معصومه ابتکار شب گذشته با حضور در برنامه نگاه دو به مناسبت هفته دولت، در مورد وظایف قانونی سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان یک ارگان حاکمیتی گفت: مهمترین وظایف این سازمان در زمینه سیاستگذاری، تدوین مقررات،استانداردها و ضوابط محیط زیستی است.
وی با اشاره به ضرورت بازنگری سیاست‌ها به طور مستمر افزود: سازمان حفاظت محیط زیست در تدوین دستورالعمل‌ها و شیوه‌نامه‌ها به منظور حفظ طبیعت و محیط زیست، جلوگیری از آلودگی آب، خاک و هوا نقش اساسی ایفا می‌کند.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه مهمترین وظیفه این سازمان سیاستگذاری است، اظهارکرد: این سیاستگذاری‌ها از طریق دولت برای تدوین لوایح و تبدیل آن به قانون در مجلس و از طریق شورای عالی محیط زیست در مورد مناطق حفاظت شده، تعیین حریم آنها، مباحث شکار و صید و آلودگی هوا پیگیری می‌شود.
وی با بیان اینکه یکی از وظایف سازمان حفاظت محیط زیست وظایف نظارتی و حاکمیتی است افزود: این وظیفه تنها به سازمان محدود نمی شود و یک وظیفه فرابخشی است. بنابراین سازمان بخشی از وظایف خود را از طریق شوراهای فرابخشی دنبال می‌کند. برای مثال سازمان حفاظت محیط زیست در بهبود کیفیت هوا در کلانشهرها با ۱۶ دستگاه از جمله وزارت نفت و شهرداری‌ها، نیروی انتظامی سروکار دارد.
جریان‌سازی در میان دستگاه‌ها برای ارتقاء استانداردهای زیست محیطی
ابتکار با تاکید بر اینکه یکی از اقدامات مهم سازمان حفاظت محیط زیست جریان سازی در میان دستگاه‌ها برای ارتقای استانداردهای محیط زیستی است، گفت: باید از طریق سازوکارهای مدیریتی صحیح، مشارکت دستگاه‌ها را در این زمینه جلب کنیم تا بتوانیم اهدافمان را پیش ببریم.
وی با اشاره به وظیفه نظارت و بازرسی سازمان به عنوان یکی دیگر از وظایف آن افزود: رصد فعالیت صنایع از نظر عدم آلودگی و پایش مستمر، رصد منظم خودروسازان از نظر رعایت استانداردهای خودروی تولیدی کشور، پایش بر خط وضعیت خروجی آب، هوا و پسماند فعالیت‌های صنعتی پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها از جمله وظایف سازمان حفاظت محیط زیست است.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه حفاظت از گونه‌های گیاهی و جانوری تحت عنوان تنوع زیستی یکی از وظایف مهم سازمان است اظهار کرد: امروزه از این مسئله با عنوان ذخایر ژنتیک جهان یاد می کنند؛ سالهاست که کشورها بخاطر وجود خطر انقراض ذخایر ژنتیک خود محدوده‌هایی را مشخص و حفاظت کرده‌اند زیرا قرار نیست این محدوده‌ها مثل شهرها دستخوش تغییرات شدید توسعه‌ای شود بلکه اینها باید به عنوان ذخیره‌گاه برای نسلهای بعد باقی بماند.
مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در۱۱ درصد از عرصه سرزرمین ایران
وی در ادامه با اشاره به اینکه در حال حاضرنیز امکان بهره‌برداری منطقی و بدون تخریب برای جوامع محلی از ذخایر موجود کشور وجود دارد، گفت: ۱۱ درصد از سرزمین ایران تحت عناوین ۴ گانه پارک‌های ملی، مناطق حفاظت شده، پناهگاه‌های حیات وحش و آثار طبیعی ملی در مدیریت و حفاظت سازمان قرار دارد.
ابتکار با اشاره به ضرورت وجود تعامل با جوامع محلی در زمینه حفظ مناطق طبیعی و محیط زیست ایران گفت: سعی داریم از طریق تعامل با جوامع محلی، روستانشینان اطراف و عشایر سطح حفاظت را افزایش داده و با ایجاد حس مالکیت در جوامع محلی همکاری بیشتری با آنها در زمینه مراقبت منابع داشته باشیم.
