براساس سند راهبردی و عملیاتی سه‌ساله استان همدان توسعه و تکمیل زنجیره تولید صنایع غذایی، تبدیلی و تکمیلی استان همدان در بحث فرآوری و بسته‌بندی انگور از اولویت‌ها و پروژه‌های محرک توسعه استان عنوان شده است ضمن اینکه از سویی به سبب وجود باغات گسترده و قطب بودن در تولید انگور و مشتقات آن با قابلیت صادراتی برنامه‌ریزی‌هایی به‌ویژه در شهرستان ملایر با تولید سالانه حدود ۲۵۰ هزار تن انگور و سطح زیرکشت باغات انگوری بالغ‌بر ۱۱ هزار هکتار مدنظر است تا توجه به این محصول و فرآورده‌های آن سوق پیدا کند.
تیرماه سال گذشته بود که به گفته مسئول امور باغبانی جهاد کشاورزی شهرستان ملایر، با استقبال باغداران ۱۳۷ هکتار «طرح فراز» در ملایر آماده اجرا است.
حبیب‌الله عابد اصغری، شرایط را برای اجرای این طرح مساعد دانست و افزود: از ۷۵ هکتار «طرح فرازی» که در سطح این شهرستان در دست اجرا است، ۴۱.۵ هکتار به اتمام رسیده و برای ۵۴.۵ هکتار مابقی نیز پایه‌ها برای سوار شدن سیم و قرار گرفتن مودارهای انگور روی آن نصب شده است.
وی صندوق کارآفرینی امید و بانک کشاورزی را بانک‌های عامل برای پرداخت تسهیلات «طرح فراز» عنوان و بیان کرد: برای ۴۸ هکتار این طرح رقمی افزون بر دو میلیارد و ۱۹۷ میلیون تومان تسهیلات از طریق صندوق کارآفرینی امید و برای ۱۷ هکتار طرح فَراز بیش از ۶۳۰ میلیون تومان تسهیلات توسط بانک کشاورزی پرداخت شده که در دست اجرا است.
به گفته وی ۱۰.۵ هکتار طرح فَراز نیز در قالب خوداجرایی کشاورزان این شهرستان در حد یک کَرت باغ و به‌صورت پراکنده در گذشته اجرا شده که تسهیلاتی نیز در این زمینه دریافت نکرده‌اند.
مسئول امور باغبانی جهاد کشاورزی ملایر با اشاره به اولویت طرح فَراز در سند راهبردی توسعه این شهرستان گفت: امسال قرار است طرح فَراز در سطح ۲۰۰ هکتار از تاکستان‌های ملایر اجرا شود که هم‌اکنون ۱۳۷ هکتار آماده اجرا است.
عابد اصغری بسته بودن سامانه کارا را تنها مانع در روند اجرای طرح فَراز عنوان و تأکید کرد: ازآنجاکه تسهیلات طرح فَراز باید از طریق سامانه کارا ثبت و در قالب تسهیلات اشتغال روستایی به باغداران پرداخت شود، بسته بودن این سامانه روند اجرای طرح را با کُندی مواجه کرده است.
وی ادامه داد: این در حالی است که هم‌اکنون ۷۲ هکتار طرح آماده پرداخت تسهیلات از طریق صندوق کارآفرینی امید است، ۱۶ تا ۲۰ هکتار نیز پرونده آماده ارسال برای استان و ثبت‌نام در سامانه کارا داریم و ۴۵ هکتار دیگر مربوط به متقاضیانی است که به دلیل بازنشستگی، سن بالای ۶۵ سال و کارمند دولت شرایط لازم برای ثبت‌نام را ندارند و سامانه این افراد را قبول نمی‌کند.
چند ماه پیش بود که مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی همدان مطرح کرد: کشمش از محصولات مهم در حوزه کشاورزی استان همدان به‌شمار می‌رود و همدان با تولید بیش از ۴۰ هزار تُن کشمش در سال، جایگاه سوم تولید کشور را به خود اختصاص داده است.
حجت‌الله شهبازی در این راستا عنوان کرد: تولید سرانه انگور در جهان ۱۰ و در ایران ۴۵ کیلوگرم اما در استان همدان ۲۳۵ کیلوگرم است که همین امتیاز نشان از اهمیت این محصول برای استان داشته ضمن اینکه بخش زیادی از این محصول در ملایر تولید می‌شود.
