اقتصاد ۲۴، شهریور سال جاری بود که رئیس سازمان امور مالیاتی در پاسخ به سوالی درباره آخرین وضعیت اخذ مالیات از سلبریتی ها، خانه‌های خالی و خودروهای لوکس خبر داد که «برای سلبریتی‌ها و اینفلوئنسرها، یک اداره مشخصی معین کرده‌ایم و مالیات ستانی از این افراد آغاز شده که تاکنون برای ۵۰۰ نفر پرونده تشکیل شده است و حدود ۳۰ میلیارد تومان مالیات گرفته شده است.»
ادعای مالیات چی‌ها، بیش از ۵۰۰ هزار بلاگر مشمول مالیات
این در حالی است که سعید توتونچی معاون سازمان امور مالیاتی، درباره نحوه شناسایی اینفلوئنسرها برای اجرای قانون و مالیات‌ستانی از اینفلوئنسرها در شهریور سال ۱۴۰۱ گفته بود که در قانون آمده است که اینفلوئنسر‌های بالای ۵۰۰ هزار فالوور نفر و دنبال‌کننده مشمول مالیات بر درآمد می‌شوند.همچنین طبق بند ذ تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۴۰۰، درآمد‌های کاربران دارای بیش از ۵۰۰ هزار دنبال‌کننده از محل تبلیغات، مشمول مالیات بر درآمد می‌شود و از مرداد ماه سال ۱۳۹۹ نیز وزیر اقتصاد دستورالعمل نحوه پرداخت مالیات اینفلوئنسر‌های دارای این شرایط را به سازمان مالیاتی برای اجرا ابلاغ کرده است.
تشکیل پرونده فقط برای ۵۰۰ بلاگر
اما رقم ۵۰۰ پرونده از آن جهت عجیب است که به نظر می‌رسد بیش از ۵۰۰ هزار بلاگر و اینفلوئنسر اکنون در فضای مجازی فعالیت دارند که روز به روز نیز به تعداد آنان افزوده می‌شود و در این میان ادعا می‌شود که تاکنون فقط ۵۵۱ نفر شناسایی شده و درآمد فقط ۱۳۱ نفر از آنها در سال ۱۴۰۰ بیش از ۲۳۰۰ میلیارد تومان بوده است.
اما با همه این آمار و ارقام‌های نجومی و البته تعداد بالای بلاگرها، تنها ۱۷ میلیارد تومان برای همه این افراد و به طور متوسط ۱۳۰ میلیون تومان برای هر نفر مالیات تعیین شد که عمده آنها از پرداخت این رقم نیز امتناع کردند و ۲۳ نفر آن را پذیرفتند.
این در حالی است که اقتصاد ۲۴ کافی است به سراغ تنها فود بلاگرها بروید تا با ارقام عجیب و غریبی که گاه برای یک استوری یا پست طلب می‌کنند مواجه شوید، در آمدی که گاه بین روزانه ۱۰ تا ۵۰ میلیون تومان در نوسان است و در نهایت به راحتی این شاخ‌های مجازی و بلاگرها از زیر بار مالیات می‌گریزند در حالی که کارمندان و کارگران پیش از آن که حقوقشان واریز شود باید مالیات را پرداخت کنند و انواع مالیات بر ارزش افزوده در حال تحمیل به شهروندان است.
نرخ تبلیغات نجومی بلاگرها و پرداخت مالیات قطره چکانی
در همین حال باید توجه داشت که نرخ تبلیغات در صفحه این اینفلوئنسرها و شاخ‌های مجازی و بلاگرها متفاوت است و عدد ثابتی ندارد. مثلا در تعیین قیمت تبلیغات در صفحه اینفلوئنسرها میزان مخاطبان و تعداد فالوئر‌ها مهم است، اما تبلیغات در صفحه سلبریتی‌ها قدری متفاوت است، چرا که در این صفحه‌ها به جز هزینه عمومی تبلیغات، باید هزینه برند هم پرداخت شود که رقمی بالاتر از باقی اینفلوئنسرهاست.برای نمونه، اینفلوئنسر‌هایی با ۵۰۰ هزار فالوئر، برای استوری ۲۴ ساعته، مبلغی مابین ۵ تا ۱۰ میلیون تومان درخواست می‌کنند، البته اگر تبلیغات در حوزه کاری اینفلوئنسر باشد قیمت‌ها متفاوت وبیشتر است.
اگر همین شخص سلبریتی باشد و ۵۰۰ هزار دنبال کننده هم داشته باشد برای یک تبلیغات ۲۴ ساعته در استوری چیزی بین ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان دریافت می‌کند. اینفلوئنسر با مخاطب یک و نیم میلیون نفری، قیمت تبلیغاتش با استوری ۲۴ ساعته، ۱۰ میلیون تومان، استوری در لوکیشن شما ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان، کلیپ تبلیغاتی با ایده اینفلوئنسر هم بین ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان و تنها با دو استوری در روز و یک پست چنین اینفلوئنسری به رقمی بین ۵۰ تا ۸۰ میلیون تومان دست می‌یابد.
