چندین سال است که از تاسیس سازمان انتقال خون در کشور که این روزها شعارش را “اهدای خون، اهدای زندگی” قرار داده، می‌گذرد و امروز مسوولانش ضمن تاکید بر حفظ دستاوردها و شاخص‌های اهدای خون ایرانی‌ها، مباحثی همچون “ارتقاء و توسعه روند جذب اهداکنندگان خون”، “ارتقای سلامت خون و بهبود کیفیت فرآورده‌های خونی”، “ارتقاء مدیریت مصرف خون”، “سیستم مراقبت از خون و فرآیندهای بیمارستانی”، “اصلاح شبکه خون‌رسانی کشور” و همچنین “ارتقاء کیفیت خدمات آموزشی و پژوهشی” را دنبال می‌کنند.
همزمان با هفته دولت با دکتر علی‌اکبر پورفتح‌الله، رییس سازمان انتقال خون به گفت‌وگو نشستیم که در پی می‌خوانید:
تدوین راهبردهای ۴ساله انتقال خون
پورفتح‌الله ابتدا درباره اقدامات انجام شده در سازمان انتقال خون در سال ۹۳، می‌گوید: در سال گذشته قدم‌های بسیار خوبی در سازمان انتقال خون برداشته شد. به طوری که سازمان برنامه راهبردی خود را برای چهار سال آینده با مشارکت همه استان‌ها و همکاران در انتقال خون سراسر کشور تدوین کرد و جهت‌گیری انتقال خون مشخص شد.
وی می‌افزاید: در برنامه راهبردی سازمان انتقال خون رسالت، چشم‌انداز، اهداف و ارزش‌های سازمان انتقال خون را برای چهار سال آینده هم از منظر داخلی و هم خارجی مشخص کردیم؛ که از جمله آنها می‌توان به ارتقای سلامت خون و بهبود کیفیت فرآورده‌های خونی، ارتقاء کیفیت خدمات آموزشی و پژوهشی، ارتقاء و توسعه روند جذب اهداکنندگان خون، ارتقاء مدیریت مصرف خون، سیستم مراقبت از خون و فرآیندهای بیمارستانی، ارتقاء مدیریت تضمین خون، بهبود سیستم اداری-مالی و اصلاح شبکه خون‌رسانی کشور اشاره کرد.
گسترش به نفع سلامت خون نیست، مراکز اهدای خون ادغام می‌شوند
پورفتح‌الله درباره چگونگی اصلاح شبکه خون‌رسانی کشور، می‌گوید: یکی از چالش‌هایی که هم در زمینه کیفیت و هم در زمینه ارتقای فرآیندها در سازمان انتقال خون برای تامین خون سالم با آن مواجه هستیم، بحث شبکه خون‌رسانی در کشور است. متاسفانه به دلیل بی‌توجهی به شبکه خون‌رسانی کشور شاهد گسترش بی‌رویه و غیرمنطقی مراکز اهدای خون بودیم؛ به طوری که در حال حاضر در بیش از ۲۱۰ مرکز کار اهدا و دریافت خون را انجام می‌دهند و در نزدیک به ۸۰ مرکز کار فرآوری خون انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه گسترش کمی مراکز نه به نفع سلامت خون بوده و نه می‌تواند محصولات با کیفیت بالا را در اختیار مردم قرار دهد، ادامه می‌دهد: در همین راستا در بازنگری شبکه خون‌رسانی کشور به دنبال آن هستیم که مراکز اهدای خون را در یکدیگر ادغام کرده و به سمت مراکزی برویم که حجم اهدای بالایی دارند و می‌توانند به نیاز ما از نظر کمی و کیفی پاسخ دهند.
سرویس انتقال خون بیمارستانی وارد بیمارستان‌های مصرف‌کننده خون می‌شود
پورفتح‌الله همچنین از بازنگری آیین‌نامه انتقال خون بیمارستانی در راستای ادغام مراکز اهدای خون خبر می‌دهد و می‌گوید: در ابلاغیه جدیدی که توسط وزارت بهداشت ابلاغ می‌شود، در همه مراکز درمانی، سرویس انتقال خون بیمارستانی در نظر گرفته شده است. به این صورت که سرویس انتقال خون بیمارستانی وارد فرآیندهای بیمارستانی انتقال خون می‌شود که مهم‌ترین آن مدیریت مصرف خون و مدیریت خون بیمار است.
