی داشته باشد، میزان نفوذ تحقیر در او سرعت پیدا می کند.ممکن است افرادی که اعتماد به نفس کافی را نداشته باشند با کوچکترین حرف و تمسخر، کاری که علاقمند به آن هستند را وسط راه کنار بگذارند.شاید باورش آسان نباشد ولی زمانی که به یکی از اعضای خانواده یا دوستان، تنبل، بی خیال و یا بی فکر می گوییم، عزت نفس آن ها را نشانه می گیریم. گاهی شوخی های ما تحقیر آمیز است.
گاهی بزرگترها در برابر این رفتار موضع می گیرند ولی نوجوانان و کودکان ممکن است فقط ناراحت شوند یا قهر کنند. افراد دارای حد و مرزی هستند که از آن حد به بعد غرورشان شکسته می شود. بعضی ها در جمع با طعنه و کنایه حرف می زنند و طرف مقابل را تحقیر می کنند.امروزه، اوضاع با گذشته کمی متفاوت شده است و خیلی اوقات اگر فردی چیزی بگوید، طرف مقابل اصلا ساکت نمی ماند. ولی تا همین چندسال پیش ،کوچکترها جواب بزرگترها را نمی دادند .به هرحال رفتار آن ها هم باعث آسیب می شد.
چگونه با افرادی که دیگران را مسخره می کند برخورد کنیم ؟
ظهوریان جامعه شناس گفت: در مورد افرادی که دیگران را مورد تمسخر قرار می دهند، باید ریشه یابی صورت گیرد. باید متوجه این موضوع شد که چرا این کار را انجام می دهند. اگرما به چرایی برسیم راحت تر می توان به درمان آن توجه کنیم.وی افزود: ممکن است فرد مقابل دارای یک سری ویژگی ها و فاکتورهایی باشد که تمسخر کنندگان خودشان ندارند و ضعف خود می دانند و باعث می شود که دیگران را مسخره کنند.یکی از مواردی که ظهوریان اشاره کرد، این است که از کودکی سرخوردگی و توهین به آن ها وارد شده است و دیگران از آن ها می خواهند که ویژگی های مطلوبی را در خود داشته باشند. و نرسیدن به این ویژگی ها، باعث حسادتشان می شود که منجر به مسخره کردن دیگران می شود.
این جامعه شناس یکی از موارد دیگر را عدم توانایی های افراد دانست و گفت: مسخره کردن به نوع فرهنگ فرد هم بستگی دارد . ممکن است در معقوله ذهنی و تربیتی فرد جالب نبوده و باعث تمسخر طرف مقابل شود.
وی تاکید کرد: برخورد با این گونه افراد بهتر است به صورت مسالمت آمیز باشد. طوری که شخصیت طرف مقابل زیر سوال نرود که روی این قضیه جریح تر شود.وی گفت: مخالف این هستم که با تنش این نوع طرز برخورد را حل کرد. البته بعضی مواقع لازم است که طرف مقابل را شوک دهیم ولی این قضیه به صورت عمومی نیست. بهتر است که فرد را در یک جایگاه ، عاطفی یا اجتماعی قرار دهیم و متوجه رفتارش کنیم.
چه رفتارهایی نشانه تحقیر دارند؟
این جامعه شناس گفت: زمانی که یک فرد از ویژگی های مثبت ، جایگاه خاص یا اطلاعاتی از جمله هنری، علمی و… برخوردار باشد دارای اعتماد به نفس بالایی است که در مقابل فردی که اورا مسخره می کند، با آرامش و مهربانی پاسخ آن ها را می دهد.وی در ادامه گفت: به عنوان مثال من یک نویسنده قابلی هستم. و در جایگاه نویسندگی اعتماد به نفس بالا ، اطلاعات خوب ، تبحر کافی وحرفی برای گفتن دارم .در چنین شرایطی اگر دیگران ، نویسندگی من را مسخره کنند، باید آرامش خود را حفظ کنم و با اعتماد به نفس کارم را پیش ببرم . این گونه افراد به راحتی از تمسخر دیگران آسیب نمی بینند.وی اظهار کرد: نقد و بررسی با تمسخر قرار دادن فرق می کند. هر فردی دارای توانایی است و برای خودش از اعتماد به نفسی برخوردار است و از نقد و بررسی استقبال می کند زیرا برای بالابردن بازدهی از کارش استفاده می کند.
وی ادامه داد: افرادی که از یک قامتی چه کوتاه و چه بلند برخوردار هستند، یکسری ویژگی ها دارند و به شرایط جسمانی خود واقف هستند. برای مثال فردی که کوتاه قامت است ، می داند که از این ویژگی خود در کجاها استفاده ی درست داشته باشد و می داند که از یک سری محدودیت هایی برخوردار است.وی تاکید کرد: اگراین افراد خودشان را پیدا کنند، اعتماد به نفس و عزت نفس لازم را در این قضیه به دست بیاورند، وبه توانایی های خودشان آگاهی داشته باشند ،هرمقدار که دیگران او را تمسخر کنند چون جایگاه خودشان را در سطح اجتماع مانند دانشگاه ، محل کار و… پیدا کرده اند ، گفتار طرف مقابل نمی تواند تغییری در نوع زندگی شان ایجاد کند و از این قضیه رد می شوند.
وی در ادامه گفت : ولی اگر افراد، آنقدر شکننده باشند و نوع ضربه ایی که به واسطه حرف ، فکر و تمسخر دیگران به آن ها وارد شود، نحوه زندگیشان متفاوت می شود و راه زندگی آن ها عوض می شود و خیلی از موفقیت هایشان ممکن است زیر سوال برود .تحمل انتقاد در جمع، برای نوجوانان به مراتب سخت تر است و می تواند به عزت نفس و غرورشان آسیب برساند. بعضی از والدین متاسفانه جلوی خواهر، برادر یا فامیل از نوجوانانشان انتقاد می کنند و این کار باعث تحقیر آن ها می شود. ممکن است آن نوجوان واکنش تندی نشان دهد و یا چیزی هم نگویند ، ولی بالاخره در یک جایی این تحقیر خودش را نشان خواهد داد.
به هرحال فرقی نمی کند ، تحقیر برای بزرگسالان ،کودکان و نوجوانان تلخ است .ممکن است اندازه این تلخی متفاوت باشد ولی برای همه آدمها تحقیر شدن ناخوشایند است. البته یادمان باشد تحقیر، شمشیر دو لبه ایی است که هم به خود و هم به دیگران صدمه می زند .افرادی که مدام با زبان تحقیر و شماطت با دیگران صحبت می کنند مطمئنا انسان های محبوبی نیستند.
