ناصر حاجی زاده ذاکر با اشاره به نوسانات آب دریای خزر اظهار کرد: دریای خزر، بدنه آبی محصور در خشکی است که حجم و میزان تراز آب آن به سه عامل «میزان بارش‌ها»، «ورود آب رودخانه‌ها» و «میزان تبخیر» بستگی دارد.
وی ادامه داد: سوابق نوسانات آب دریای خزر نشان می‌دهد که سطح تراز آب این دریا دائما در حال تغییر است؛ به گونه‌ای که در سال‌های گذشته سطح تراز آب این دریا به شدت کاهش داشته ولی در سال ۱۳۷۰ مجددا به وضعیت قبل برگشته است.
حاجی زاده به بیان سوابق تراز آب دریای خزر پرداخت و ادامه داد: سوابق قبلی نشان می‌دهد که با تغییرات آب و هوایی، تراز سطح آب خزر نیز در دورههایی تغییر کرده است و زمان دیگری افزایش یافته و چند سال بعد مجددا کاهش یافته است.
به گفته رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی سطح آب دریای خزر در سال ۱۳۷۰ بسیار بالا آمده و در حال حاضر تراز سطح آب این دریا کاهش نشان می‌دهد.
وی اضافه کرد: بر اساس گزارش‌های موجود در شهریور ماه سال گذشته تراز آب خزر به منفی ۲۷ از سطح آب‌های آزاد رسید که نشان می‌دهد نسبت به سال ۱۳۷۰ حدود ۱٫۲ متر کاهش یافته است.
رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی در مورد ارتباط این پدیده با تغییرات اقلیم، یادآور شد: این که آیا این پدیده با تغییرات اقلیمی مرتبط است یا خیر، نیاز به بررسی و ارزیابی‌های بیشتر دارد.
وی در خصوص ارتباط کاهش سطح آب دریای خزر با نحوه بهره برداری از رود ولگا، توضیح داد: بیش از ۸۰ درصد آب خزر از رود ولگا تامین می‌شود و همواره در مسیر این رود فعالیت‌های کشاورزی انجام می‌شده است، این که بگوییم در این چند ساله اتفاق خاصی افتاده باشد بعید است؛ چرا که تغییرات تراز آب این دریا، بیشتر تابعی از تغییرات بارش و ورودی رودخانه‌ها است.
حاجی زاده همچنین خاطر نشان کرد: بررسی‌های تاریخی از این دریا نشان می‌دهد که این دریا همواره با نوسانات تراز آب مواجه بوده است.
دریای خزر به عنوان بزرگترین حوضه آبی محصور در خشکی پس از جدا شدن از دریای سیاه در دوره پلیوسن میانی (حدود ۵ میلیون سال پیش) چرخه‌های متعدد نوسان تراز آب را تجربه کرده، به طوری‌که مساحت این دریا از یک میلیون کیلومتر مربع تا ۱۵۰ هزار کیلومتر مربع در نوسان بوده است و دامنه تغییر تراز آب بیش از ۳۰۰ متر تخمین زده می‌شود.
کاهش تراز آب دریای خزر موجب خشک شدن بخشی از خلیج گرگان شده، در حالی که در سال ۱۳۵۴ خلیج گرگان به همراه تالاب میانکاله و زاغمرز به عنوان مجموعه تالاب بین المللی جهان در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است.