انتقال خون میزبان سالانه ۲ میلیون خون اهدایی
وی با اشاره به انجام اهدای سالانه ۲ میلیون و ۱۰۰هزار واحد خون در سازمان انتقال خون، می‌افزاید: تلاش ما در مدیریت خون بیمار این است که مصرف خون دیگران در یک فرد نیازمند خون، به حداقل ممکن برسد و از خون خود بیمار برای او استفاده کنیم. بر اساس آمار و اطلاعات سازمان، در حال حاضر حجم ۲ میلیون و ۱۰۰هزار واحد خونی که سالانه توسط اهدا کنندگان به سازمان انتقال خون اهدا می‌شود، شاخص خودکفایی است. به طوری که ما با مدیریت مصرف و همچنین مدیریت خون بیمار می‌توانیم اهدای خون بیش از این میزان را در دستور کار خودمان قرار ندهیم، حجم اهدای خون را در همین میزان نگه داریم و در عین حال برای کیفیت خون و فرآورده‌های خونی تلاش کنیم. در مقابل با مدیریت خون بیمار می‌توانیم نیاز به خون را در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کشور تامین کنیم.
یک تیر انتقال خون دو هدف را نشانه رفته است
مدیر عامل سازمان انتقال خون ادامه می‌دهد: طرح اصلاح شبکه خون‌رسانی کشور به این شکل است که در هر بیمارستانی که خون و فرآورده‌های خونی را مصرف می‌کنند، بانک خون‌های مدرن و با تجهیزات کافی مستقر شده و سرویس بیمارستانی انتقال خون را هم خواهند داشت تا دسترسی مردم را فراهم کند.
پورفتح‌الله با بیان اینکه ما با این اقدام در سراسر کشور، هم دسترسی را برای مردم فراهم می‌کنیم و هم با متمرکز کردن مراکز اهدای خون و ادغام آنها کیفیت خون و فرآورده‌های خونی کشور را افزایش می‌دهیم، اظهار می‌کند: با تلاش و همکاری که در این زمینه با معاونت درمان وزارت بهداشت انجام شده است، این اقدام جزو ارزشیابی و رتبه‌بندی بیمارستان‌ها قرار خواهد گرفت و تمامی بیمارستان‌ها باید امکانات مربوط به مدیریت خون بیمار و همچنین دسترسی به خون و فرآورده‌های خونی را ایجاد کنند.
وی می‌افزاید: اعتبار این کار نیز از محل اعتبارات خود بیمارستان‌هایی است که در این زمینه فعالیت و از این طریق منابع مربوطه را تامین می‌کنند. البته ما اعتقاد داریم که مدیریت خون بیمار و مدیریت مصرف، منابع مالی چندانی را نیاز ندارند و دستاوردهای آن برای بیمارستان‌ها چندین برابر منابعی است که مصرف می‌شود. چرا که مدیریت خون بیمار باعث کاهش مصرف خون شده و این کاهش، عوارض و گرفتاری‌های مربوط به خون را به حداقل می‌رساند و در نهایت پول بستری را کاهش می‌دهد. بنابراین اعتقاد داریم که این برنامه‌ها می‌تواند صرفه‌جویی‌های خوبی را برای بیمارستان‌ها ایجاد کند و پیش از ایجاد بار مالی برای مراکز درمانی، منابع مالی برایشان دربر دارد.
پورفتح‌الله با تاکید بر اینکه بیمارستان‌ها باید به تدریج موظف به انجام این کار شوند، می‌گوید: یکی از راه‌های آن، این است که چنین مطالبه‌ای در مردم ایجاد شود چراکه وقتی مردم بخواهند، بیمارستان‌ها هم موظف به این کار خواهند شد. البته در حال حاضر این اقدام در چند بیمارستان انجام می‌شود؛ از جمله آنها بیمارستان فیاض‌بخش، قلب شهید رجایی و بیمارستان‌های متعددی این کار را آغاز کردند.
توجه به اقتصاد انتقال خون بعد از ۴۰ سال
تعلل بیمه‌ها، اینبار در انتقال خون
وی یکی از بزرگترین اقداماتی که بعد از گذشت ۴۰ سال از تاسیس سازمان انتقال خون محقق شد را توجه به اقتصاد انتقال خون عنوان و اظهار می‌کند: امسال چرخه اقتصادی انتقال خون و تعرفه‌گذاری خدمات انتقال خون نهایی شد. البته رایزنی با مجلس شورای اسلامی، متقاعد کردن سازمان‌های بیمه‌گر و تصویب آن در شورایعالی بیمه و نهایتا تصویب در هیات دولت، کار به شدت فشرده‌ای بود. درحال حاضر ۱۴ خدمت انتقال خون را تعرفه‌گذاری کردیم و در واقع از فروردین ماه که این تعرفه‌گذاری تصویب شده، بیمه‌ها موظف به اجرای آن هستند. در این زمینه با تعللی از سوی سازمان‌های بیمه‌گر درباره اجرای تعرفه‌های انتقال خون مواجهیم که امیدواریم به زودی مرتفع شود.
