سازمان غذا و دارو اخیرا محصولات یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان آب معدنی کشور را دارای آلودگی میکروبی دانست و اعلام عمومی کرد که مردم از مصرف محصولات این کارخانه پرهیز کنند اما پس از چند روز، اداره استاندارد تهران اعلام کرد که ممکن است نمونه آزمایش شده توسط وزارت بهداشت به دلیل ایجاد ضربه و سوراخ شدن محصول و نفوذ آلودگی میکروبی دچار مشکل شده باشد؛ بنابراین نمی‌توان با یک نمونه برای همه تولیدات یک محصول تصمیم‌گیری کرد.
نهایتا رییس اداره استاندارد تهران به ایسنا اعلام کرد که محصول “دماوند” با عنوان آب معدنی از سال گذشته تاکنون توزیع نشده و این محصول از سال گذشته با عنوان آب آشامیدنی تولید و در بازار توزیع می‌شود که استاندارد است.
این در حالی است که رییس سازمان غذا و دارو در این زمینه با اشاره بهآلودگی میکروبی آب معدنی “دماوند” و علت پلمب خط تولید آن گفت: این فرآورده آب معدنی دماوند نیست و این شرکت از سال گذشته موظف شده بود آب آشامیدنی تولید کند، چراکه آب زمانی “معدنی” می‌شود که بسته بندی آن بدون هیچ اصلاحی در خط صورت گیرد؛ یعنی نیازی به تصفیه شیمیایی – فیزیکی، ازن زدن، استفاده از UV یا فیلتراسیون‌های شدید را نداشته باشد، بر همین اساس «دماوند» موظف شده بود که برای ورود به بازار به آب آشامیدنی تبدیل شود، نه آب معدنی.
رسول دیناروند درباره سرانجام بررسی‌های انجام شده در مورد آب های بسته بندی به ایسنا گفته بود: ۳۱۱ نمونه در کشور مورد بررسی قرار گرفت که ۳۷ مورد آن ها مشکل داشت و در پایان نیز ۱۲ مورد آنها منجر به توقف خط تولید شد، البته به این شرکت‌ها نیز اخطار داده شد که باید نمونه‌هایشان را از سطح بازار جمع آوری کرده و تولید و توزیع‌شان را تا زمان انجام اصلاحات مورد نیاز، متوقف کنند.
به گفته وی در صورتی که اصلاحات این شرکت‌ها مورد تایید سازمان غذا و دارو قرار گیرد، اجازه ورود مجدد به بازار را خواهند داشت، متاسفانه یکی از این شرکت‌ها تحت عنوان آب معدنی “دماوند”، اخطار سازمان غذا و دارو را رعایت نکرد و با وجود آنکه بازرسان ما از دانشگاه علوم پزشکی مربوطه به پلمب خط تولید آن اقدام کرده بودند اما این شرکت تولید و توزیعش را ادامه داده بود.
دیناروند اعلام کرد که این شرکت، محصولاتش را از بازار جمع آوری نکرده و به جهت آنکه اخطار قبلی را نیز رعایت نکرده بود، مجددا پلمب شد. تخلف دیگر این شرکت علاوه بر عدم توجه به دستور پلمب و جلوگیری از تولید و توزیع مجدد محصول در بازار، توزیع آب معدنی‌ها با تاریخ تولید قدیمی و قبل از دستور پلمب در بازار بوده که هم اکنون با توجه به دو تخلف مهم صورت گرفته دستگاه‌ها قضایی نیز حکم صادر کرده و شرکت تحت پیگرد قانونی قرار دارد.
اما نیره پیروزبخت – رییس سازمان ملی استاندارد – با بیان اینکه هم وزارت بهداشت و هم سازمان ملی استاندارد در توزیع آب‌های معدنی آلوده مقصر بوده‌اند، اظهار کرد: این شرکت هم علامت تایید سازمان ملی استاندارد و هم وزارت بهداشت را داشته است و به همین دلیل نمی‌توان گفت سازمان ملی استاندارد، تنها مقصر توزیع این آب معدنی‌هاست.
