علیرضا جعفرنژادی معاون پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی خوزستان در گردهمایی یک روزه تغذیه متعادل محصولات کشاورزی در شرکت توسعه کشت ذرت خوزستان که در نزدیکی صفی آباد دزفول واقع است، افزود: ۸۸ درصد خاک‌های خوزستان فقر فسفر دارند.
وی شوری خاک را یکی از چالش‌های بخش کشاورزی خوزستان دانست و ادامه داد: رنگ استان خوزستان از نظر شوری خاک تقریبا در حال قرمز شدن است.
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی خوزستان با بیان اینکه ۴.۳ میلیون هکتار از اراضی کشور شور هستند، بیان کرد: استان خوزستان در سال‌های اخیر به شدت با مشکل شوری خاک مواجه شده است.
وی با تاکید بر لزوم مدیریت وضعیت نامناسب شوری خاک در شمال و جنوب خوزستان افزود: براساس آخرین آمار، خاک شمال استان به وسعت ۷۰ هزار هکتار که جزو بهترین خاک‌های خوزستان به شمار می‌رود نیز اکنون درگیر شوری است.
جعفرنژادی مواد آلی خاک را پاشنه آشیل بخش کشاورزی دانست و اظهارداشت: میزان مواد آلی خاک اکنون در وضعیت خوبی قرار ندارد و میزان تولید نیز متاثر از آن است.
وی خواستار مدیریت وضعیت بحرانی مواد آلی خاک در خوزستان شد و افزود: متاسفانه به اندازه‌ای که از مواد آلی خاک برداشت می‌کنیم به آن برنمی‌گردانیم که این موضوع تبعات زیادی برای ما دارد.
تغییر قیمت کود از دلایل بی‌رغبتی کشاورزان برای مصرف این نهاده
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان تغییر قیمت کود در سال گذشته را یکی از دلایل بی‌رغبتی کشاورزان برای مصرف این نهاده عنوان و بیان کرد: ظرفیت تثبیت خاک ۲۶ درصد افزایش یافته که به معنی تخلیه شدن خاک از مواد آلی است.
وی با اشاره به سرعت بالای شور شدن خاک بر لزوم مدیریت تنش ایجاد شده با تغذیه متعادل تاکید کرد و افزود: شهرستان گتوند با وجود مجاورت سد، وضعیت شوری مناسبی ندارد.
جعفرنژادی بیان کرد: شهرستان‌های گتوند، شوشتر و حمیدیه با مشکلاتی نظیر محدودیت شدید شوری، وضعیت نامناسب کربن آلی، وضعیت بحرانی فسفر و وضعیت نامناسب در ۵۰ درصد از سایت‌ها مواجه هستند.
وی با انتقاد از برخی کشاورزان برای استفاده بیش از حد کود اوره در زمین‌های کشاورزی افزود: استفاده از کودها باید به صورت تخصصی و متناسب با وضعیت تنش و شوری باشد.
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان گفت: استفاده از روی همراه با کودهای پایه، مقدار این عنصر را در مرحله پنجه زنی گیاه افزایش می‌دهد و در شرایط شور کمک خیلی خوبی به رشد گیاه می‌کند.
وی یکی دیگر از چالش‌های کشاورزی خوزستان را خشکسالی عنوان کرد و افزود: در شرایط خشکسالی با محدودیت رشد ریشه، محدودیت فاکتورهای غذایی، تنش غذایی و تنش شوری مواجه هستیم.
جعفرنژادی افزایش هزینه‌ها، فقر عناصر غذایی موجود در خاک و تامین نکردن نهاده‌ها توسط بهره بردار را از چالش‌های بخش کشاورزی دانست و گفت: برای رفع این مشکلات باید کاربرد روش استفاده از کودهای کامل، شناخت دقیق نیاز گیاه، برنامه محوری مصرف کود، توجه ویژه به کربن آلی، کاربرد کودهای فسفری و پتاسیمی، توجه به آرایش کشت مناسب، استفاده از بذرهای مناسب با ترکیبات آلی و استفاده از تغذیه تکمیلی مدنظر قرار گیرند.
وی با بیان اینکه برای تمام محصولات کشاورزی در مرکز تحقیقات کشاورزی برنامه نوشته شده است، از بهره برداران خواست براساس این برنامه‌ها جلو بروند چراکه استفاده بیش از حد کود بدون توجه به نیاز گیاه نه تنها تولید را افزایش نمی‌دهد بلکه خاک و آب را دچار چالش می‌کند.
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی خوزستان با بیان اینکه استفاده بیش از حد کود محصول سالمی تولید نمی‌کند، اظهارداشت: محصول سالم فقط این نیست که عنصر آلاینده نداشته باشد بلکه اگر آهن، روی، مس و منگنز هم به میزان کافی نداشت، سالم نیست.
لزوم شناخت عناصر غذایی موثر در رشد گیاه
عضو هیات علمی موسسه خاک و آب کشور نیز در این گردهمایی گفت: یکی از چالش‌های بخش کشاورزی این است که کشاورز نمی داند محصول نهایی او چقدر خریداری می‌شود لذا در استفاده یا استفاده نکردن از کود و صرف هزینه بیشتر تردید دارد.
