وارد تابستان شده ایم، تابستانی گرم و داغ، از قدیم ها شنا و آب تنی جزء خوش گذرانی های تابستانی مردم بود و هست، تفریحی که در قالب آن مردم بارو بنه سفر را می بندند و راهی دشت کوه و دریا می شوند و هرجا آبی باشد، اطراق می کنند تا با تنی به آب زدن لحظاتی شاد از تفریح و سفر برای خود و همراهانشان بسازند.
اما همیشه این جور نیست و گاهی با سهل انگاری یا بی تجربگی و بلد نبودن فن شنا نه تنها دیگر از تفریح و لذت سفر خبری نیست، بلکه آن سفر می شود، سفر آخر و فرد یا افرادی را راهی سفر آخرت می کند، سفری که به کام همراهان تلخ و خاطراتی بد را از خود باقی می گذارد و هرگز از ذهن آنها پاک نخواهد شد.
اگرچه دومین تابستان با کرونا را تجربه می کنیم و زندگی در دوران کرونا هم قواعد و اصول خودش را دارد و رعایت پروتکل های بهداشتی و فاصله اجتماعی، بخشی جدایی ناپذیر از زندگی این روزهای ما شده است و انتظار می رود با تمام تاکیدها ، توصیه ها و اقدامات و اطلاع رسانی هایی که در دوران کرونا شده است، هم شاهد کنترل این بیماری و کاهش تعداد مبتلایان و مرگ ومیرهای ناشی از آن باشیم و هم اینکه شاهد کاهش آمار سفرها باشیم، که متاسفانه این طور نیست و گاهی در ایام چند روز تعطیلی یا برخی مناسبت ها شاهد سرازیرشدن هموطنان به مناطق شمالی کشور هستیم و درنتیجه شلوغی ازدحام و ترافیک مسیرهای منتهی به این مناطق و به همراه آن وقوع تصادفات جاده ای و همین طور برخی از حوادث دیگر مانند غرق شدگی هستیم.
با رعایت اندکی اصول ایمنی و خود مراقبتی و همین طور پرهیز از سهل انگاری به راحتی می توان جلوی این حوادث را گرفت تا خانواده هایی داغدار نشودند و تفریحی شاد و برای همیشه دلچسب را تجربه کنند.
اوسط اردیبهشت امسال بود که دو برادر که از اهالی یکی ازشهرستان های زاگرس نشین و ساکن شهرستان رودهن در استان تهران بودند به اتفاق خانواده و دوستان خود برای گذران یک روز شاد و مفرح راهی منطقه خوش آب هوای شهرستان فیروزکوه که در این روزهای سال یکی از خوش آب و هوا ترین مناطق کشور و خنک ترین آنها محسوب می شود، شدند، تا یک روز خوب را باهم تجربه کنند و با دلی شاد و خاطراتی خوب راهی خانه هایشان شوند، اما نمی دانستند که رودخانه «نمرود» که در کنار آن بساط شادی گسترانده بودند، دو بردار را با خودش می برد و خانواده ای را دغدار می کند و کودکی را به سوگ پدر می نشاند.
این دو برادر بعد از اینکه در کنار رودخانه «نمرود» مستقر شدند، برای شنا به رودخانه رفتند، غافل ازاینکه رودخانه وحشی و ندانستن فن شنا جان آنها را به خطر می اندازد، برادری در چنگال وحشی رودخانه اسیر شد و توان گریزاز امواج سهمگین و خروشان رودخانه را نداشت و سردی آب هم این خطر را دو چندان کرد، آنچنان که دیگر ماهیچه ها به دلیل فعالیت زیاد و سردی آب از کار افتادند و در آب غوطه ور شد و فقط برای لحظاتی کمک می طلبید، برادر دیگر متوجه کمک خواستن بردارش شد و بی آنکه سرانجام کارش را بداند تن به آب زد، رودخانه بی رحم نه یک بردار، بلکه هر دو را طعمه خود و در چنگال خود اسیر کرد و با کوبیدن پیکرهایشان به سنگ های رودخانه در هر لحظه آنها را ده ها متر از بازماندگان دور می کرد و تلاش آنها بی نتیجه ماند و متاسفانه دو برادر ناباورانه به همین راحتی تسلیم مرگ شدند و در برابر چشم های بهت زده خانواده دورتر و دورتر، از دسترس خارج شدند و سرانجام بعداز ساعت ها تلاش تیم امدادو نجات و تیم غواصی پیکر بی جان آنها صدها متر دورتر پیدا شد.