وی انگور را مهم‌ترین محصول کشاورزی شهر ملایر عنوان کرد و گفت: سالیانه ۲۵۰ هزار تُن محصول از تاکستان‌های این شهر برداشت می‌شود و با داشتن ۱۰ هزار و ۵۷۰ هکتار سطح زیر کشت، ۴۹ درصد مساحت زیر کشت این محصول در استان را به خود اختصاص داده است.
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی همدان بیان کرد: ازنظر تولید هم ۶۰ درصد تولید انگور در استان همدان مربوط به ملایر بوده و ملایر قطب تولید این محصول در همدان به‌شمار می‌رود.
بدین‌ترتیب تولید سرانه ۲۳۵ کیلوگرمی انگور در استان همدان موضوعی نیست که بتوان به‌راحتی آن را نادیده گرفت و بر لزوم توجه بر آن پافشاری نکرد! بلکه باید برای این سؤال که در راستای برندسازی این محصول و توجه به صنایع تبدیلی آنچه اقداماتی انجام شده به‌دنبال جواب بود.
در سند راهبردی و عملیاتی سه‌ساله استان همدان ارتقا و بهبود انگور و کشمش در قالب اجرای طرح فراز مورد تأکید است و یکی از طرح‌های اولویت‌دار در استان محسوب می‌شود به‌نوعی که بهمن‌ماه سال گذشته نیز نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی گفت: ۸۰ میلیارد تومان اعتبار برای اجرای طرح‌های کشاورزی شامل شهرک‌های گلخانه‌ای و طرح فراز در این شهرستان اختصاص یافته است.
حجت‌الاسلام احد آزادیخواه افزود: افزون بر این برای اجرای طرح‌های «طرح فَراز» یا داربستی کردن باغ‌های انگور نیز حدود ۴۰ میلیارد تومان مصوب شد که در اختیار متقاضیان قرار گیرد.
و بدین منظور، اعتبار در نظر گرفته شده در سال ۹۸ برای اجرای طرح فراز در شهرستان ملایر بالغ‌بر ۱۵۰ میلیون تومان، در سال ۱۳۹۹ بالغ‌بر ۲۰۰ میلیون تومان، در سال ۱۴۰۰ بالغ‌بر ۶۵۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
اما حال پس از گذشته قریب به چند سال از اجرای طرح فراز در استان همدان، در این راستا گفت‌و‌گویی با دو تن از باغداران ملایری؛ حسین ابراهیم‌خانی و سجاد آقایی ترتیب داده شد تا وضعیت تولید و فروش و البته اجرای طرح فراز را در باغات انگور آنها بررسی نماییم که در ادامه صحبت‌های آنها با سپهرغرب را می‌خوانید:
هزینه داربست‌ها زیاد است و از عهده آن برنمی‌آییم
حسین ابراهیم‌خانی در گفت‌و‌گو با خبرنگار حوزه کشاورزی ما با بیان اینکه در شهر جهانی انگور زندگی و فعالیت می‌کنیم اما تسهیلات مناسبی به باغداران در این حوزه اعطا نمی‌شود، مطرح کرد: هزینه داربست‌ها زیاد است و از عهده آن برنمی‌آییم.
وی تصریح کرد: در صورتی باغداران می‌توانند وارد این حوزه شوند که تسهیلات مناسب با بهره‌های پایین به آنها اعطا شود.
مدیرعامل شرکت یاقوت ناب پارس ۱۲۱ با اشاره به این موضوع، خاطرنشان کرد: با وضعیت فعلی، اکثر باغداران به شیوه سنتی انگور تولید می‌کنند و کسی دنبال تولید انگور به شیوه داربستی و طرح فراز نیست.
ابراهیم‌خانی با نگاهی به هزینه‌های طرح فراز و اشاره به قیمت بالای اجرای آن مطرح کرد: ازآنجاکه وضعیت صادرات کشمش نیز مناسب نیست، شاهد فروش مناسب محصولات باغداران ملایری در حوزه انگور و کشمش هم نیستیم.