محمد نبی غیبی با تشریح اصول کاربردی تغذیه گیاهی و کنترل تنش‌های محیطی افزود: باید با کنترل عوامل موثر در رشد گیاه عملکرد ذرت علوفه‌ای را به بیش از ۱۰۰ تن در هکتار برسانیم.
وی با انتقاد از روند آوردن کلزا از عرض‌های جغرافیایی بالاتر نظیر کانادا و کشت آن در ایران بدون انجام کار مطالعاتی اظهارداشت: قرار بود با کشت کلزا نیاز کشور به روغن تامین شود ولی به دلیل انجام نشدن مطالعات لازم این اتفاق صورت نگرفت.
این عضو هیات علمی موسسه خاک و آب کشور با تاکید بر لزوم شناخت عناصر غذایی موثر در رشد گیاه گفت: باید ببنیم کدام عنصر در کنترل چالش‌ها و تنش‌ها به ما کمک می‌کنند برای مثال نیتروژن و فسفات در شرایطی که جزو عناصر غالب گیاه هستند سودی برای گیاه ندارند.
وی با بیان اینکه گیاه موجودی زنده است که زبان دارد ولی ما متوجه آن نمی‌شویم، افزود: وقتی برگ گیاه زرد است یعنی از نظر برخی عناصر مشکل دارد که باید نیاز آن را تامین کرد.
غیبی با بیان اینکه ۹۲ عنصر در طبیعت داریم که حدود ۲۰ عنصر برای استفاده گیاه ضروری هستند، بیان کرد: تمام عناصر باید به مقدار کافی به گیاه برسند تا از نظر عناصر آلی تکمیل شود اینکه فقط با کود سیاه و سفید پیش برویم اشتباه است.
عملکرد چهار تن گندم در هکتار آبروریزی است
این کارشناس با بیان اینکه عملکرد چهار تن گندم در هر هکتار آبروریزی است، گفت: این میزان حداقل باید به بالای ۱۰ تن برسد ولی متاسفانه بهره برداران منتظر کود دولتی می‌مانند و این نهاده را به میزان لازم به گندم نمی‌دهند.
وی با تاکید بر لزوم شناخت نیاز عمومی گیاه افزود: هر گیاه خاص خودش به مواد آلی نیاز دارد ولی متاسفانه کلزا را به گندم کار دادیم و همان روش کود دهی به گندم برای کلزا استفاده شد که نتیجه آن عملکرد زیر یک تن بود.
غیبی بیان کرد: نیاز غذایی گیاهان با یکدیگر متفاوت است برای مثال پتاسیم برای گیاه کلزا باید چهار برابر فسفر باشد همچنین این گیاه به منگنز زیادی نیاز دارد.
وی با تاکید بر لزوم خودداری از کشت کلزا در زمین‌های شور افزود: از زمانی که گل‌های کلزا باز شدند نباید نیتروژن به آن داده شود ولی متاسفانه کشاورزان همانند گندم به این گیاه نیتروژن می‌دهند.
عضو هیات علمی موسسه خاک و آب کشور با بیان اینکه برای رساندن مواد آلی به گیاه باید شوری، خشکسالی و دیگر عوامل طبیعی را مدنظر قرار دهیم، گفت: اگر گیاه ما ریشه ندارد نباید کود اوره را همراه با آب به آن بدهیم مگر در موارد استفاده از کشاورزی محافظتی یا دیم بودن زمین‌ها.
وی با بیان اینکه گندم باید بتواند بیش از ۱۰ پنجه و خوشه اصلی بزند، افزود: زمان پنچه زنی، گیاه از نظر جذب ریشه و متابولیسم مواد غذایی در برگ به افول خود می‌رسد و باید در این زمان کود نیتراته به آن بدهیم.
غیبی با تاکید بر لزوم توجه به زمان مصرف کود اظهارداشت: وقتی گیاه به میزان کافی نیتروژن جذب کند، ۸۵ درصد این عنصر به اسد آمینه تبدیل می‌شود.
بخش کشاورزی تامین کننده ۱۰ درصد تولید ناخالص کشور
محمد قاسمی‌نژاد مدیر شرکت توسعه کشت ذرت خوزستان نیز در این گردهمایی با اشاره به برخی چالش‌های تغذیه‌ای در خاک اراضی کشاورزی این استان گفت: تشدید تحریم‌ها در یک دهه اخیر باعث آشکارسازی نقایص اقتصادی کشور شد.
محمد قاسمی‌نژاد افزود: تاکنون مشکلات اقتصادی با صادرات و درآمدهای ناشی از فروش نفت پنهان بودند ولی کاهش درآمدها و فروش نفت نواقص را به ما نشان داد لذا باید به فکر اصلاحات برای درآمد کشور باشیم.