حال تصور کنید چطور باید این بلاگرها به طور دقیق پیدا و شناسایی شوند و اساسا با چه سازوکاری به درآمد دقیق آنان دسترسی خواهند یافت.در همین حال جمع بزرگی از این بلاگرها به هیچ وجه پاسخی به اکانت‌های شخصی نمی‌دهند و اگر از آنها درخواست لیست قیمت کنید اصرار می‌کنند که باید با پیج کاری با سابقه تماس بگیرید.
به نظر می‌رسد این بلاگرها و شاخ‌های مجازی به نوعی تلاش دارند که جلوی افشای ریز قیمت‌های مربوط به درآمد خود را مسدود کنند تا از زیر بار مالیات شانه خالی نمایند.
فیلتر شدن اینستاگرام بهانه بلاگرها
از سوی دیگر یکی از بهانه‌های بلاگرها و اینفلوئنسرها در عدم پرداخت مالیات، فیلتر شدن برخی اپلیکیشن‌ها بوده است، موضوعی که شهربانو منصوریان به عنوان قهرمان ووشو و اینفلوئنسر فعلی برای نپرداختن مالیات نیز به آن اشاره می‌کند و البته این ادعا در حالی مطرح می‌شود که اصلی‌ترین بخش درآمد این افراد از طریق همین بستر‌ها و در داخل کشور انجام می‌شود و پس این مساله نیز نمی‌تواند توجیهی برای شانه خالی کردن از پرداخت مالیات باشد.
هم چنین طبق لایحه بودجه ۱۴۰۳ از کل منابع ۲۴۶۲ هزار میلیارد تومانی، سهم مالیات ۱۱۲۲ هزار میلیارد تومان معادل ۴۵ درصد از کل بودجه تعیین شده است. این رقم در مقایسه با سال گذشته ۹ درصد افزایش یافته و در مقابل سهم نفت ۱۱ درصد کاهش پیدا کرده است. البته باید توجه داشت که با اجرایی شدن سامانه مودیان از دی ماه امسال، بسیاری از کسب و کار‌ها موظف به ثبت خرید و فروش خود در سامانه شدند که مالیات آنها به صورت دقیق محاسبه شود، اما مشخص نیست چرا بلاگرها از پرداخت مالیات دلخور هستند.
از سوی دیگر در این میان اخذ مالیات از بلاگرها البته یک امر متداول در دنیاست؛ در همسایگی نزدیک ما در کشور ترکیه، از ابتدای سال ۲۰۱۹ میلادی با هدف دریافت مالیات از درآمد حاصل از تبلیغات اینفلوئنسرها، یوتیوبر‌ها و بلاگرها، دستورالعملی با موضوع کسب مالیات از خدمات تبلیغات برخط اینترنتی تصویب شد. حتی کشورهای حوزه خلیج‌فارس که از درآمد‌های نفتی برخوردار هستند هم از قافله اخذ مالیات از درآمد‌های فضای مجازی عقب نمانده‌اند و در عربستان و امارات متحده عربی هم از بلاگر، اینفلوئنسر و کانال‌دار‌ها مالیات گرفته می‌شود.
نگاهی به آمار‌ها و ارقام‌ها در اینستاگرام
اما باید توجه داشت که اینستاگرام همچنان یکی از اصلی‌ترین پلتفر‌های مورد علاقه ایرانیان است. کما اینکه در فاصله زمانی فوریه ۲۰۲۲ تا فوریه ۲۰۲۳ اینستاگرام با ۷۶ درصد پرکاربردترین و محبوب‌ترین پلتفرم در میان پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی بوده است. قابلیت‌های جذاب این پلتفرم و در دسترس بودن آن برای اقشار مختلف مردم تا قبل از فیلتر شدن موجب شده تا محبوبیت بیشتری در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی داشته باشد و از آن‌جا که اینستاگرام محبوب‌ترین پلتفرم رسانه‌های اجتماعی در میان مردم ایران است و کاربران زیادی در این پلتفرم حضور دارند، تعداد اینفلوئنسر‌های فعال در زمینه‌های مختلف نیز در این پلتفرم بیشتر است.
طبق آمار‌هایی که از بررسی صفحات ۳۰۰ اینفلوئنسر فعال در اینستاگرام به دست آمده ۴۳.۵ درصد از این تعداد متولد دهه ۶۰ و ۴۱.۵ درصد از این اینفلوئنسرها متولد دهه ۷۰ هستند. دهه هشتادی‌ها و متولدین دهه ۵۰ هر کدام با ۶.۵ درصد جایگاه سوم را در میان این تعداد اینفلوئنسر بررسی شده دارند. از این رو اینستاگرام را می‌توان پلتفرم مورد علاقه دهه شصتی‌ها و دهه هفتادی‌ها دانست.