به گفته وی درحال حاضر وزارت بهداشت اقدام به آزمون فاکتورهای مختلف موجود دراین آب معدنی کرده و به زودی نتایج این آزمون‌ها را برای سازمان استاندارد ارسال می‌کند.
طبق آنچه رییس سازمان ملی استاندارد اعلام کرده، مشکل پیش آمده درخصوص این آب معدنی بیشتر بر سر یک فاکتوری است که به تازگی وزارت بهداشت درآب معدنی‌ها مورد آزمون قرار می‌دهد ولی آزمون آن در سازمان ملی استاندارد هنوز اعمال نشده است.
در عین حال پیمان فروهر – دبیر انجمن آب‌های معدنی آشامیدنی ایران – با انتقاد از فاکتورهای جدید مورد بررسی وزارت بهداشت در آب‌های معدنی، به ایسنا گفته بود این فاکتور در تولید آب‌های معدنی جزو فاکتورهای مضر محسوب می‌شود، اما طبق استانداردهایWHO ، در استاندارد آب‌های آشامیدنی بسته بندی شده، جزو فاکتورهای مضر به شمار نمی‌رود و در استاندارد سلامت آب آشامیدنی، این شاخص به عنوان شاخص بررسی ثانویه لحاظ می‌شود، نه ریسک و مخاطره.
وی با بیان این که پلمب کارخانه آب معدنی ذکر شده، صرفا به دلیل سوء تفاهم مدیریتی از سوی مدیرعامل فرانسوی این کارخانه و متعاقب آن به دلیل عدم تمکین بود، تصریح کرد: آنچه به عنوان شاخص میکروبی در آب معدنی “دماوند” اعلام کردند، طبق استاندارد بین‌المللی آب‌های آشامیدنی کدکس، طبق استانداردFDE و WHO اصلا به عنوان شاخص میکروبی که به خاطر آن خط تولید را متوقف کنیم به شمار نمی‌رود. این فقط یک شاخص برای مدیریت کیفیت است، یعنی اینکه درصورت مشاهده، باید حین تولید به آن موضوع توجه شود و هیچ مخاطره ای برای سلامت مصرف کننده ندارد.
این در حالی است که به نظر می‌رسد سازمان غذا و دارو یکی از مشکلات این محصول تولیدی را درج نام آب معدنی روی آن می‌داند، چراکه دیناروند گفته بود که اصلا این محصول از سال گذشته مجوز تولید آب معدنی را نداشته و آب آشامیدنی است.
اما نهایتا روز گذشته اداره استاندارد استان تهران اعلام کرد که آب آشامیدنی ” دماوند” استاندارد است و در این باره مسلم بیات، مدیرکل این اداره به خبرنگار ایسنا گفت: محصول “دماوند” با عنوان آب معدنی از سال گذشته تاکنون توزیع نشده و این محصول از سال گذشته با عنوان آب آشامیدنی تولید و در بازار توزیع می‌شود.
وی با بیان اینکه بین آب معدنی و آشامیدنی تفاوت‌هایی وجود دارد، اظهار کرد: اگر آب از سرچشمه گرفته شده بدون فیلتراسیون و تصفیه در داخل بسته‌بندی قرار گیرد و به عبارت دیگر نیاز به این اقدامات نداشته باشد، آب معدنی است اما در صورت تصفیه و فیلتراسیون آب آشامیدنی به شمار می‌رود.
