زمانی که شخص دچار برق گرفتگی می شود، جریان برق از نقطه ای وارد بدن می شود و از محلی که بدن با زمین تماس دارد، خارج می شود، حال آنکه این مسیر عبور جریان برق، همان ناحیه ای است که در طی برق گرفتگی دچار آسیب شده است.
فردی که دچار برق گرفتگی می‌شود متناسب با محل عبور جریان برق علائم متفاوتی از خود نشان می‌دهد که این علائم عبارتند از: سوختگی، عوارض موجود در اندام ها، دردهای عضلانی و ماهیچه‌ای، تغییرات فشارخون، ایست قلبی و عوارض روانی.
سالانه موارد قابل توجهی مرگ در اثر برق گرفتگی رخ می‌دهد. در شدت علایم و عوارض ناشی از برق گرفتگی عوامل مختلفی نظیر نوع جریان، اختلاف پتانسیل، شدت جریان، مقاومت بافت ها، مسیر جریان و مدت عبور آن دخیل هستند می‌تواند باعث بروز عوارضی نظیر فلج، سنکوپ، انواع شکستگی‌های استخوانی، عوارض ناشی از پرتاب شدن و در نهایت مرگ شود.
فردی که دچار برق گرفتگی می شود متناسب با محل عبور جریان برق علائم متفاوتی از خود نشان می دهد که این علائم عبارتند از :سوختگی، عوارض موجود در اندام ها، دردهای عضلانی و ماهیچه ای، تغییرات فشارخون، ایست قلبی و عوارض روانی.
برای پیشگیری از برق گرفتگی توجه به برخی نکات ایمنی از جمله اطمینان از صحت کارآیی وسایل برقی و توجه به ایمنی مناطق پرخطر نظیر حمام ضروری است و از آنجا که برق گرفتگی یکی از علل عمده مرگ و میر در جهان است و با در نظر گرفتن عوامل دخیل در شدت برق گرفتگی و آثار آن بر قسمت های مختلف بدن انسان، توجه به علایم برق گرفتگی، راه های پیشگیری و درمان آن می تواند به نحو موثری در کاهش مرگ و میرها و عوارض ناشی از آن موثر باشد.
مهم‌ترین مسئله در برق گرفتگی پیشگیری از وقوع آن است و این میسر نمی شود، مگر آنکه آموزش همگانی و بالا بردن سطح آگاهی های جامعه، و رعایت بهداشت کار، توسط کارگر و کارفرما و حاکم شدن بهداشت صنعتی، در سرلوحه کارگران و جامعه انسانی قرار گیرد.
۸۳۴ نفر بر اثر برق گرفتگی در کشور جان خود را از دست دادند / افزایش ۱۳درصدی تلفات برق گرفتگی در سال گذشته
سازمان پزشکی قانونی کشور اعلام کرد: در سال گذشته (۱۴۰۰)، ۸۳۴ نفر بر اثر برق گرفتگی در کشور جان خود را از دست دادند، این رقم در مقایسه با سال قبل از آن(۱۳۹۹) که تعداد تلفات برق گرفتگی ۷۳۹ نفر بود، نزدیک به ۱۳ درصد افزایش یافته است.
از کل تلفات برق گرفتگی در سال گذشته ۷۵۶ نفر مرد و ۷۸ نفر زن بودند.
در این سال استان های تهران با ۱۲۵، خوزستان با ۷۵ و فارس با ۴۹ فوتی بیشترین و استان های چهارمحال و بختیاری با یک، کهگیلویه و بویراحمد و زنجان هرکدام با ۶و قم و ایلام هر کدام با ۷فوتی کمترین آمار قربانیان برق گرفتگی را داشته اند.
آمار بالای برق گرفتگی در فصل تابستان
از سویی با شروع فصل گرم سال، تعداد قربانیان برق گرفتگی در جداول آماری سازمان پزشکی قانونی رو به افزایش می‌گذارد و بیشترین تعداد قربانیان برق گرفتگی در تابستان ثبت می شود.
براساس آمارهای موجود در سال ۱۴۰۰ نیز بیشترین تعداد تلفات برق گرفتگی در ماه های تیر و مرداد به ترتیب با ۱۰۵ و ۱۰۲ کشته گزارش شده است.
به نظر می رسد یکی از دلایل این افزایش آمار، راه اندازی دستگاه های برودتی و سرویس کولرها در آغاز فصل تابستان است که بدون شک رعایت هشدارها و نکات ایمنی می تواند آمار برق گرفتگی و تلفات ناشی از آن را تا حدی کاهش دهد.
براساس آمارهای موجود در سال ۱۴۰۰ نیز بیشترین تعداد تلفات برق گرفتگی در ماه های تیر و مرداد به ترتیب با ۱۰۵ و ۱۰۲ کشته گزارش شده است.