معاون رئیس جمهور با بیان اینکه سعی کردیم از روزهای اول روی کار آمدن دولت جدید هم به دولت و هم به مجلس گزارش کار بدهیم و وضعیت محیط زیست را در سطوح ملی، برای سیاستگذاران و برنامه‌ریزان تبیین کنیم، گفت: متاسفانه وضعیت محیط زیست کشور ما در رتبه‌بندی جهانی و نسبت به شرایطی که باید باشد، وضعیت مناسبی نیست بنابراین در ابتدای کار دولت، این امر را تبیین و در مجلس نیز گزارش‌ها را ارائه کردیم و خواستار همراهی مجلس با دولت در جهت سیاستگذاری‌های منطبق با مشکلات محیط زیست شدیم. در مجلس نیز با توجه به وظیفه نظارتی و نقد سازمان‌ها، مطرح کردن انتظارات خود و اختلاف دیدگاهها با چالش هایی روبرو شدیم که این امر در یک نظام مردم‌سالار یک پدیده منطقی است.
وی با اشاره به تلاش دولت در زمینه اجرای برنامه‌های خود در حوزه محیط زیست از جمله احیای دریاچه ارومیه گفت: این دریاچه در رده پارک ملی قرار می‌گیرد و از ارزشمندترین پارک‌های ملی ایران است که امیدواریم با تلاش های جدی دولت به نتایج مثبتی برسد.
ابتکار با بیان اینکه در حال حاضر هیچ دستگاهی نیست که با سازمان حفاظت محیط زیست تعامل نداشته باشد تاکید کرد: این سازمان در اجرای وظایف خود با همه دستگاه‌ها از جمله وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، دفاع، فرهنگ و ارشاد و … سروکار دارد و آنها مسئولیت‌هایی را در مورد بهبود شرایط محیط زیست بر عهده گرفته‌اند.
وی در ادامه در مورد تشکیل شورای عالی محیط زیست و وجاهت قانونی آن اظهار کرد: با توجه به رویکرد بسیاردقیق و علمی آقای روحانی نسبت به محیط زیست، احیای شورای عالی محیط زیست نیز در همین جهت بود که تا کنون دو جلسه از شورای عالی را گذرانده‌ایم. این شورا وظیفه حفاظت و بهسازی محیط زیست و مسئولیت تعیین محدوده‌ها و رتبه مناطق حفاظت شده را برعهده دارد.
مصوبات شورای عالی حفاظت محیط زیست
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به یکی از مباحث مطروحه در شورای عالی محیط زیست گفت: یکی از مصوبات ما در شورای اخیر در مورد جنگل ابر در شاهرود بود. این جنگل یکی از زیباترین و ارزشمندترین و مورد تهدیدترین مناطق طبیعی است که خوشبختانه جزو مناطق حفاظت شده اعلام و محدوده آن نیز مشخص شد و قرار است با همکاری دستگاه‌ها و استان‌های سمنان و گلستان این منطقه مدیریت شود.
وی با اشاره به مصوبه دیگر شورای عالی محیط زیست گفت: افزایش بهای ضرر و زیان شکار از مصوبات بسیار مهم شورا است که جریمه شکار برخی گونه‌ها تا ۲۰۰ برابر نیز افزایش یافته است. این مصوبه با هدف بازدارندگی و درک ارزش گونه‌های در معرض تهدید کشور تایید شد.
ابتکار با بیان اینکه در حال حاضر در اکثر کشورهای دنیا مثل کشور ما شکار ممنوع است و جرم تلقی می‌شود افزود: این مصوبه در حقیقت یک یادآوری بود تا همگان بدانند در ایران تحت هیچ شرایطی امکان شکار وجود ندارد مگر اینکه بر اساس مقررات پروانه شکار صادر شود.
وی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان با رعایت شاخص‌های زیست محیطی امکان توسعه و افزایش شاخص‌های توسعه را نیز فراهم کرد، گفت: توسعه پایدار توسعه‌یی است که به قیمت تخریب و نابودی طبیعت اتفاق نمی‌افتد و مواهب طبیعی را برای نسلهای آینده باقی می‌گذارد. در دوره‌یی در مورد این مسئله سردرگمی ایجاد شد و مشکلات بسیاری را پیش آورد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه اگر توسعه به صورت افسار گسیخته انجام شود و طرح‌هایی بدون انجام مطالعات کارشناسانه اجرا شود، امکان توسعه پایدار وجود ندارد، اظهارکرد: از قانون برنامه سوم کشور، قانون ارزیابی زیست محیطی را داشتیم و همه پروژه‌های عمرانی کشور باید مورد این ارزیابی قرار گیرند.
