پنجشنبه گذشته در حالی که همه در تدارک عید قربان بودند به ویژه خانواده افرادی که از سراسر جهان به سرزمین وحی رفته بودند در شور و شعف بیشتری به سر می بردند اما به ناگاه شادی عید با خبرهای غمباری از عربستان سعودی همراه شد.
هنوز حاجیان از شوک سقوط جرثقیل در مسجد الحرام بیرون نیامده بودند که خبر جان باختن و زخمی شدن شمار زیادی از حجاج منتشر شد. اخبار اولیه زیر دویست نفر بود اما به مرور افزایش یافت و طبق آماری که خود سعودی ها اعلام کردند به حدود هزار نفر رسید اما دیگر آماری جدیدی از سوی سعودی ها اعلام نشد و آمار آنها به بالای هزار نفر نرسید.
این درحالی بود که کشورها آمار خود را ارائه می کردند از جمله منابع وابسته به سازمان حج و زیارت ایران آمار جان باختگان ایرانی را ۲۳۹ و شمار مفقودان را ۲۴۱ اعلام کرد و از بستری بودن ۱۶ نفر در بیمارستان ها خبر داد.
رسانه ها تعداد جان باختگان کشورهای آفریقایی را نیز ۲۶۳ نفر اعلام کردند که از این تعداد شمار جان باختگان مغربی به ۸۷ نفر رسید تا در صدر کشورهای آفریقایی قرار گیرد.
هشام عطا رئیس تیم پزشکی مصر در عربستان تعداد جان باختگان را ۷۴ نفر اعلام کرد و از اضافه شدن ۲۰ نفر به آمار قبلی خبر داد.
بنابر آمار اعلام شده ۲ حاجی از کامرون، ۲۲ از نیجر، ۱۴ نفر از ساحل عاج به علاوه ۷۷ نفر مفقود، ۱۱ جان باخته از چاد، هشت نفر از سومالی، هشت نفر از الجزایر، ۵ نفر از سنگال، چهار نفر از لیببی، چهار نفر از تانزانیا، سه نفر از کنیا، یک نفر از بورکینا فاسو و بروندی و تونس.
اما از زمانی که در صبح عید قربان ازدحام رخ داد هیچگاه زوایای مشکل حل نشد. ملک سلمان خواستار تحقیقات شد. اما شیخ عبدالعزیز عبدالله الشیخ مفتی عربستان وضعیت به وجود آمده را خارج از توان و اراده بشریت دانست.
درباره علل حادثه در رسانه ها مطالب زیادی منتشر شده است از جمله اینکه کاروان حامل یکی از مسئولان رسمی که گفته می شود محمد بن سلمان ولیعهد عربستان است عامل بروز این ازدحام و فاجعه منا بوده است.
برخی این را به رقابت داخلی شاهزادگان سعودی نسبت دادند که به این ترتیب محمد بن سلمان خواسته است که محمد بن نایف ولیعهد عربستان که کارنامه موفقی در امور امنیتی و برگزاری حج دارد زیر سئوال ببرد تا با کنار زدن محمد بن نایف شرایط برای به تاج و تخت رسیدن وی هموار شود.
اما موضوع قابل تامل در فاجعه منا این است که سعودی به دنبال فرار از مسئولیت هستند آنها از سویی آنگونه که برخی رسانه های مصری اعلام کردند به ناگاه اقدام به دفن جمعی جان باختگان کرده اند تا هم از زیر بار پرداخت غرامت خارج شوند و هم حقایق ناگفته بماند.
نه تنها توضیحی رسمی از سوی سعودی ها صورت نگرفته است آنها می کوشند که حجاج را عامل فاجعه معرفی کنند و در واکنش به رسانه های ایرانی از آن به عنوان جنجال یاد کنند و این که عادل الجبیر ایران را متهم به سوء استفاده سیاسی از بحران می کند در حالی که ابهام وحشتناک در موضوع وجود دارد.
چرا سعودی ها آمار جدیدی اعلام نمی کنند؟ چرا وضعیت مفقودان مشخص نمی شود؟ اصولا مفقود و ناپدید زمانی رخ می دهد که حادثه طبیعی مانند سیل، رانش زمین، سونامی و یا هر حادثه غیرمترقبه ای دیگر رخ دهد اما در صحرای منا چه عاملی باید رخ دهد که مفقود و ناپدید وجود داشته باشد مگر اینکه حادثه ای برنامه ریزی شده امنیتی و اطلاعاتی در کار باشد.
برخی رسانه ها به نقل از منابع دیپلماتیک اروپایی در بروکسل زمزمه ها و نگرانی هایی درباره عملیات سازماندهی شده قبلی از سوی سرویس های اطلاعاتی رژیم اسرائیل و سعودی علیه برخی حاجیان دیپلمات و نظامی ایرانی مطرح کردند.
این منابع دیپلماتیک احتمال دست داشتن موساد و اطلاعات سعودی را بعید ندانستند به ویژه که در میان ناپدیدشدگان غضنفر رکن آبادی سفیر سابق ایران در لبنان و یکی از شخصیت های مهم که اسرار تسلیحاتی زیادی دارد و متن برائت از مشرکان را قرائت کرده است. مراسمی که به مذاق سعودی ها خوش نمی آید زیرا در آن شعارهای مرگ بر آمریکا و اسرائیل سر داده می شود.
این گزارش بنا بر منابع دیپلماتیک اروپایی گرچه هنوز تایید نشده است اما یکی از احتمالات می تواند این باشد که توجه اطلاعات غربی را به خود جلب کرده است. اگر این گزارش ها صحت داشته باشد مفهوم آن هماهنگی اطلاعاتی قوی میان موساد اسرائیل با اطلاعات سعودی است زیرا موساد هرگز بدون هماهنگی دستگاه اطلاعاتی عربستان سعودی نمی تواند چنین کاری انجام دهد و این حتما با هماهنگی اطلاعاتی عربستان سعودی و کشورهای غربی دیگر است.
به هر حال آنچه می توان درباره فاجعه منا گفت، سنگدلی و بی مسئولیتی سعودی هاست زیرا در حال حاضر چشم های گریان و منتظر زیادی به سرنوشت عزیزان ناپدید شده خود دوخته شده است. عربستان به دنبال شانه خالی کردن از مسئولیت خود است از سویی نه حاضر است از حج دست بکشد و آن را تحویل سازمان همکاری اسلامی یا سازمان بین المللی و بی طرف بدهد و نه حاضر است به تعهدات خود عمل کند.
مهر، سعودی ها جنگ افروز و کودک کُش باید پاسخگو باشند و سرنوشت مفقودان را مشخص کنند. حتما رازی در موضوع نهفته است که سعودی های همپیمان اسرائیلی ها نمی خواهند برملا شود.
