افت تحصیلی در پساکرونا
طولانی شدن شیوع کرونا بسیاری از مسئولان و صاحبنظران در حوزههای مختلف را بر آن داشته تا از تاثیرات این پاندمی ارزیابیهایی داشته باشند. وقتی کرونا یک به یک کشورهای مختلف را درمینوردید با اعمال محدودیتهای ویژه اقتصاد به شکل ملموسی ضرر دید و به عبارتی ویران شد. غم نان حالا که حدود یک سال و نیم از آغاز شیوع کرونا میگذرد، بسیاری از شهروندان در کشورهای مختلف را بر آن داشته تا دست به اعتراض بزنند. تصاویری از اعتراضات شهروندان ماسک زده منتشر می‌شود که خواستار پایان یافتن محدودیتهایی هستند که زندگی آنها را مختل کرده، اما در مقابل در زمینه آموزش نه تنها کمتر شاهد اعتراض برای برداشتن محدودیتها هستیم که دانشآموزان و دانشجویانی هستند که تجمع کرده و شعار میدهند: آموزش حضوری و امتحانات حضوری را لغو کنید. نمی‌شود گفت در شرایط کنونی کسی دغدغه آموختن ندارد، هر چند خبرهای ناخوشایندی از تاثیر به مراتب کمتر آموزش مجازی نسبت به آموزش واقعی به گوش میرسد.
اردیبهشت امسال محسن حاجی بابایی، وزیر آموزش و پرورش که در مجلس به سوال نمایندگان در رابطه با افت تحصیلی دانشآموزان جواب میداد مدعی شد که نه تنها افت تحصیلی در کار نبوده که در مورد شاخصی مانند تکرار پایه از ۱.۳۸ به ۱.۳۱ در دوره ابتدایی رسیدهایم.
به نظر میرسد وزیر آموزش و پرورش آماری کلی و بدون احتساب کرونا را ارائه داده است، هر چند او در جایی از حرفهایش با اشاره به فعالیت در دوران تعطیلی عمومی اذعان کرد که «کیفیت آموزش از طریق شبکه شاد و فضای مجازی به آموزش حضوری نخواهد رسید.»به نظر میرسد مسئولان کمابیش از تاثیر آموزش مجازی بر افت تحصیلی مطلع هستند، هر چند برخی از آنها علاقمند هستند اظهار نظر در این باره را به بعد موکول کنند.
علیرضا کمرهای، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش عنوان می‌کند که هنوز امتحانات دانشآموزان تمام نشده که بتوانیم آمار اعلام کنیم، اما در مقابل علی باقرزاده، رئیس مرکز هماهنگی حوزه وزارتی آموزش و پرورش گفته است: در دوران پساکرونا ۳۲ تا ۳۷ درصد افت کیفی در درس علوم و ۵۰ تا ۶۳ درصد افت یادگیری در درس ریاضی پیشبینی شده است.
فرار از مدرسهای که وجود ندارد
مشاهدات خانمی ۳۴ ساله از آموزش مجازی فرزند دانشآموز یکی از نزدیکانش به این شرح است: ارسلان کلاس اولی است. او حالا دیگر درس و مشقش تمام شده و اگر کرونا کنترل شود، سال بعد حضوری به مدرسه می‌رود؛ به کلاس دوم. من خودم سابقه تدریس دارم و به همین دلیل برایم مهم بود بداند وضعیت درسی او که یک روز هم سر کلاس نرفته چطور است. البته او همه حروف را یاد گرفته و می‌تواند بنویسد و بخواند، اما در کارش کند است و به عبارتی جزء دانشآموزان تنبل کلاس دستهبندی می‌شود. با توجه به شناختی که از هوش و استعداد ارسلان داشتم با دقت چند بار آموزش مجازی او را زیر نظر گرفتم. علاوه بر نبود ارتباط چهره به چهره و بررسی حضوری تکالیف و میزان یادگیری، مواردی مانند بازیگوشی او باعث کاهش کیفیت کلاسهایش شده است.
توی کلاس حضوری به ویژه در دوره ابتدایی معلم حواسش به بازیگوشی دانشآموزان هست و با شیوههای مختلف آنها را سر کلاس نگه میدارد و توجهشان را به درس جلب می‌کند. این وظیفه در دوران کرونا و با آموزش مجازی به گردن والدین افتاده و بسیاری از آنها وقت و حوصله چنین کاری را ندارند و در نتیجه عدم تمرکز دانشآموزان دو چندان می‌شود و قطعا میزان یادگیری پایین میآید.عبدالجلیل کریمپور، معلم و کارشناس حوزه آموزش هم از «عدم ارتباط چهره به چهره» به عنوان یکی از معایب آموزش مجازی یاد می‌کند و وجود این مشکل در کنار دیگر مشکلات را عاملی برای افت یادگیری میداند.
او ادامه می‌دهد: برخی از عوامل مانند مشغولیت دانشآموزان حین برگزاری کلاس مجازی باعث می‌شود آنها فقط به زدن تیک حضور اکتفا کنند و بروند. دانشآموزانی هستند که کار می‌کنند و در واقع حین کار کردن در کلاس هم حضور مییابند. قطعا آنها از آموزش مناسبی برخوردار نخواهند شد، چرا که تنها برای رفع تکلیف در کلاس حاضر می‌شوند و عدم حضور، کنترل چنین دانشآموزانی را توسط معلم غیرممکن می‌کند.
این معلم جامعهشناسی همچنین به بحث امتحانات میپردازد و میگوید: یکی از ابزارهایی که با آن دانش و میزان یادگیری دانشآموزان بررسی می‌شود، امتحانات است. در محیط مجازی فضای استانداری برای برگزاری امتحانات وجود ندارد و علاوه بر اینکه نمیتوان با این ابزار میزان یادگیری دانشآموزان را سنجید که برخی عادتهای غلط نیز ملکه ذهن دانشآموزانی می‌شود که از کنترل حضوری آزادند. این عادتها در آینده نیز مشکلاتی برای دانشآموزان در امر یادگیری به وجود میآورد. به همه این موارد، باید مباحث مالی و فنی مرتبط با آموزش مجازی را نیز اضافه کرد. در برخی مناطق کشور با عدم آنتندهی و کیفیت پایین اینترنت مواجه هستیم که دانشآموزان را از شرکت مناسب در کلاس درس محروم می‌کند. علاوه بر این، برخی دانشآموزان توانایی خرید گوشی هوشمند برای شرکت در کلاسها را ندارند.
به نظر میرسد کرونا که شئونات مختلف زندگی افراد را در یک سال و نیم اخیر تحت تاثیر قرار داده، تاثیرات غیر قابل انکاری بر یادگیری دانشآموزان داشته باشد. افت تحصیلی را عمدتا با دو شاخص نرخ ترک تحصیل و تکرار پایه میسنجند، حال آنکه در شرایط جدیدی که کرونا به وجود آورده، لزوما این دو شاخص، شاخصهای مناسبی نیستند و باید دست به دامان شاخصهای کیفیتری در این زمینه شد.