وی با اشاره به تصویب الگوی ۵۳ نوع پروژه عمرانی در شورای عالی محیط زیست گفت: باید مجموعه مطالعاتی در مورد پروژه، قبل از مرحله امکان‌سنجی صورت بگیرد و طی فرآیندی در حضور متخصصین و صاحبان پروژه از پروژه دفاع شود که در صورت مغایرت طرح با معیارهای زیست محیطی رد می‌شود و برخی طرح‌ها با ایجاد اصلاحات تکمیل و امکان اجرا می‌یابد.
۴۰درصد طرح‌های عمرانی تاییدیه زیست محیطی نگرفته‌اند
ابتکار با بیان اینکه در دوره‌ای بالای ۹۵ درصد ارزیابی‌های زیست محیطی پروژ‌ه‌ها و طرح‌های عمرانی تایید می‌شد گفت: در حال حاضر تقریبا حدود ۴۰ درصد طرح‌ها یا اشکال فنی به آنها گرفته می‌شود که باید اصلاح کنند یا به طور کلی رد می‌شود. می‌توانیم با قاطعیت بگوییم در نتیجه همکاری که با سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی داریم هیچ طرحی بدون انجام ارزیابی زیست محیطی مصوب نشده و ارزیابی زیست محیطی یکی از ارکان توسعه کشور است.
بازنگری در پروژه جاده میان‌گذر دریاچه ارومیه
وی با بیان اینکه درحال حاضر با برخی پروژه‌های سابق که مورد ارزیابی زیست محیطی قرار نگرفته‌اند درگیر هستیم گفت: برخی پروژه‌های قبلی در حال بازنگری است برای مثال جاده میان گذر دریاچه ارومیه که موانعی برای گردش آب در این دریاچه ایجاد کرده و باعث تشدید خشکی در این دریاچه شده توسط ستاد احیای دریاچه ارومیه در حال بازنگری است. امیدواریم با انجام مطالعات ارزیابی و اصلاح فنی این طرح به کمک وزارت راه تمهیداتی برای این جاده درنظر گرفته شود.
ابتکار با بیان اینکه رشد بسیاری از کشورهای صنعتی دنیا همراه با افزایش شاخص‌های توسعه انسانی و توسعه پایدار اتفاق می‌افتد، اظهار کرد: این کشورها موفق شده‌اند الگوی رشد را با ملاحظات زیست محیطی افزایش دهند. اگر ملاحظات زیست محیطی در تمام سطوح و از ابتدا و انتها و در جریان فعالیت یک پروژه به طور مستمر اجرا شود رشد صنعت در کنار ملاحظات زیست محیطی و در نتیجه توسعه پایدار اتفاق می‌افتد.
عدم اجرای برنامه چهارم توسعه و وقفه در اجرای طرح‌های مقابله با آلودگی هوا
وی در مورد آلودگی هوای کلانشهرها گفت: برای این مسئله باید برنامه‌ریزی، پیگیری و اجرای مستمر صورت بگیرد. متاسفانه در اجرای برنامه توسعه کشور بویژه در حوزه محیط زیست وقفه‌ای اتفاق افتاد و برنامه چهارم کنار گذاشته شده و کلا اجرا نشد در حالیکه برنامه چهارم تداوم برنامه‌های دوم و سوم بود.
حذف پیکان و کاهش ۸۰ درصدی آلودگی در نتیجه اجرای در دولت‌های هفتم و هشتم
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به دستاوردهای محیط زیست در برنامه سوم توسعه گفت: اجرای استانداردهای خودرو تولیدی کشور باعث از رده خارج شدن پیکان و حذف سرب از بنزین در دولت‌های هفتم و هشتم شد و کاهش ۸۰ درصدی آلودگی‌ها بخاطر اجرای استانداردها اتفاق افتاد.
وی با اشاره به ایجاد وقفه در روند اجرای استانداردهای محیط زیستی و از جمله استانداردهای بنزین و افزایش تعداد خودروها در سال ۹۲ افزود: با عدم اجرای استانداردهای بنزین و ورود بنزین‌های آلوده به چرخه، مشکلات بسیاری در حوزه آلودگی هوا ایجاد شد؛ شهرها در شرایط اضطرار و هشدار قرار گرفتند و حتی منجر به تعطیلی مدارس نیز شد.