از میان این تعداد اینفلوئنسر بررسی شده ۴۲ درصد لایف استایل بلاگر بوده که در زمینه موضوعات روزمره تولید محتوا می‌کنند. ۲۶.۵ درصد از این اینفلوئنسرها کمدین مجازی (واینر) هستند. تولید کنندگان محتوا با ۱۲ درصد جایگاه سوم را در میان اینفلوئنسرها دارند و بعد از آن بیوتی بلاگرها با ۸ درصد و فودبلاگر‌ها با ۶ درصد به ترتیب در جایگاه‌های بعدی این نمودار قرار دارند. بر اساس این بررسی، لایف استایل بلاگرها با ارائه موضوعات روزمره و نمایش گوشه و کنار زندگی شخصی خود، محبوبیت بیشتری در میان کاربران اینستاگرام دارند. واینر‌ها نیز به دلیل تولید محتوای طنز، سرگرم کننده و جذاب توجه مخاطبان بیشتری را به صفحات خود جلب کرده‌اند. تولید کنندگان محتوا با ویدئو‌های جالب در زمینه‌های مختلف تخصصی مورد توجه کاربران قرار گرفته‌اند. بیوتی بلاگرها با معرفی لوزام آرایشی و بهداشتی و آموزش خودآرایی، و فودبلاگر‌ها با معرفی و آموزش در زمینه موضوعات تخصصی حیطه خود جذابیت زیادی برای کاربران اینستاگرامی خود دارند.
بر اساس نمودار جنسیتی اینفلوئنسر‌های بررسی شده، نزدیک به ۷۰ درصد (۶۹.۵ درصد) از این تعداد را زن و ۳۰ درصد را مرد تشکیل می‌دهند که نشان می‌دهد اینفلوئنسر‌های زن در اینستاگرام فعال‌تر از اینفلوئنسر‌های مرد هستند.
با نگاهی کوتاه به این آمار و حجم بالای تبلیغاتی که در این شبلکه اجتماعی وجود دارد و به خصوص فودبلاگر‌ها، استایل بلاگرها و در رده بعدی بیوتی بلاگرها می‌توان دریافت که مشمولان مالیات بسیار بیش از ۵۰۰ اکانت و شخص هستند و به قطع رقمی نیز که باید بابت مالیات بپردازند بسیار بزرگ‌تر از ۲۳۰۰ میلیارد تومان است که البته مالیات همان نیز پرداخت نشده است.
معافیت مالیاتی ورزشکاران از کجا آمده است؟
در این میان، اما بلوای شهربانو منصوریان درباره عدم پرداخت مالیات بابت تبلیغات اینستاگرامی، فارغ از بحث درباره اینکه چرا بلاگر‌های ایرانی تمایلی به پرداخت مالیات ندارند، مبحث دیگری را نیز ایجاد کرد و آن نیز اینکه چه کسی گفته ورزشکاران با درآمد‌های میلیاردی از جمله فوتبالیست‌های ایرانی نباید مالیات بپردازند، و مگر ورزشکاران سایر کشور‌ها از پرداخت مالیات بابت فعالیت‌های تبلیغی خود معاف هستند؟ پاسخ روشن است: هیچ ورزشکاری در هیچ جای جهان بابت فعالیت‌های تبلیغاتی خود از مالیات معاف نیست.
دیوید بکام، مسی، پال جرج، رونالدو، امباپه و همه ورزشکارانی که از طریق تبلیغات کسب درآمد کرده اند موظف به دریافت مالیات بوده اند و این موضوع نیز چنان جدی بوده است که تا ۱۲ سال پیش دیوید بکهام به اتهام فرار مالیاتی از دریافت نشان شوالیه محروم شده بود. توجه کنید یکی از مهم‌ترین فوتبالیست‌های تاریخ فوتبال انگلستان به دلیل مالیات از امکان شوالیه شدن محروم شده است.در ایران نیز ورزشکارانی که اتفاقا درآمد میلیونی دارند و از جمله فوتبالیست‌ها که اتفاقا تبلیغات شرکت‌های بزرگ را نیز عهده دار هستند نباید از مالیات معاف باشند.
از سوی دیگر به نظر می‌رسد چالش درآمد‌های نجومی بخش بزرگی از اینفلوئنسرها و شاخ‌های مجازی در سالی که دولت اصلی‌ترین درآمد خود در بودجه ۱۴۰۳ را بر مبنای مالیات بسته است، برای این بلاگرها به چالشی جدی تبدیل خواهد شد، چالشی که احتمال شاخ به شاخ شدن این بلاگرها و سازمان مالیاتی کشور را بیش از همیشه افزایش می‌دهد.
