چهارشنبه و پنجشنبه هفته گذشته دو اتوبوس خبرنگاران و سرباز معلمان در حوالی نقده و محور شیراز – یزد واژگون شد و اخبار تلخ درگذشت آن‌ها داغی را در دل هر ایرانی به ویژه جامعه رسانه‌ای کشور به وجود آورد اما نکته اینجاست که هر دو اتوبوس با مشکل نقص فنی در سیستم ترمز مواجه شده بودند و بسیاری از کارشناسان و متولیان بخش خصوصی دلیل این حوادث تلخ را نوسازی حمل و نقل عمومی می‌دانند که با وجود وعده‌های بسیار مسئولان تا کنون اجرا نشده است.
غلامرضا خادمی‌زاده – رییس هیات مدیره کانون سراسری انجمن‌های صنفی رانندگان بخش مسافر کشور – در گفت‌وگو با ایسنا در این باره خاطرنشان کرد: چند دهه قبل، ایران خودرو یا ایران ناسیونال سابق، اتوبوس‌هایی برای جاده‌ها و شرایط مختلف آب و هوایی مختلف تولید می‌کرد و که همه آن‌ها از ایمنی و کیفیت لازم برخوردار بودند و با کمترین حادثه مواجه می‌شدیم چرا که در آن زمان تولیدکنندگان و متولیان احساس مسئولیت می‌کردند و این صنایع هم دولتی نبود. بنابراین صاحبان این صنایع دوست داشتند برندشان را برای مردم و مشتریان به اثبات برسانند و خدمات خوبی هم ارائه بدهند و اما طی سال‌ها و دهه‌های اخیر اهمیت این مسئله کم رنگ و کمرنگ‌تر شده است و تولیدکنندگان امروز اتوبوس فروش محصول را پایان مسئولیت‌شان می‌دانند و تولیدشان هم از استانداردهای لازم برخوردار نیست.
وی با بیان اینکه اتوبوس‌های نویی هم که امروز تولید می‌شود بدون هیچ تکنولوژی و به صورت کپی‌برداری وارد شده و کف استانداردها را دارد که کافی نیست، افزود: در این میان دستگاه‌های متولی و ناظری مانند وزارت صمت، سازمان استاندارد و سازمان حمایت، نظارت درستی بر این فرآیند ندارند و خودروهای بی‌کیفیت در این کشور حاصل عدم نظارت کافی تولید می‌شود که اسکانیا نمونه و مثال بارز آن بوده که سال‌ها حادثه آفرینی کرده است.
فریادهای نوسازی که به جایی نرسید
رییس هیات مدیره کانون سراسری انجمن‌های صنفی رانندگان بخش مسافر کشور با بیان اینکه برخی مسئولان نه تنها نوسازی انجام ندادند بلکه خودشان بزرگترین مانع نوسازی هستند، تصریح کرد: سال‌هاست، فریاد نوسازی می‌زنیم و هیچ کمکی از دولت هم نمی‌خواهیم و اما صدای ما به جایی نمی‌رسد. به عنوان مثال در اردیبهشت ماه سال گذشته ۱۰۵ دستگاه اتوبوس برای آغاز نوسازی اتوبوس‌های برون شهری با تخفیف ۵۰ درصدی و به نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی تولید شد اما تا کنون حتی یک دستگاه آن به راننده یا مالک تحویل داده نشده است و وزارت راه و شهرسازی و سازمان راهداری هم پاسخگوی ما نیست. یا در شرایطی که نیاز به نوسازی ناوگان بیشتر از هر زمان دیگری است گفته می‌شود که نباید این نوسازی از طریق واردات انجام شود چرا که تولید داخلی کافی است.
این در حالی است که مخالفان واردات اتوبوس باید بدانند که سالانه ۳۰۰ دستگاه در کشور و در بهترین حالت تولید می‌شود و هم اکنون ۷۰۰۰ دستگاه اتوبوس فرسوده در کشور داریم که اگر بخواهیم تنها از محل تولید داخلی بهره ببریم ۲۵ سال نوسازی این ناوگان طول می‌کشد و باید دوباره از اول شروع کنیم چرا که اتوبوس‌هایی که در سال‌های نخست نوسازی شدند دوباره فرسوده شده و باید مجددا جایگزین شوند.
علی انصافی –رییس اتحادیه مسافربری استان تهران- نیز در این باره گفت: مشکل اصلی در این زمینه عدم نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی است چرا که در حال حاضر متوسط عمر اتوبوس‌های بین شهری در ایران ۱۰ تا ۱۵ سال است و نه تنها کارخانه‌های سازنده داخلی، اتوبوس تولید نمی‌کنند بلکه اجازه واردات هم به ما نمی‌دهند و اجازه واردات اتوبوس دست دوم سه ساله در مجلس شورای اسلامی به تصویب نرسید.
وی افزود: چرا در کشورهای اروپایی ضمن نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی پنج سال است و هر پنج سال یکبار ناوگان آن‌ها نوسازی می‌شود اما در ایران نه تنها این اتفاق نمی‌افتد بلکه سهم حمل و نقل عمومی را هم نمی‌دهند. به عنوان مثال براساس قانون قرار بود سه درصد از ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده را برای کمک به حمل و نقل عمومی اختصاص دهند اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است.
رییس اتحادیه مسافربری تهران ادامه داد: وقتی یک اتوبوس چهار میلیارد تومان برای راننده، مالک یا سرمایه گذار آب می‌خورد مسلما کسی تمایلی برای سرمایه‌گذاری در این زمینه ندارد و بهتر می‌بیند که این پول را در بانک سرمایه‌گذاری کرده و بدون دردسر و نگرانی از تصادف و مسائل این چنینی سودش را دریافت کند، اما دولت باید مانند گذشته سوبسید بدهد تا نوسازی حمل و نقل عمومی مانند دیگر کشورها جدی شود. این اتفاق در دولت گذشته افتاده بود ۸۲.۵ درصد را دولت تقبل می‌کرد و بقیه آن را سرمایه‌گذار می‌داد.
در این شرایط اگر نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی در طول سال‌ها و دولت‌های گذشته که همواره با وجود وعده‌های بسیار زیاد مورد بی‌توجهی قرار نمی‌گرفت، شاید این روزها داغدار خبرنگاران ایسنا و و سرباز معلم‌های کشورمان نبودیم اما باید دید مقصر نوسازی که نشد، کیست؟