وی ادامه داد: بخش کشاورزی حدود ۱۰ درصد تولید ناخالص کشور، ۲۰ درصد اشتغال، ۸۲ درصد نیاز غذایی کشور و ۹۰ درصد نیاز اولیه صنایع وابسته را تامین می‌کند که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
مدیر شرکت توسعه کشت ذرت خوزستان بیان کرد: طبق گزارش مرکز آمار ایران، جمعیت ایران در سال ۱۴۱۵ به بیش از ۹۵ میلیون نفر خواهد رسید که برای این جمعیت به بیش از ۴۵ میلیون تن غذا علاوه بر میزان فعلی نیاز داریم.
وی تامین این میزان غذا را نیازمند یک حرکت بسیار بزرگ دانست و افزود: دولت باید در یک دهه آینده تمام توان خود را معطوف به تولید پایدار در راستای امنیت غذایی کند که لازمه آن افزایش خودکفایی در تولیدات داخلی است.
قاسمی نژاد اظهارداشت: گزارش بانک چهانی نشان می‌دهد قیمت کنجاله سویا در می ۲۰۲۱ در قیاس با سال قبل به تنهایی حدود ۴۲ درصد، گندم حدود ۳۰ درصد، دانه سویا ۸۰ درصد و ذرت دانه‌ای ۱۱۲ درصد افزایش یافته است.
وی افزود: طبق پیش بینی سازمان فائو، میزان تقاضا و قیمت محصولات کشاورزی در یک دهه آینده حالت صعودی خواهد داشت که هشداری برای جوامع متکی به واردات خواهد بود.
مدیر شرکت توسعه کشت ذرت خوزستان گفت: حتی اگر مساله تحریم را جدا کنیم، موجود بودن مواد غذایی برای واردات یک مساله است لذا تامین غذا و پایداری تولید و امنیت غذایی در کشور باید مورد توجه باشد.
وی افزود: انتقال دانش فنی و استفاده از فناوری‌های نوین داخل و خارج کشور، کشت فراسرزمینی، استفاده بهینه و متعادل از نهاده‌های کشاورزی و تغذیه متعادل برای ایجاد تحول از نظر کمی و کیفی در محصولات کشاورزی ضروری است.
قاسمی نژاد الگوی کشت مناسب و احترام به منابع آب و خاک را ضروری خواند و گفت: این منابع به عنوان امانت در اختیار ما هستند و باید در اختیار نسل‌های آینده قرار گیرند.
لزوم حمایت دولت از بخش کشاورزی
وی با تاکید بر لزوم حمایت دولت از بخش کشاورزی بیان کرد: در حال حاضر ۱۶ دستگاه دولتی در بخش کشاورزی دخالت می‌کنند که این موضوع در روند توسعه کشاورزی مشکل ایجاد می‌کند و گاه تصمیمات در تناقض با یکدیگر هستند.
مدیر شرکت توسعه کشت ذرت خوزستان اظهارداشت: دولت باید با اصلاح ساختار شرایط را برای هدایت کشاورزی در مسیر درست و تقویت سرمایه گذاری در این بخش فراهم کند.
وی افزود: دولت در دهه ۸۰ حدود ۴۲۰ هزار میلیارد ریال به نرخ سال ۱۳۹۰ در بخش کشاورزی سرمایه گذاری کرد ولی در دهه ۹۰ این میزان به ۹۰ هزار میلیارد ریال کاهش یافت یعنی سرمایه گذاری دولتی در این بخش حدود ۵۰۰ درصد کاهش یافت.
قاسمی نژاد با بیان اینکه بخش کشاورزی علاوه بر حیات خود باعث حرکت سایر بخش‌ها می‌شود، بیان کرد: تنها عاملی که باعث شده اقتصاد کشور منفی نشود، بخش کشاورزی است.
وی افزود: بخش کشاورزی ما در دهه ۹۰، حدود ۴۳ ردصد رشد داشته که مرهون سرمایه گذاری دهه ۸۰ دولت در این بخش است.
مدیر شرکت توسعه کشت ذرت خوزستان با تاکید بر لزوم هوشمندسازی کشاورزی گفت: طبق نظر کارشناسان با وجود رشد بیماری‌های فراگیر می‌توان با استفاده از فناوری و مدیریت مصرف و توزیع از واردات غذا بی‌نیاز شد.
وی دسترسی به غذای کافی، سالم و مغذی را نیاز هر فرد در تمام دنیا دانست و افزود: گیاهی که منبع غذایی انسان است باید از نظر غذایی مورد توجه قرار گیرد.
قاسمی نژاد با بیان اینکه گیاهان زراعی ۲۴ عنصر برای رشد از نظر کمی و کیفی نیاز دارند، اظهارداشت: زمانی می‌توانیم تولید مناسب داشته باشیم که بین عناصر گیاه تعادل برقرار باشد ضمن اینکه مصرف کننده نیز در صورت تکمیل عناصر نیازی به استفاده از مکمل‌ها نخواهد داشت.
پرسش و پاسخ بهره برداران و کشاورزان با کارشناسان و مسوولان پایان بخش این گردهمایی بود.
این همایش با حضور چشمگیر کشاورزان و کارشناسان و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی نظیر فاصله صندلی‌ها، استفاده از ماسک و تب سنج برگزار شد.
