هرم سنی جمعیت ایران هنوز هم در میانه آن، یعنی گروه سنی ۱۸ تا ۳۴ سال از بقیه گروه‌های سنی فربه‌تر است. آمارها نشان می‌دهد بیش از ۲۶ میلیون نفر از جمعیت ایران در این رده سنی قرار دارند که البته بیش از ۶ میلیون نفر از آنها هم تحصیلات عالی دارند. این شرایط موقعیتی ویژه برای کشوری فراهم می‌کند که این روزها به دلیل شیوع کرونا با پیچ و خم‌های اجتماعی و اقتصادی متعددی هم رو به رو شده است.
چهره جوان ایران یکی از شاخص‌ترین ویژگی‌های کشور در اذهان جهانی است. به دنبال افزایش موالید در دهه ۶۰، متولدین این دهه و دهه بعدی آن، امروز به سن جوانی رسیده و تبدیل به نیروهای بالقوه‌ای شده‌اند که در صورت بهره‌گیری درست از آنها می‌توانند تغییرات مثبت اجتماعی و اقتصادی قابل توجهی خلق کنند.
سالروز میلاد حضرت علی اکبر(ع)، در کشور ما آغاز هفته جوان نامیده شده است. به همین بهانه شهلا کاظمی پور، جمعیت شناس و استاد دانشگاه در گفت و گو با با اشاره به تعریف جدید وزارت ورزش و جوانان از سن جوانی که ۱۸ تا ۳۴ سال را شامل می‌شود، گفت: جمعیت جوان کشور تا سال ۹۸ به حدود ۲۶.۵ میلیون نفر می‌رسد که نیمی از این تعداد زنان و نیمی نیز مردان هستند.
وی با بیان اینکه به دنبال کاهش باروری از دهه هفتاد به بعد، در برخی از دسته بندی‌های سنی تعداد این افراد جوان کاهش یافته است، اظهار کرد: افرادی که در دامنه سنی ۱۸ تا ۳۴ سن قرار دارند در ۴ گروه سنی ۱۵ تا ۱۹ سال، ۲۰ تا ۲۴، ۲۵ تا ۲۹، ۳۰ تا ۳۴ تقسیم می‌شوند. آمارها نشان می‌دهد هرچه به سمت دسته‌های بالاتر می‌رویم تعداد جوانان بیشتر و در دسته‌های پایین‌تر تعداد جوانان کمتر می‌شود.
بیشترین جوانان کشور در رده سنی ۳۰ تا ۳۴ سال
این عضو هئیت علمی دانشگاه با بیان اینکه بیشترین تعداد جوانان در گروه سنی ۳۰ تا ۳۴ ساله، با ۸.۵ میلیون نفر جمعمیت و عمدتا شامل متولدان دهه ۶۰ هستند، تصریح کرد: جوانان گروه سنی ۲۵ تا ۲۹ سال، ۶.۸ میلیون نفر، ۲۰ تا ۲۴ سال ۵.۵ میلیون و گروه سنی ۱۵ تا ۱۹ سال نیز ۵.۵ میلیون نفر جمعیت دارند. بنابراین یکی از تغییرات عمده که شاهد آن هستیم کاهش تدریجی جمعیت جوانان است و در عوض این گروه سنی ۳۰ تا ۳۴ ساله در سال ۱۴۰۰ به تدریج در گروه سنی میانسال قرار می‌گیرند.
۴۲ درصد جمعیت جوان کشور محصل‌اند
وی با بیان اینکه از گروه ۱۵ تا ۳۴ ساله تقریبا ۱۱ میلیون نفر در حال تحصیل هستند، توضیح داد: به عبارت دیگر حدود ۴۲ درصد جمعیت جوان کشور در حال تحصیل و بقیه نیز احتمالا شاغل، خانه دار یا بیکار در جستجوی کار هستند.
به گفته این جمعیت شناس جمعیت غیر محصل در این گروه سنی نیز ۱۳ میلیون نفر هستند که تعداد زنان و مردان از این جمعیت حدودا برابر و نزدیک به ۶.۵ میلیون نفر است.
زنان جوان خانه‌داری که جزو جمعیت فعال محسوب نمی‌شوند
کاظمی پور با بیان اینکه در گروه سنی جوانان تعداد مردان فعال ( شاغل، بیکار و در جست‌وجوی کار) حدودا ۱۰ میلیون نفر است اما تعداد زنان فعال حدود ۲ میلیون نفر عنوان شده است، ادامه داد: دلیل این موضوع این است که اگر مردی در حال تحصیل نباشد، احتمالا یا شاغل یا در جست‌وجوی کار است، اما در مورد زنان آنها ممکن است در ۳ حالت شاغل، در جست و جوی کار یا خانه دار قرار داشته باشند. اگر زنی در منزل نیز مشغول به کاری مانند خیاطی باشد و عنوان کند که شاغل است، جزو جمعیت شاغل محسوب می‌شود اما اگر این را عنوان نکند و صرفا خانه‌دار باشد، شاغل حساب نمی‌شود.