کمی آن طرف تر پشت کوه های بلند البرز که به سرزمین فیرزکو ه تکیه کرد ه است، دریای خزر قرار دارد و دو سه هفته بعد در اوسط خرداد ماه دختر و پسر جوانی که تازه زندگی خود را آغاز کرده بودند برای تفریح و تجریه یک سفر دو نفره به شمال رفتند، اما در پایان یک روز شاد که آن دو با هم در جنگل های شمال داشتند، عصر به کنار دریارفتند تا غروب دریا را نظاره کنند، مرد جوان برای شنا داخل آب می رود و همسرش هم کنار دریا شنا او را نگاه می کند، اگر چه به او توصیه کرده است که هوا در حال تاریک شدن است و زیاد دور نشود، اما در مقابل چشمانش هر لحظه دورترشد، همسرش هرچه با علامت دست به او تاکید می کند که بر گردد، اما می بیند که هر لحظه او دور تر می شود به ناگاه ازنگاه ها ناپدید می شود، سراسیمه خود را به آب می زند، فریاد می زند، اما فایده ای ندارد، دور دست ها را نگاه می کند از اوخبری نیست و راهی ساحل می شود و از افرادی که در ساحل بودند کمک می خواهد، آنها با روشن کردن چراغ موبایل خود در صدد یافتن همسرش بودند، اما تلاش ها بی فایده بود، از گروه های امداد نجات کمک می خواهند، اما با این حال بازهم خبری نشد و سرانجام بعد از گذشت چند روز دریای بی رحم جسد بی جان تازه داماد را پس می زند.
اینها نمونه هایی از قربانیان دریا و دل به دریای مرگ زدن هستند، قربانیان غرق شدگی همه هم بی تجربه و ناآشنا به فن شنا نیستند، بلکه بخشی از مرگ ها دراثر غرق شدگی برای افراد آشنا به شنا اتفاق می افتد، چراکه خود را مسلط به شنا می دانند و در صورتی که شنا جا و مکان و زمان خاص به خود را دارد و ضمن اینکه شنا در دریا و رودخانه با استخرهای شنا که درآن آموزش دیده اند بسیار متفاوت است وخطرات زیادی را به همراه دارد.
همه ساله به رغم هشدار ها و اقداماتی که از سوی مسئولان ذیربط در نظر گرفته می شود شاهد غرق شدگی و مرگ شماری از هموطنان در دریا، رودخانه، استخر، سد و کانال ها هستیم، مرگی که می تواند با کمی دوراندیشی و رعایت اصول ایمنی، دقت و پرهیز از سهل‌انگاری از وقوع آن جلوگیری کرد.
از مناطق مجاز و تحت مراقبت برای شنا کردن استفاده شود
سازمان پزشکی قانونی کشور در آستانه آغاز تعطیلات تابستانی و با افزایش میزان سفر به ویژه به مناطق شمالی کشور و نیز افزایش حضور هموطنان در تفرجگاه ها و شنا در رودخانه ها، استخرها، کانال ها ضمن هشدار به هموطنان، توصیه می کند افراد تنها از مناطق مجاز و تحت مراقبت برای شنا کردن استفاده کنند و به رعایت نکات ایمنی توجه کافی داشته باشند.