تحقق سلامت خون در کشور با تاسیس مرکز نوآوری انتقال خون
پورفتح‌الله ادامه می‌دهد: همچنین در سال گذشته شاهد ایجاد مرکز نوآوری سازمان انتقال خون بودیم که قدم بسیار بزرگی در سازمان انتقال خون بود و منجر به تحقق سلامت خون در کشور است. این مرکز، چرخه انتقال خون از رگ دهنده تا رگ گیرنده را در بردارد و یک مرکز آموزشی جهت ارتقاء فرآیندها در سازمان انتقال خون است. مرکزی است که بعد بین‌المللی دارد و می‌تواند در بعد بین‌المللی کار آموزش و پژوهش را در زمینه انتقال خون انجام دهد.
انتقال خون ایران بین‌المللی می‌شود
وی دستاورد دیگر سازمان انتقال خون در سال گذشته را مطرح شدن این سازمان در عرصه بین‌الملل می‌داند و می‌گوید: سازمان انتقال خون از سوی مرکز ژنو سازمان بهداشت جهانی رسما برای چهار سال به عنوان مرکز آموزش و پژوهش در زمینه سلامت خون انتخاب شد. در این زمینه هم اقداماتی را آغاز کردیم، از جمله آن برگزاری کارگاه بین‌المللی گروه‌های خونی نادر و سمینار گروه‌های خونی نادر برای کشورهای منطقه بود.
پورفتح‌الله می‌افزاید: کار دیگری که در بعد بین‌الملل آغاز کردیم، ارسال نمونه‌های کنترل کیفی خارجی جهت انجام آزمایش‌های سلامت خون برای کشورهای منطقه است که این مهم جزو برنامه‌های سازمان انتقال خون شده است. همچنین برنامه‌ریزی برای برگزاری یک کنگره بین‌المللی با نگاه به کشورهای منطقه و ارتقای فرآیندهای انتقال خون در کشورهای منطقه نیز در دست انجام است که این کنگره در تاریخ ۲۴ تا ۲۶ آذرماه در تهران برگزار می‌شود.
مراکز استانی انتقال خون در بند مشکلات اعتباری
مدیر عامل سازمان انتقال خون در ادامه در مورد وضعیت اعتبارات این سازمان می‌گوید: در دولت تدبیر و امید کمک‌های بسیار خوبی به سازمان انتقال خون شد به طوری که سازمان بدهی سنگینی بالغ بر ۲۱۰ میلیارد تومان را که در دولت قبل داشت، با حمایت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و در دولت جدید تسویه کرد و این بدهی نه تنها صفر شد، بلکه یک منبع پایداری را برای سازمان انتقال خون ایجاد کردند. یعنی چیزی حدود ۹۰ میلیارد از محل مابه‌التفاوت نرخ ارز و مواد مصرفی از ردیف‌های کمکی وزارت بهداشت به سازمان انتقال خون کمک شد که سازمان ظرف دو سال گذشته توانست بدهی‌هایش را تسویه کند.
پورفتح‌الله تاکید می‌کند که قاطعانه می‌گویم ما به صورت کلی مشکلی از نظر اعتباری نداریم. البته مشکلاتی از این نظر در سطح استانی داریم که علتش این است که بخشی از اعتبارات استان‌های ما مجزا است. بنابراین در اعتبارات استانی، اعتبار سازمان انتقال خون، مناسب نیست و تقریبا در اکثر استان‌ها اعتبارات استانی انتقال خون بسیار پایین‌تر از میزان مورد نیاز است. البته بخشی از آن از طریق کمک‌های سازمان تامین می‌شود، اما امیدواریم بتوانیم با رایزنی‌هایی که با استانداری‌ها و سازمان‌های مدیریت استان انجام می‌دهیم، مشکل اعتباری استان‌ها را به حداقل رسانده و وابستگی آنها را به اعتبارات ستاد کم کنیم.
وی درباره درآمدهای اختصاصی انتقال خون که در گذشته خواهان بازگشت صد درصدی آن به سازمان انتقال خون بود، می‌گوید: بخشی از آن ۱۱۰ میلیارد را بر اساس تعرفه‌گذاری خدمات انتقال خون که در فروردین ماه در هیات دولت تصویب شد، در نظر گرفتیم که البته این درآمد هنوز کسب نشده چون بیمه‌ها، مصوبه دولت را اجرا نکردند و ما هم هنوز به این درآمد دسترسی پیدا نکردیم. اما با رایزنی‌هایی که با سازمان مدیریت صورت گرفته بنا شده این مشکل با مکانیزم‌هایی مرتفع شود که در حال رایزنی هم برای کسب درآمد و هم حل این مشکل هستیم.
