برای اینکه بخوریم و چاق نشویم؛ انتخاب وعده‌های غذا، مقدار و نوع خوراک باید به گونه‌ای باشد که دریافت کالری در طی روز کمتر نیاز بدن باشند و همچنین باعث سیرشدن شوند. به همین دلیل باید خوراکی‌هایی را مصرف کنیم که حجم زیادی دارند و معده را پر می‌کنند اما کالری زیادی به بدن نمی‌رسانند.
همه افراد تمایل دارند غذای زیادی بخورند اما چاق نشوند. برای این کار باید یک سری غذا را کم خورد و یک سری غذاها را زیاد تر مصرف کرد. غذاهایی که تراکم انرژی زیادی دارند و زود انرژی آزاد می‌کنند باعث گرسنگی می‌شوند پس باید این غذاها را کم خورد.
غذاهایی که تراکم انرژی کمی دارند برای آزاد کردن انرژی زمان زیادی می‌برند پس فرد کمتر احساس گرسنگی می‌کند. سبزیجات، برنج و گوشت کم چربی جز غذاهایی هستند که فرد با خوردن آن کمتر احساس گرسنگی می‌کند و کالری کمتری نیز مصرف می‌کند.
تفاوت گرسنگی و اشتها
داشتن تناسب اندام آرزوی هر فردی است اما چگونه باید غذا بخوریم و عادت های غذایی صحیحی را رعایت کنیم تا بتوانیم همیشه تناسب اندام خود را حفظ کنیم برای اینکه چاق نشویم یکسری اصول را باید رعایت کنیم و عادت های غلط را کنار بگذاریم.
فردی که می‌خواهد با رژیم وزنش را کم کند نباید احساس گرسنگی پیدا کند، درواقع حس گرسنگی و اشتها با یکدیگر متفاوت هستند.
گرسنگی یک مسئله فیزیولوژیک و طبیعی است و هرکسی گرسنه می‌شود، باید غذا بخورد؛ برای مثال اگر کسی چند ساعت غذا نخورده باشد و قند خونش پایین افتاده باشد و احساس سرگیجه و تمایل شدید به غذا خوردن داشته باشد، می‌گوییم گرسنه است.
اما اشتها یک مسئله روانی است یعنی ممکن است فرد برای مثال ناهار خورده و کاملا سیر باشد اما همان لحظه شخص دیگری بیاید و به او یک کاسه بستنی یا یک لیوان آب میوه تعارف کند. در این حالت گرچه فرد سیر است اما بدش نمی‌آید کمی بستنی یا آب میوه هم بخورد. این احساس، اشتها یا تمایل به خوردن غذا نام دارد. درمورد اشتها هم حتی در رژیم‌های کاهش وزن نباید با آن جنگید بلکه باید با آن مدارا کرد.
برای رفع گرسنگی چه باید کرد؟
در رژیم‌های کاهش وزن توصیه می‌شود خوراک‌های اصلی بیشتر از دانه‌های کامل، میوه‌ها، سبزیجات و صیفی‌جات تشکیل شوند. برای مثال بهتر است از نان‌هایی استفاده کنید که از آرد کامل تهیه شده باشند ازجمله نان سنگک، بربری و تافتون. آرد کامل فیبر و سبوس بیشتری دارد. این فیبر و سبوس حجم زیادی از معده را می‌گیرند و باعث می‌شوند احساس سیری زودتر ایجاد شود.
علاوه بر این غذاهایی که سبوس دارند جویدن بیشتری می‌طلبند که این جویدن منجر به خستگی عضلات فک می‌شود. خستگی این عضلات نیز اولین پیام عصبی را به هیپوتالاموس مغز که مرکز سیری است می‌فرستد درنتیجه فرد خیلی زودتر احساس سیری می‌کند، اما خوراکی‌هایی که از آرد سفید تهیه می‌شوند به جویدن زیاد نیاز ندارند و فرد دیرتر احساس سیری می‌کند.
علاوه براین خوراکی‌هایی که سبوس ندارند نمایه گلایسمی و سرعت هضم و جذب نشاسته‌شان خیلی بالاست. درنتیجه خیلی سریع قند را در خون آزاد می‌کنند که به دنبال آن انسولین زیادی ترشح می‌شود و این انسولین به سرعت قند خون را پایین می‌آورد در نتیجه فراوانی گرسنگی زیاد می‌شود.