نکته جالب ماجرا آنجاست که مدیرکل اداره استاندارد استان تهران معتقد است که اداره کل استاندارد تهران نمونه آب‌های آشامیدنی “دماوند” را به چند آزمایشگاه که مورد تایید وزارت بهداشت هم هستند ارسال کرده و این آب حتی از لحاظ فاکتورهای جدیدی که وزارت بهداشت اعلام کرده هم مشکلی ندارد. همچنین نمونه آب آشامیدنی مورد نظر علاوه بر این آزمایشگاه‌ها به “Aqua Lab” فرانسه هم ارسال شده که نتایج این آزمایشگاه هم در موارد اعلام شده منفی بوده است.
به گفته بیات ممکن است نمونه آزمایش شده توسط وزارت بهداشت به دلیل ایجاد ضربه و سوراخ شدن محصول و نفوذ آلودگی میکروبی دچار مشکل شده باشد؛ بنابراین نمی‌توان با یک نمونه برای همه تولیدات یک محصول تصمیم‌گیری کرد.
حال نکته مورد سوال اینجاست که اگر آب‌های تولید شده توسط دماوند آب آشامیدنی بوده و با همین عنوان هم توزیع شده، چرا فاکتوری که برای آب‌های معدنی است در این محصول مورد ارزیابی قرار گرفته است؟ و چگونه ممکن است بین آزمایشات دو نهاد نظارتی بر کیفیت و سلامت مواد غذایی تفاوت به این بزرگی ایجاد شود؟ یعنی وزارت بهداشت در زمینه نظارت آنقدر تجربه ندارد و تنها یکی از محصولات و بطری‌های این آب‌ها را مورد بررسی قرار داده است؟ از سوی دیگر اگر کارخانه “دماوند” مشکلی از قبیل آلودگی میکروبی نداشته، چرا به جای پیگیری موضوع از طریق قانونی و حل مشکل نسبت به دستور مقام قضایی تمکین نکرده و محصولات خود را با تاریخ قبل از تذکر سازمان غذا و دارو تولید و توزیع کرده است؟
هرچند که مشکلات کیفیت تولید در ایران برای اولین بار نیست که اتفاق می‌افتد اما تناقض در اظهار نظرهای دو نهاد نظارتی در این زمینه حداقل کم نظیر است، تا جایی که حتی نتایج آزمایشات این دو نهاد با هم متفاوت باشد.
آب معدنی را با آب آشامیدنی اشتباه نگیریم
لازم به ذکر است که میان آب آشامیدنی و آب معدنی تفاوت‌هایی وجود دارد اما عامه مردم آب‌های بسته‌بندی را آب معدنی تلقی می‌کنند و نسبت به خرید و مصرف آن اطمینان کامل دارند. البته باید گفت که آب معدنی و آب آشامیدنی مورد تایید، هر دو از نظر سلامت مورد اطمینان هستند و تفاوت جدی میان آنها در طبیعی بودن و اضافه شدن برخی مواد به آب آشامیدنی است.
این در حالی است که قیمت آب معدنی و آشامیدنی در بازار یکسان است که شاید همین امر نیز موجب بی توجهی خریداران نسبت به تفکیک آب معدنی از آب بسته بندی شده است.
تفاوت آب معدنی و آشامیدنی در استانداردهای تعریف‌شده برای آن‌هاست؛ به طوری که آب معدنی باید از سفره‌های زیرزمینی در مناطق بکر استحصال شود و محل قرارگیری کارخانه آن نیز در مناطق دور از هر گونه آلودگی انسانی و حیوانی باشد، در حالی که برای دریافت مجوز احدث کارخانه آب آشامیدنی چنین ممیزی وجود ندارد.
در آب‌های معدنی اجازه استفاده از روش‌های شیمیایی برای تصفیه وجود ندار. اگرچه آب‌های آشامیدنی به روش‌های شیمیایی و کلرزنی، تابش اشعه UB و اسمز معکوس تصفیه می‌شوند، اما تولیدکننده در تولید هر دو محصول ملزم به رعایت موارد ایمنی برای مصرف‌کننده است و در کیفیت محصول نهایی و سلامتی آن تفاوتی میان آب معدنی و آب آشامیدنی وجود ندارد.