نمی‌توانیم باغ‌هایمان را داربستی کنیم/ حمایتی از باغداران نمی‌شود
سجاد آقایی که یکی از باغداران در روستای کمازان ملایر است، در گفت‌و‌گو با خبرنگار حوزه کشاورزی ما در خصوص اجرای طرح فراز در باغ‌هایشان گفت: از بچگی به همراه پدرم در باغ‌های انگور بودم و حال ۱۰ سالی می‌شود که به‌صورت جدی در این عرصه فعالیت دارم، اما شیوه باغداری و تولید ما به روش سنتی است.
وی با بیان اینکه نمی‌توانیم باغ‌هایمان را داربستی کنیم، اظهار کرد: باغمان ورودی مناسبی و دیوار ندارد بدین‌سان، درصورتی‌که داربست‌ها را نصب کنیم، احتمال سرقت آنها وجود دارد.
این باغدار ملایری با بیان این موضوع ادامه داد: این روزها میزان سرقت از باغ‌ها بالا رفته است و نگران این هستیم تا درصورتی‌که داربستی را با هزینه‌های بالا نصب کنیم اما به یک‌باره شاهد دزدیده شدن آنها باشیم، بایستی چه‌کار کنیم؟!
آقایی با اشاره به اینکه تولیدمان در یک سال اخیر، به لحاظ کمی و کیفی مناسب بوده است، اظهار کرد: متأسفانه میزان فروش خوبی نداشته‌ایم و کسی محصولاتمان را با قیمت مناسبی خریداری نمی‌کند.
وی با اشاره به اینکه به‌راستی می‌توان میزان فروشمان را افتضاح نامید، گفت: حمایتی از باغداران نمی‌شود.
این باغدار ملایری با اشاره به اینکه شیوع ویروس کرونا روی میزان صادرات کشمش اثر گذاشت، مطرح کرد: این کاهش صادرات موجب شد که محصولات ما را یا با قیمت‌های پایین خریداری کنند و یا اینکه از ترس آن‌که محصولمان در انبار نماند و خراب نشود، آنها را با ضرر بفروشیم و حال، گردوهایمان نیز روی دستمان مانده است.
قدمت باغداری در ملایر به بیش از ۷۰۰ سال می‌رسد و دومین شهرستان در کشور در زمینه تولید انگور است؛ محصولی که بدون شک کلید توسعه کشاورزی استان همدان بوده، نقش مهمی در صادرات بازی می‌کند و این روزها با اجرای «طرح فراز» در مسیر افزایش بهره‌وری و هموارسازی مسیر صادرات گام برمی‌دارد که امید است در این مسیر شاهد هم‌افزایی تمامی دستگاه‌های مربوطه به‌ویژه بانک‌های عامل جهت هموار کردن فرآیند اعطای تسهیلات باشیم.
اما در این مسیر، درحالی‌که بارها بر اجرای «طرح فراز» و افزایش سه برابری تولید کشمش و افزایش امکان صادرات انگور و کشمش همدان به‌عنوان ارمغان‌های «طرح فراز» اشاره می‌شود، زمان آن رسیده تا با آموزش‌های مناسب به باغداران و حمایت‌های مناسب از آنها قدم در مسیر اجرای جدی‌تر طرح مذکور باشیم.
از سویی می‌بینیم و می‌شنویم که مسئولین استان تأکید دارند که ورود به عرصه اجرای «طرح فراز» با حمایت‌های مناسبی از باغداران همراه است، اما صحبت‌های باغداران عکس این موضوع را نشان می‌دهد بدین‌سان، یا در این مسیر ترویج و آموزش و البته آگاه‌سازی‌های باغداران به‌خوبی به انجام نرسیده و توجیهات اقتصادی این طرح برای آنها مشخص نشده است؛ یا اینکه تسهیلات در این مسیر، مناسب نبوده است.
که هر دوی این دو موضوع نیاز به پیگیری دارد، بدین ترتیب با توجه به وجود باغات گسترده و قطب تولید انگور و مشتقات آن بودن شهرستان ملایر و قابلیت‌های صادراتی آن و با توجه به تولید سالانه حدود ۲۵۰ هزار تن انگور در شهرستان ملایر امید است تا نه‌تنها شاهد حمایت‌ها از باغداران در جهت اجرای طرح فراز باشیم بلکه تنها به مقوله تولید انگور تأکید نشود و زنجیره تولید در این عرصه مورد حمایت قرار گیرد و بازارهای فروش و صادرات نیز در این عرصه مهیّا و به این مقولات نیز توجه ویژه‌ای شود.