تاکید بر رعایت نکات ایمنی
بر اساس آمار پزشکی قانونی و از آنجا که مطابق آمارها تعداد تلفات برق گرفتگی در سال های اخیر روندی افزایشی داشته و در سال گذشته(۱۴۰۰) به بیشترین میزان خود در ۱۱ سال اخیر(از سال۱۳۹۰ تا پایان ۱۴۰۰) رسیده است؛ همچنین با توجه به قرار داشتن در روزهای گرم سال و راه اندازی و استفاده از وسایل سرمایشی، سازمان پزشکی قانونی با ارائه توصیه هایی از هموطنان می خواهد، حتما اصول فنی و نکات ایمنی را در نصب و به کارگیری سیستم های سرمایشی و به طور کلی استفاده از وسایل برقی به کار گیرند.
اغلب تلفات برق گرفتگی به دلیل ناآشنایی با اصول پیشگیری است
بررسی های انجام شده در سازمان پزشکی قانونی نشان می دهد که اغلب این حوادث به دلیل عدم آشنایی با اصول پیشگیری از وقوع برق گرفتگی و نیز بی توجهی به اصل کلی برق گرفتگی(یعنی عبور جریان برق از بدن به زمین) رخ می دهد.
فیوزها، خودکار و یا غیرخودکار از برق گرفتگی جلوگیری نمی‌کند
فیوزها، چه خودکار و چه غیر خودکار از برق گرفتگی جلوگیری نمی کند و جریان برق بسیار اندکی ـ در حد ۱۰۰ میلی آمپر ـ در صورت عبور از بدن ما، با از کار انداختن قلب، موجب مرگ انسان می شود، در حالی که فیوزها با جریان ده ها و حتی صدها برابر این میزان هم از کار نمی افتند. به خاطر داشته باشیم فیوزها با قطع جریان برق از وقوع خرابی در سیم کشی و آتش سوزی پیشگیری می کنند و نمی توانند از برق گرفتگی و مرگ ناشی از آن جلوگیری کنند.
از سویی سیم اتصال به زمین در پیشگیری از برق گرفتگی نقش موثری دارد، وجود سیم سوم در سیم کشی منازل (سیم اتصال به زمین) بسیار مهم است و به جلوگیری از برق گرفتگی کمک می کند.
برق گرفتگی در محیط های مرطوب بسیار محتمل تر از محیط های خشک است
برق گرفتگی در محیط های مرطوب بسیار محتمل تر از محیط های خشک است، مقاومت دست خشک انسان در مقابل برق، هزاران برابر بیشتر از پوست خیس و مرطوب است، از خشک بودن دست خود هنگام استفاده از وسایل برقی اطمینان داشته باشیم، لذا دوری از هر گونه تماس با وسایل هادی جریان برق به پیشگیری از بروز این حوادث کمک خواهد کرد.
همچنین به یاد داشته باشیم در صورتیکه با برق سر و کار داریم از کفش های عایق خشک استفاده کرده و مطمئن باشیم که زیر پا و محدوده اطرافمان مرطوب نیست. علاوه بر این مراقب باشیم هیچ قسمتی از بدن ما به طور مستقیم با زمین تماس پیدا نکند.
توصیه های عمومی برای پیشگیری از برق گرفتگی
• هنگام تعویض لامپ، کلید، پریز یا تعمیر هر وسیله یا هر دستگاه برقی دیگر سعی شود که برق از طریق کنتور (فیوز) قطع شده باشد.
• استفاده از لوازم برقی معمولی در محیط هایی با رطوبت بالا همچون حمام توصیه نمی شود و حتی الامکان بهتر است هیچ انشعاب برقی در این نوع محیط ها وجود نداشته باشد و روشنایی از خارج تامین شود. تحت هیچ شرایطی از بخاری یا اجاق های برقی معمولی در محیط های یاد شده استفاده نشود.
• هنگام روشن بودن لامپ یا هر دستگاه برقی دیگر از تعویض و تعمیر آن خودداری کنید.
• هیچگاه سیم برق دار را از زیر فرش یا موکت عبور ندهید، زیرا ممکن است در اثر عبور و مرور مداوم افراد از روی آن سیم صدمه ببیند و حالت عایقی خود را از دست بدهد.
• هنگام تمیزکردن دیوارها و لوازم برقی مواظب باشید کلیدها و پریز ها خیس نشوند، زیرا آب، هادی بسیار خوبی است و در صورتیکه وارد کلیدها و پریزها شود خطر جانی و مالی به همراه خواهد داشت.
• هنگام سوراخکاری دیوارها به منظور نصب ساعت دیواری، تابلوها یا هر مورد دیگر دقت شود به مسیر سیم کشی برق صدمه وارد نشود.
• اگر پریزهای برق در ارتفاع پایینی از دیوارها قرار دارد (کمتراز ۱۱۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر) لازم است به وسیله درپوش های ایمنی که به همین منظور ساخته شده است مسدود شوند.