فیبر موجود در سبزی‌ها، صیفی‌ها و میوه‌ها نیز مانند سبوس غلات عمل می‌کند و به جویدن زیاد نیاز دارد. این خوراکی‌ها همچنین سرشار از ویتامین‌ها و املاح هستند و اجازه نمی‌دهند در رژیم کاهش وزن کمبود ویتامین‌ها و املاح به وجود آید.
بنابراین اگر فردی می‌خواهد وزنش را پایین بیاورد، باید همراه با تمام وعده‌ها و میان‌وعده‌هایش از گروه میوه و سبزی و صیفی استفاده کند. همچنین بهتر است به جای آب میوه از میوه کامل تازه استفاده کند زیرا آب میوه کالری بیشتر و فیبر کمتری دارد. همچنین باید با فاصله زمانی منظم و برنامه‌ریزی شده طی روز غذا بخورد تا خیلی راحت وزنش را مدیریت کند.
بسیاری از این خوراکی‌های به اصطلاح لاغرکننده فقط عملکرد مورد تاییدی که از لحاظ علمی و فیزیولوژیک دارند این است که مقدار خیلی کمی متابولیسم بدن را افزایش می‌دهند و به بیان عامیانه میزان پرت انرژی را در بدن زیاد می‌کنند. این موضوع در دراز مدت می‌تواند موازنه انرژی را مقدار کمی به سمت از بین رفتن انرژی مواد غذایی پیش ببرد و تا حدود کمی تعادل کالری در بدن را تعدیل بخشد.
تغییر شیوه غذاخوردن
مصرف سالاد به‌خصوص برای افراد چاق و دارای اضافه وزن بسیار عالی است. اگر سالاد همراه غذا یا قبل از آن مصرف شود فیبر موجود در آن تا حدودی جلوی اشتها را می‌گیرد اما به شرطی که سس سالاد اصلا چرب نباشد. تفاوتی ندارد که سس مایونز استفاده کنید یا روغن زیتون! همه چربی‌ها در هر گرم ۹ کیلوکالری دارند!
درحالی که هر گرم مواد نشاسته‌ای یا کربوهیدراتی یا گوشت‌ها و پروتئین‌های گیاهی حدود ۴ کیلوکالری دارند. درست است که روغن زیتون عالی است اما برای افراد چاق بالاترین دانسیته کالری را دارد و باید با احتیاط مصرف شود. آهسته غذا خوردن نیز فوق‌العاده مهم است.
معمولا به افرادی که رژیم دارند، توصیه می‌شود تاحدی غذا بخورند که سیر شوند. اما مشکل این است که غذاهای مختلف تأثیر متفاوتی بر احساس سیری یا گرسنگی دارند
– حجم بالا: حجم غذاها تأثیر چشمگیری بر قدرت سیرکنندگی دارد. وقتی غذایی محتوی آب یا هوا باشد، بدون افزایش کالری، حجمش افزایش می‌یابد.
– پروتئین بالا: قدرت سیرکنندگی پروتئین ها، بیشتر از چربی و کربوهیدرات است. بنابراین غذاهای با پروتئین زیاد، نسبت‌به غذاهای کم‌پروتئین سیری بیشتری ایجاد می‌کنند و کالری دریافتی را کاهش می‌دهند.
– فیبر بالا: فیبر باعث افزایش حجم غذا می‌شود و احساس سیری را در پی دارد. همچنین سرعت حرکت غذا را در دستگاه گوارش کاهش می‌دهد و به‌این‌ترتیب، فرد دیرتر احساس گرسنگی می‌کند.
– تراکم انرژی پایین: به این معنا که کم‌بودن کالری یک غذا به‌نسبت وزن آن است. غذاهایی که تراکم انرژی پایینی دارند، به شما کمک می‌کنند با دریافت کالری کمتری احساس سیری کنید.
غذاهایی با کالری کم و قدرت سیر کنندگی بالا
زمانی‌که از کاهش وزن و لاغری صحبت به میان می‌آید، بلافاصله به یاد گرسنگی، ضعف و بی‌حالی می‌افتیم. اما آیا راهی وجود دارد که بدون گرسنگی کشیدن چاق نشویم؟!
– سیب زمینی آب پز: سیب زمینی کربوهیدرات زیادی دارد و به همین علت، بسیاری آن را از رژیم لاغری‌شان حذف می‌کنند. اما این کار اشتباه است؛ سیب زمینی سرشار از ویتامین‌ها، فیبر و سایر مواد مغذی است. سیب زمینی محتوی نوعی نشاسته به‌نام نشاسته‌ی مقاوم (نشاسته‌ی مقاوم به هضم) است.
