فراویز یکی از زیستگاه های منحصر به فرد آهوی ایرانی در کرمانشاه است، منطقه‌ای با وسعت حدود ۳هزار و ۸۰۰هکتار، که چندی قبل از شکار و تیراندازی ممنوع به پناهگاه حیات وحش ارتقا یافت و دلیل این ارتقا نیز تنوع غنی گونه های جانوری این منطقه بود.
قراویز علاوه بر اینکه یکی از زیستگاه های اصلی آهو به حساب می آید، دارای گونه های جانوری دیگری از جمله گربه وحشی، روباه، کفتار، شغال، خرگوش و تشی است و همچنین گونه های پرندگانی که در این منطقه دیده می شود نیز شامل شاهین، دلیجه، سارگپه، دراج و … است.
قراویز از لحاظ جغرافیایی در منطقه گرمسیر شهرستان سرپل ذهاب واقع شده است و حالا به لحاظ محیط زیستی با چالش های متعددی مواجه است.
شرایط خشکسالی در این منطقه گرمسیری به شدت خود را نشان داده و کم آبی و کمبود علوفه یکی از معضلات اصلی قراویز است که باعث می شود در برخی سال ها محیط زیست برای حفاظت از گونه های ارزشمند این منطقه هم آبشخورهای دستی را راه اندازی کند و هم به صورت دستی برای جانوران علوفه تامین کند.
اما یک معضل اساسی‌تر نیز در این منطقه وجود دارد که طی سال های اخیر بسیار جدی تر شده و حیات حیوانات و خصوصا آهوان منطقه را تهدید می کند و این معضل چیزی نیست جز چرای بی رویه دام.
قراویز که خود با فقر علوفه مواجه است، شاهد ورود دام های غیرمجاز مردم و عشایر منطقه هم هست که باعث می شود اندک پوشش گیاهی این محدوده دیگر جوابگوی نیاز آهوان و حیات وحش نباشد.
اگرچه چرای بی رویه به یک معضل اساسی برای تمام عرصه های منابع طبیعی و محیط زیست تبدیل شده، اما در منطقه ای مانند قراویز به خوبی خود را نشان می دهد.
“علی عزیزی” یکی از بومیان این منطقه است و با بیان اینکه مردم هم از سر ناچاری دام‌های خود را به نزدیکی قراویز می آورند، گفت: منطقه سرپل ذهاب در مجموع گرمسیری است و پوشش گیاهی غنی ندارد. خصوصا در فصل گرما این منطقه تقریبا به حالت خشک و نیمه خشک درآمده و دیگر برای تغذیه حیوانات زنده جوابگو نیست.
وی ادامه داد: مردم هم به دلیل گرانی انواع علوفه خصوصا جو و سویا، مجبورند دام خود را در عرصه های طبیعی تغذیه کنند.
عزیزی با بیان اینکه حفاظت از عرصه منطقه قراویز و حیات وحش آن از یک سو نیازمند فرهنگسازی و از سوی دیگر تامین علوفه مورد نیاز مردم منطقه است، خاطرنشان کرد: ابتدا باید مردم آگاه شوند و در جریان پیامدهای تخریب عرصه های محیط زیست و حیات وحش قرار بگیرند. اما چون ناچار به تغذیه دام های خود بوده و از این راه امرار معاش می کنند باید فکری به حالت تامین علوفه مناطق خشک و گرمسیری بشود.
وی معتقد است، لازم است علوفه یارانه‌ای در اختیار مردم این منطقه قرار گیرد تا دیگر مجبور به نزدیک شدن به منطقه قراویز نباشند.
به گفته عزیزی، برای بسیاری از مردم منطقه هم دشوار است که دام های خود را با وجود تهدیدات روباه، شغال و … تا نزدیک قراویز بیاورند اما این کار را از سر اجبار انجام می دهند.
گاهی آهوان به مزارع اطراف صدمه می زنند
ماجرا اما به همین جا ختم نمی شود و گاهی حیات وحش این منطقه به دلیل محدودیت علوفه به اراضی کشاورزی اطراف رفته و خسارت وارد می کنند، این را بهرام کرمی یکی از بومیان نزدیک قراویز می گوید.
وی ادامه داد: بارها محصولات کشاورزان منطقه به دلیل حمله حیات وحش آسیب دیده است مردم که با شرایط کم آبی و خشکسالی به سختی کشت انجام می دهند دچار زیان مالی می شوند.
به گفته کرمی، مردم منطقه با دیدن آهوان یا سایر حیات وحش به هیچ عنوان آسیبی به آنها وارد نمی‌کنند اما نزدیک شدن حیوانات به زیستگاه مردم باعث می‌شود گاهی افراد سودجو به فکر شکار آنها بیفتند.
معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان کرمانشاه نیز از خطراتی که به دلیل محدودیت دسترسی به علوفه، آهوان منطقه قراویز را تهدید می‌کند خبر داد.
فرشاد فتاحی در گفت و گو با طلوع کرمانشاه با اشاره به جمعیت مناسب حیات وحش قراویز، یادآور شد: آهو یکی از مهمترین این گونه‌ها است که اکنون بالغ بر دو هزار راس آهو در این منطقه زیست دارد. به علاوه گونه‌های دیگر روباه، شغال، کفتار و … نیز در این منطقه زندگی می‌کنند.
فتاحی از مشکل چرای بی رویه دام‌های اهلی در محدوده قراویز به عنوان یک معضل اصلی یاد کرد و افزود: علوفه و غذایی که در این منطقه در دسترس حیات وحش و دام‌ها قرار دارد بیشتر از ظرفیت است که حیات آهو ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وی معتقد است، شرایط خشکسالی اخیر نیز باعث شد دسترسی به علوفه در این منطقه باز هم محدودتر باشد.
معاون محیط طبیعی محیط زیست استان کرمانشاه با بیان اینکه گاهی محیط زیست در این منطقه به صورت دستی توزیع علوفه را دارد، عنوان کرد: با این وجود گاهی حیات وحش به اراضی کشاورزی منطقه وارد شده و باعث بروز مشکلات خواهد شد.
فتاحی راهکار حل این وضعیت را محدودیت پروانه چرای دام در منطقه دانست و اضافه کرد: تا زمانیکه این محدودیت در نظر گرفته نشود و همچنین بر فرهنگسازی کار نکنیم، احیا مراتع منطقه نیز کمکی نخواهد کرد.
وی اظهار کرد: راهکار دیگر این است که بخشی از آهوان این منطقه را با حفظ تدابیر محیط زیستی زنده‌گیری کنیم و به مناطق و زیستگاه‌های دیگر منتقل کنیم.
به گفته معاون محیط زیست، قراویز جاذبه گردشگری قابل توجهی دارد و نباید اجازه داد آسیبی به منطقه و گونه‌های آن وارد شود.