بیش از ۶ میلیون از جوانان تحصیلات عالی دارند
نرخ بی‌سوادی ۲.۷ درصدی جوانان
وی با اشاره به اینکه از بین جمعیت ۲۶ میلیونی جوانان حدود ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر دارای تحصیلات عالی هستند، گفت: از این تعداد ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر فارغ التحصیل شده و بقیه نیز در حال حاضر در آموزش عالی مشغول تحصیل هستند. همچنین میزان با سوادی در این گروه سنی به ۹۷.۳ درصد می رسد و به این ترتیب در کل کشور ۲.۷ درصد از جوانان بی سواد هستند.
این استاد دانشگاه افزود: شاید این میزان رقم بالایی را نشان ندهد، اما نشان می‌دهد که هنوز در این رده سنی جوان بی‌سواد وجود دارد. این جوانان عمدتا در مناطق محروم هستند که این رقم ۲.۴ درصد مرد و در میان زنان نیز به ۳ درصد می‌رسد. این موضوع اهمیت بالایی دارد چراکه باید این گروه را آموزش دهیم و این رقم را به صفر برسانیم.
۵۶ درصد از مردان و ۳۶ درصد از زنان جوان هنوز ازدواج نکرده‌اند
وی با بیان اینکه از مردان ۱۵ تا ۳۴ ساله، ۴۳ درصد دارای همسر و تقریبا ۵۶ درصد هم ازدواج نکرده هستند، اظهار کرد: به عبارت دیگر ۷ میلیون نفر هنوز ازدواج نکرده و بیش از ۵ میلیون نفر دارای همسر هستند. در مورد زنان نیز ۶۲ درصد دارای همسر هستند که حدود ۸ میلیون نفر را شامل می‌شوند و ۳۶ درصد هم ازدواج نکرده‌اند.
کاظمی‌پور با اشاره به اینکه برای زنان تنها ۷ درصد از ازدواج‌ها بالای ۳۵ سال بوده است، افزود: به عبارت دیگر ۹۳ درصد ازدواج های زنان زیر ۳۰ سال است. برای مردان نیز ۱۲ درصد بالای ۳۰ سال بوده و ۸۸ درصد زیر ۳۰ سال ازدواج کرده‌اند.
وقوع ۶۰ درصد طلاق زنان و ۵۰ درصد از طلاق مردان در سنین زیر ۳۵ سال
وی افزود: اما در خصوص طلاق می‌توان گفت ۶۰ درصد از طلاق‌های زنان زیر ۳۵ سال اتفاق افتاده است. در مورد مردان نیز این رقم به ۵۰ درصد می رسد. یکی از دلایل این مساله این است که معمولا در سال‌های اول زندگی مشترک، خطر طلاق بیشتر است.
نقش جوانان در دوران پساکرونا
این جمعیت شناس در ادامه به شرایط کشور به دنبال شیوع کرونا اشاره کرد و با تاکید بر نقش جوانان گفت: اساسا وقتی به این آمار نگاه می‌کنیم -غیر از افرادی که در حال تحصیل هستند- می‌توان گفت که با تغییرات کوتاه مدتی که در وضعیت اجتماعی و زیست خانواده‌ها به وجود آمده است عملا بسیاری از مشاغل خوابیده‌اند. بنابراین در گذشته اگر گروه‌هایی از جوانان با بیکاری رو به رو بودند الان مسن‌ترها هم با مشکل بیکاری رو به رو شده‌اند.
وی افزود: اما در خصوص جوانان چون این بیماری بیشتر افراد ریسک پذیرتر و مسن‌تر را تحت تاثیر قرار می دهد، حضور آنها اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. می‌توان گفت شرایط کشور ایجاب می‌کند از این پس عمده بار اشتغال کشور به جوانان سپرده شود و اگر قرار باشد در دوران پساکرونا جامعه به وضع عادی برگردد تا حد زیادی باید به این سمت گرایش پیدا کنیم که کارها به جوانان سپرده شود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: به ویژه جوانان تحصیل کرده که مسئولیت پذیری بیشتری از خود نشان می‌دهند، نقش مهم‌تری دارند. الان هم می‌بینیم که آنها مشارکت بیشتری دارند و باید برای آنها ارزش افزوده بیشتری هم قائل شویم. ممکن است این افراد استخدام جایی نباشند اما کار آنها از نظر دولت باید دارای ارزش محسوب شود. فکر می‌کنم دولت هم اگر قصد دارد کمکی به مردم کند باید حق الزحمه این جوانان را بپردازد.
کاظمی پور ادامه داد: ما با داشتن این چنین جمعیت جوانی می‌توانیم اقتصاد کشور را بعد از رفع خطر کرونا هرچه زودتر به به حالت عادی برگردانیم. شاید بتوان گفت این موضوع روزنه‌ای است که امید جدیدی به جوانان بدهد و آنها خود را سرخورده و منفعل نبینند و متوجه شوند که می‌توانند در جامعه اثربخشی داشته باشند.