نشاسته‌ی مقاوم در دستگاه گوارش مانند فیبر محلول عمل کرده و موجب سیری می‌شود. به همین دلیل، افزودن این نوع نشاسته به وعده‌های غذایی راهی مناسب برای کاهش کالری دریافتی است. نکته‌‌ی جالب‌توجه این است که نشاسته‌ی مقاومِ موجود در سیب زمینی پس از خنک‌شدن افزایش می‌یابد و سیب زمینی خاصیت سیرکنندگی بیشتری پیدا می‌کند.
– تخم مرغ: بیشتر مواد مغذی موجود در تخم مرغ ازجمله نزدیک به نیمی از پروتئین آن در زرده‌ی تخم مرغ قرار دارد. تخم مرغ از نظر دارابودن پروتئین، مادهی غذایی کاملی است، به این معنا که تخم مرغ محتوی هر ۹ اسید آمینه‌ی ضروری است. تخم مرغ خاصیت سیرکنندگی بالایی دارد.
– فرنیِ بلغور جو دوسر: شما می‌توانید فرنی‌ای برپایه‌ی بلغور جو دوسر درست کنید و آن را معمولا به‌عنوان صبحانه مصرف کنید. این غذا قدرت سیرکنندگی بالایی دارد و در جدول سیرکننده‌ترین غذاها رتبه‌ی سوم را به خود اختصاص داده است. دلیل این ویژگیِ جو دوسر توانایی آن در جذب آب و فیبر بالاست.
جو دوسر منبعی غنی از نوعی فیبر محلول به‌نام بتاگلوکان است که به کُندشدن حرکت مواد غذایی در دستگاه گوارش و افزایش جذب کربوهیدرات کمک می‌کند. جو دوسر در مقایسه با غلات صبحانه قدرت سیرکنندگی بیشتری دارد و می‌تواند کالری دریافتی را در ادامه‌ی روز کاهش دهد.
– سوپ آبکی: قدرت سیرکنندگی مایعات کمتر از مواد غذایی جامد است. سوپ‌ها به‌نسبت مواد غذایی جامد با ترکیبات مشابه، قدرت سیرکنندگی بیشتری دارد. مصرف مرتب سوپ می‌تواند کالری دریافتی را کاهش دهد، احساس سیری بیشتری به وجود بیاورد و به‌مرور زمان به کاهش وزن کمک کند. سوپ‌های با پایه‌ی گوشتابه از سوپ‌هایی با پایه‌ی خامه قدرت سیرکنندگی بیشتری دارند.
– ماهی: ماهی سرشار از اسیدهای چرب امگا۳ است که باعث افزایش سیری در افراد چاق یا دارای اضافه وزن می‌شود. همچنین ماهی‌ها پروتئین باکیفیتی دارند که در سیری مؤثر است. در میان غذاهای سرشار از پروتئین، ماهی بالاترین شاخص سیری را دارد و در تمام مواد غذایی موجود در آزمون، رتبه‌ی دوم را پس از سیب زمینی آب پز داراست.
قدرت سیرکنندگی ماهی به‌طور چشمگیری بیشتر از مرغ و گوشت است. افرادی که در وعده‌ی غذایی‌شان ماهی می‌خورند، دریافت کالری‌شان در وعده‌ی غذایی بعدی ۱۱درصد کمتر از کسانی است که گوشت گاو مصرف می‌کنند.
– گوشت لُخم: گوشت لخم سرشار از پروتئین است و قدرت سیرکنندگی بالایی دارد. درواقع کالری دریافتی در رژیم‌های غذاییِ سرشار از پروتئین، به‌نسبت رژیم‌های غذایی کم‌پروتئین کمتر است. در میان منابع غذایی سرشار از پروتئین، گوشت گاو از لحاظ شاخص سیری پس از ماهی در رتبه‌ی دوم قرار دارد. گوشت صاف گاو به‌نسبت گوشت صاف مرغ قدرت سیرکنندگی بالاتری دارد.
– حبوبات: حبوبات را به فیبر و پروتئین بالایشان می‌شناسند، مانند لوبیا، نخود و عدس. این ویژگی‌ها در کنار تراکم انرژی پایین، آنها را به غذایی سیرکننده و مناسب برای کاهش وزن تبدیل کرده است. قدرت سیرکنندگی لوبیا، نخود فرنگی، نخود و عدس ۳۱درصد بیشتر از نان، پاستا و ماکارونی است.