از سویی دیگر برخی از استان‌ها مانند استان‌های شمالی و مناطقی که دارای دریا، دریاچه یا رودخانه‌ها هستند سفر بیشتر است و به رغم اینکه رغبت مردم به مسافرت به مناطق شمالی کشور بیشتر است، اما بر اساس آمارهای موجود آمار غرق شدگی در استان خوزستان بیشتر است و از سویی دیگر هم تدابیر در نظر گرفته شده برای مناطق شمالی کشور بیش از مناطق جنوبی است که شاید همین امر هم باعث آمار بیشتر غرق شدگی در این مناطق باشد.
عمده موارد غرق شدگی در آب‌های شیرین است
پزشکی قانونی تاکید کرده است، عمده موارد غرق شدگی در آب‌های شیرین (مانند رودخانه‌ها و استخرها) اتفاق می‌افتد، فکر می‌کنید غرق شدن در کدام یک خطرناک‌تر باشد، غرق شدن در آب شور یا آب شیرین؟ شاید بسیاری بر این باور باشند که غرق شدن در آب دریا خطرناک‌تر باشد این در حالی است که غرق شدن در آب شیرین و واردکردن مقدار زیادی از آب استخر یا رودخانه به داخل ریه و معده بسیار خطرناک‌تر از بلعیدن حجم زیادی از آب دریاست.
ورود یا «آسپیراسیون» آب یا هر مایع دیگر به داخل ریه‌ها را غرق شدگی می‌نامند، شایع‌ترین غرق شدگی با آب شیرین صورت می‌گیرد و این غرق شدگی بخصوص در بین کودکان نوپا و پسران جوان و کودکان مبتلا به انواع تشنج شایع‌تر است و در بعضی موارد غرق شدگی در مقدار کمی آب مثلاً وان حمام هم اتفاق می‌افتد.
همچنین پزشکی قانونی تصریح کرده است: بیشترین خطر در فصل تابستان مربوط به نوجوانانی است که با اصول صحیح شنا و شیرجه اطلاعی ندارند و در آب‌های رودخانه و دریا و بدون مراقبت اقدام به شنا می‌کنند و یکی از مواردی که جان شناگران و افراد در حال غرق را تهدید می‌کند، اختلالات قلبی و نارسایی کلیوی است که مدتی پس از خارج شدن از آب برایشان به وجود می‌آید.
توصیه هایی برای پیشگیری از غرق‌شدگی در رودخانه ها
از آنجا که بر اساس آمارهای موجود تعداد قابل توجهی از موارد غرق‌شدگی در رودخانه ها و آب‌های کم عمق اتفاق می افتد سازمان پزشکی قانونی کشور ضمن درخواست از هموطنان برای اجتناب از سفرهای غیرضروری در شرایط کرونایی، توصیه هایی را برای پیشگیری از غرق‌شدگی در رودخانه ها ارائه می کند:
-آشنایی با فنون اولیه شنا، آشنایی با محدودیت ها و رعایت آنها از ابتدایی ترین الزامات قبل از شنا است.
– اطلاع از وضعیت عمق آب قبل از تصمیم به شیرجه زدن و حتی قبل از ورود به آب ضروری است؛ چرا که شیرجه در آب های کم عمق خطر ضربه به سر و نیز شکستگی گردن را به دنبال دارد. همچنین ورود به آب‌های عمیق برای مبتدیان، خطر غرق شدگی را افزایش می دهد.
– بررسی دمای آب نیز ضروری است، به عنوان مثال اگر مدت زیادی در آفتاب مانده‌اید، از وارد شدن ناگهانی به آب سرد خودداری کنید، علت این توصیه پیشگیری از شوک دمایی است.
– به هیچ وجه تنها و در محیط هایی که نجات غریق وجود ندارد، شنا نکنید.
– در آب و در موقع شنا از شوخی های خطرناک بپرهیزید.
– پس از مصرف داروهایی که موجب خواب آلودگی یا شل شدن عضلات می شوند، شنا نکنید.
– به هیچ وجه تشت های آب و لگن ها و یا حوضچه های کوچک آب را در جایی که کودک خردسال وجود دارد، بدون توجه رها نکنید.
– در حمام و حین استفاده از وان مراقب کودکان و سالمندان باشید.
