کمتر از یک هفته به سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده است. رویدادی که به نظر می‌رسد، تمام حوزه های کشور را دستخوش تغییر کند. قطعی برق، یکی از مسائلی است که طی چند سال گذشته هرازگاهی ،سایه تاریکی را بر سر شهر و زندگی مردم می کشید و طی یک ماه گذشته نیز بارها زندگی مردم را متاثر از خود کرد. مسیری که بسیاری از مدیران کشور را در جایگاه منتقد به وزارت نیرو قرار داد که خدایی ناکرده، این قطعی‌های مکرر و سلب آسایش از مردم، مسیر انتخابات را متاثر از خود نکند.
البته در مقابل برخی از کارشناسان نیز در جایگاه منتقد به مردم نشستند و سرانه بالای مصرف را علت این قطعی ها اعلام کردند. گویی قانونی نانوشته می‌گوید همیشه مردم مقصرند، حتی اگر پای ماینرها یا بی‌تدبیری‌ها در میان باشد! از طرف دیگر، در حالی که یک هفته ای از قطعی برق خبری نبود، ساعاتی پیش نیز شرکت توزیع برق تهران بزرگ، جدول خاموشی امروز را منتشر کرد.
این خبر همزمان با آغاز واردات برق از کشور آذربایجان از خروجی برخی از خبرگزاری ها منتشر شد. مردم این روزها در حالی با قطعی مکرر و بی‌برنامه برق مواجه هستند که هنوز فصل گرما و اوج مصرف برق از راه نرسیده و سالی که نکوست از بهارش پیداست. از طرف دیگر قطعی جریان آب با قطع جریان برق نور علی نور است چراکه مردم ضمن تحمل گرما و در نظر گرفتن دستورالعمل‌های بهداشتی برای پیشگیری از کرونا با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
آمارها چه می گویند؟
بر اساس تازه ترین آمار وزارت نیرو ، تولید برق آبی ایران در سال گذشته ۲۹ درصد افت کرد. همچنین پارسال واردات برق رشدی ۱۰۳ درصدی را تجربه کرد؛ یعنی بیش از دو برابر سال ۹۸ شد. البته صادرات برق هم افزایشی ۱۹ درصدی داشته است. ایران معمولا در فصول سرد سال صادرات برق را افزایش می‌دهد و در فصول گرم سال بیشتر وارد کننده برق است. مصرف برق ایران سالانه حدود ۵ درصد افزایش می‌یابد. بدین ترتیب حداقل تولید برق این کشور نیز باید به همین میزان رشد داشته باشد. سال گذشته دولت رشد ۴۸۰۰ مگاواتی ظرفیت تولید برق کشور را هدف‌گذاری کرده بود، اما در عمل تنها ۱۸۶۸ مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه شد. سال ۹۸ نیز کمتر از نصف اهداف رشد تولید برق کشور محقق شد.
جزئیات آمارهای وزارت نیرو نشان می‌دهد در سال ۹۹ هیچ نیروگاه جدید آبی در ایران راه‌اندازی نشده و سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در نیروگاه‌های جدید تنها ۵ درصد بوده است. بدین ترتیب تقریبا همه نیروگاه‌های جدید راه‌اندازی شده، حرارتی بوده‌اند که با گاز، مازوت و گازوئیل کار می‌کنند و یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا در ایران هستند.این در حالی است که ایران بطور متوسط هر سال ۳۰۰ روز آفتابی دارد و مناطق بادگیر کوهستانی و سواحل دریاها پتانسیل قابل توجهی برای تولید برق بادی دارند. سهم انرژی‌های تجدیدپذیر از کل تولید برق ایران حدود یک درصد است، در حالی که این رقم برای نمونه در ترکیه حدود ۴۸ درصد است. از طرفی تنها در سال گذشته ترکیه ۴۵۰۰ مگاوات به تولید برق از منابع تجدید پذیر خود افزوده که بیش از دو برابر کل رشد تولید برق ایران از همه منابع در سال ۹۹ است.
قطع برق؛ از ماینینگ تا مردم
در همین راستا «حسین افضلی»، کارشناس برق و انرژی می گوید: «افزایش دما و مصرف بالای برق در مشترکین خانگی، صنعتی، ادارات و کشاورزی موجب فشار بر شبکه برق در بیشتر نقاط کشور شده و طی چند روز هفته شاهد قطعی برق چند ساعته در برخی مناطق بوده ایم. به نظر می رسد ادامه دار بودن قطعی برق با بهانه میزان مصرف مشترکان توجیه و گفته شود اگر مصرف بیش از حد توان شبکه باشد قطعا خاموشی اعمال می‌شود».
او در مورد نقش مردم در قطعی برق ادامه می دهد: «در کنار عدم توانایی دولت در افزایش تولید برق، معضل رشد بالای مصرف برق نیز دامن‌گیر ایران شده است. شاید در نگاه اول، خصوصا با توجه به اظهارات مقامات دولتی و مقصر جلوه دادن مردم، به نظر برسد که بخش خانگی عامل رشد مصرف برق کشور است. اما بر اساس آمارهای وزارت نیرو، بخش خانگی حتی یک سوم برق تولیدی کشور را نیز مصرف نمی‌کند. سال گذشته، رشد مصرف خانگی برق تنها ۲.۶ درصد بود که در میان دیگر بخش‌ها، از جمله بخش عمومی، صنایع و غیره، کمترین میزان رشد را داشته است. مهم‌ترین بخش مصرف کننده برق در ایران، بخش صنایع است و در در دومین رتبه بخش خانگی و بعد از آن بخش کشاورزی، بخش عمومی و روشنایی معابر قرار می‌گیرد».
افضلی که یکی از علت‌های قطعی برق را ماینینگ غیرمجاز می‌داند، هشدار می‌دهد: «هر دستگاه ماینر معادل یک کولز گازی برق مصرف می‌کند و این معادل ۲ هزار وات است و اگر در محله‌ای تعدادی دستگاه باهم اقدام به ماینینگ کنند، ممکن است برق آن محله قطع شود چون این میزان مصرف برق برای ترانس محله پیش بینی نشده است و اگر مصرف برق از آستانه‌ای بالاتر برود، ممکن است فشار مضاعف باعث قطعی برق شود».باید دید در آستانه گرما، کوران احتمالی موج های چندمِ کرونا و لزوم رعایت بهداشت و … در دولت آینده چه تصمیماتی در خصوص مدیریت درست انرژی ها از جمله برق صورت می گیرد. آنچه مسلم است مردم منتظر بهبود وضعیت اند و این ابتدایی ترین حق آن ها در خصوص استفاده از منابع کشورشان است.