– ذرت بوداده: ذرت بوداده از غلات کامل درست می‌شود و به‌نسبتِ بسیاری از میان‌وعده‌ها فیبر بیشتری دارد. همچنین خوارکی نسبتا حجیمی است و می‌تواند با کالری اندکِ خود حجم زیادی از معده‌تان را اشغال کند و باعث سیری شود. ذرت بوداده نسبت‌به میان‌وعده‌های معروف مانند چیپس سیب زمینی، قدرت سیرکنندگی بیشتری دارد.
– سیب: سیب بخش مهمی از رژیم‌های غذایی سالم است. سیب حاوی نوعی فیبر محلول به‌نام پکتین است که می‌تواند سرعت گوارش را به‌طور طبیعی کاهش داده و باعث سیری شود. همچنین ۸۵درصد سیب را آب تشکیل می‌دهد. به‌لطف مقدار بالای آب، حجم این مادهی غذایی بدون افزایش کالری، افزایش می‌یابد و این به سیری کمک می‌کند.
البته قابلیت سیرکنندگی سیب مختص زمانی است که میوه به‌طور کامل مصرف شود. آب سیب یا پوره‌ی آن قدرت سیرکنندگی میوه‌‌ی کامل را ندارد و توصیه می‌کنیم برای لاغری سیب را به‌طور کامل میل کنید. در میان میوه‌ها، سیب بیشترین شاخص سیری را دارد.
– مرکبات: مرکبات نیز مانند سیب محتوی فیبر محلول پکتین هستند و می‌توانند باعث افزایش سیری فرد شوند. ویژگی مثبت دیگر مرکبات، داشتن مقدار زیادی آب است، به‌طوری‌که پرتقال و گریپ فروت محتوی ۸۷درصد آب هستند و این باعث می‌شود بدون افزایش کالری به سیری کمک کنند.
گریپ فروت در بسیاری از رژیم‌های غذایی دیده می‌شود. اگر پیش از صرف وعده‌ی غذایی نصف گریپ فروت میل کنید و این کار را به‌مدت شش هفته ادامه دهید. پس از این دوره، شاهد کاهش ملایم وزن و کاهش چشمگیر در اندازه‌ی دور شکم خواهید بود.
– پنیر کوتاژ: پنیر کوتاژ پروتئین بسیار زیادی دارد، ولی میزان کالری آن اندک است. همچنین سرشار از موادی مغذی مانند ویتامین B، کلسیم، فسفر و سلنیم است. این ویژگی‌ها پنیر کوتاژ را به غذایی عالی برای کاهش وزن تبدیل کرده است. قدرت سیرکنندگی پنیر کوتاژ مشابه تخم‌مرغ است.
– سبزیجات: سبزیجات پرحجم‌اند، ولی کالری‌شان کم است. همچنین سرشار از مواد مغذی و ترکیبات گیاهی مفیدی هستند که وجودشان لازمه‌ی رژیم‌های غذایی سالم است. علاوه‌براینها، سبزیجات آب و فیبر زیادی دارند و به سیری کمک می‌کنند.
– مصرف سالاد: مصرف سالاد خصوصا پیش از غذا؛ در سیری و دریافت کمتر کالری مؤثر است. کسانی که قبل از غذا سالاد میل کنند، ۷ تا ۱۲درصد کمتر کالری دریافت می‌کنند. مصرف سالاد پیش از وعده‌ی غذایی، در مقایسه با مصرف آن در حین غذا، جذب سبزیجات را ۲۳درصد افزایش می‌دهد. برای اینکه سالاد مصرفی‌تان سالم و کم‌کالری باشد، در آن از مواد غذایی پرکالری و سس‌ها استفاده نکنید.
نکته مهم: درست‌کردن ذرت در خانه بهتر است، زیرا ذرت‌های بسته‌بندی‌شده سرشار از افزودنی‌های ناسالم و نمک هستند.
در انتها باید اشاره کنیم که داشتن تناسب اندام آرزوی هر فردی است اما چگونه باید غذا بخوریم و عادت های غذایی صحیحی را رعایت کنیم تا بتوانیم همیشه تناسب اندام خود را حفظ کنیم برای اینکه چاق نشویم یکسری اصول را باید رعایت کنیم و عادت های غلط را کنار بگذاریم.