– توانایی خود را در شناکردن بیش از حد در نظر نگیرید؛ یک سوم قربانی های غرق شدگی با فن شنا به طور کامل آشنا بوده اند.
– در صورت مواجهه با یک غریق، اگر با فن نجات غریق آشنا نیستید، سعی کنید فقط با استفاده از چوب یا طناب یا جلیقه نجات و یا تشکیل زنجیره انسانی به وی کمک کنید.
– برای نجات یک غریق اول امنیت خود را در نظر بگیرید. از پشت به غریق نزدیک شوید و از او بخواهید تقلا نکند.
– پس از رساندن غریق به ساحل، به سرعت با اورژانس تماس بگیرید.
– بسیاری از رودخانه ها با وجود ظاهری آرام بسیار خطرناک و عمیق هستند به نحوی که فرد بعد از چند قدم جلو رفتن در رودخانه متوجه عمق زیاد آن شده و گرفتار گردآب می شود، بنابراین توصیه می کنیم بدون اطلاع از وضعیت رودخانه هرگز برای شنا در آن اقدام نکنید، همچنان به یاد داشته باشیم بیشترین غرق شدگی در رودخانه های کشور اتفاق افتاده است.
علائم غرق شدگی
دیدن کسی که در آب به طور غیرطبیعی دست و پا می‌زند یا سرش مدام به زیر آب می‌رود و بالا می‌آید و یا کسی که مدت زیادی صورتش در داخل آب قرار دارد، می‌تواند هشداری باشد به این معنی که با یک مورد غرق شدگی مواجه هستیم.
در هنگام غرق شدگی ابتدا فرد به علت کمبود اکسیژن دچار استرس و هراس می‌شود و به طور غیرطبیعی تقلا می‌کند.
سه دقیقه پس از ماندن در زیر آب، کاهش هوشیاری رخ می‌دهد و پس از بازگشت ۶ دقیقه آسیب‌های مغزی شروع می‌شود. چند دقیقه بعد ضربان قلب هم نامنظم و پمپاژ خون مختل می‌شود. لب‌ها و پوست رنگ پریده یا آبی رنگ، سرفه همراه با خلط، کاهش هوشیاری، قطع تنفس و یا دشواری تنفس و ضربان قلب نامنظم برای کسی که حتی در کنار ساحل و خارج از آب قرار دارد هم می‌تواند علامت غرق شدگی باشد.با این همه بسته به سن و جنس، وضعیت جسمانی، دمای آب و مدت قرارداشتن در زیر آب شدت علائم برای افراد گوناگون متفاوت است.
هزارو ۱۸۸ مرگ بر اثر غرق شدگی در سال گذشته
پزشکی قانونی اعلام کرد: در سال گذشته ۲۰۴زن و ۹۸۴ مرد و در مجموع یک هزار و ۱۸۸ نفر به دنبال غرق شدگی فوت کردن و همچنین در سال قبل ازآن (۱۳۹۸)نیز ۲۰۱زن و یک هزارو ۷۴ مرد و در مجموع یک هزارو ۲۷۵ نفر در کشوربراثر غرق شدگی فوت کردند.
در دوماهه امسال ۳۹۵ نفر در رودخانه ها غرق شدند
همچنین پزشکی قانونی تاکید کرده است در دو ماه نخست امسال ۶۸زن و ۳۲۷مرد و در مجموع ۳۹۵ نفر در رودخانه ها غرق و فوت شدند و این درحالی است در این مدت ۱۵۵ نفر هم در دریا غرق شدند که ۱۹ نفر(۴زن و ۱۵مرد) در طرح محدوه مجاز و ۱۳۶(۱۷زن و ۱۱۹مرد) نفر هم در محدوه غیر مجازو خارج از طرح غرق شدند، در حالیکه در سال گذشته در همین مدت در محدوده مجاز دریا ۲۱نفر و در محدوه خارج از طرح ۱۳۰نفر و در رودخانه ها هم ۴۶۸نفر غرق شدند.
از ناهید حاجی خانی