تشکیل کارگروه‌های استانی آلودگی هوا
ابتکار با بیان اینکه دولت در بهمن ماه سال ۹۲ یک برنامه اصلاحی برای آلودگی هوا تدوین و مصوب کرد گفت: سازوکار مدیریت اجرایی و پروژه‌های آلودگی آب را در سطح ملی احیا کردیم. کارگروه ملی تشکیل داده و به تمام شهرها ابلاغ کردیم که با ریاست استاندار کارگروه آلودگی هوا احیا شود تا به طور منظم وظایف مکلف شده برای هر دستگاه اجرا شود.
وی در مورد خروجی کارگروه‌های آلودگی هوا گفت: خوروجی این است که از اردیبهشت ماه سال ۹۳ بنزین پتروشیمی خارج شده و بنزین استاندارد وارد شد و بنزین یورو۴ به تدریج وارد جایگاه سوخت هشت کلانشهر کشور شد که در حال تکمیل است.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه ورود بنزین یورو۴ در تمام شهرها در حال تکمیل است افزود: این در شرایطی است که تحریم‌ها برداشته نشده و مشکلات بسیاری برای پالایشگاه وجود دارد. باید از آنها بخاطر زحماتی که در زمینه ارتقای سطح استانداردها در شرایط دشوار اقتصادی کشور کشیدند، قدردانی کرد.
اجرای استاندارد یورو ۴ در صنعت خودروسازی بعد از هشت سال
وی با اشاره به تولید گازوئیل کم‌گوگرد گفت: در این زمینه نیز گازوئیل با گوگرد هفت هزار قسمت به گازوئیل با گوگرد ۱۵۰ قسمت رسید که این امر تغییر بزرگی بود. همچنین دولت تصمیم گرفت نیروگاه‌های اطراف شهر مازاد مصرف نداشته باشند و خودروسازی کشور بعد از هشت سال استاندارد یورو ۴ را اجرا کرد و در برخی موارد مجوز شماره‌گذاری خودروهای که استانداردها را رعایت نکرده‌اند ندهیم.
در سال ۹۳ روز هشدار آلودگی نداشتیم
ابتکار در ادامه با تاکید بر بهبود وضعیت آلودگی کلانشهرها گفت: در سال ۹۳ روز هشدار و اضطراری و تعطیل نداشتیم و در شهر تهران ۴۴ روز آلوده، در شهر آلوده‌یی مثل اصفهان تعداد روزهای آلوده یک سوم شد، در شهرهایی مثل تبریز، اهواز نیز کیفیت هوا بهبود یافت.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در مورد منشا ریزگردهای کشور و نسبت این منشا به یکدیگر گفت: نسبت منشاهای ریزگردها متغیر است و به شرایط بارندگی و بادها بستگی دارد. کل منطقه غرب آسیا، حتی مناطقی از آسیای میانه و چین تحت تاثیر شرایط خشکسالی قرار دارند که باعث کاهش رطوبت خاک شده است. رطوبت موجود در خاک برای چرخه زیست بوم از جمله پوشش گیاهی اهمیت بسیاری دارد این آب در اثر افزایش دما خشک می‌شود.
وی با اشاره به اینکه افزایش دما یک پدیده جهانی است، گفت: بر اساس آمار هواشناسی ما در کشور افزایش دمای یک تا ۱٫۵ درجه و کاهش بارندگی را تجربه می‌کنیم. عدم مدیریت منابع آب در زمینه تالاب‌ها، مراتع نیز جزو کانونهای داخلی گرد و غبار کشور محسوب می‌شود.
ابتکار با بیان اینکه در این دوره شورای عالی آب فعال بوده است، گفت: با این شورا چندین جلسه داشته‌ایم و به موضوعات اساسی بویژه افت شدید آب‌های زیرزمینی پرداخته شده و سیاست‌های خوبی نیز در این زمینه اتخاذ شده است.
وی با اشاره به اینکه از جلسه اول شورای عالی حفاظت محیط زیست ستاد مقابله با گرد و غبار با حضور وزارت کشور، سازمان جنگل‌ها و سایر دستگاه‌ها تشکیل شد، گفت: شناسایی کانونهای داخلی گرد و غبار، تدوین برنامه‌ها برای مقابله با این کانون‌ها از طریق گرد و غبار از طریق مالچ پاشی یا کاشت گونه‌های مقاوم صورت گرفته است. مسئولیت مقابله با کانونهای داخل بر عهده سازمان جنگها و مراتع است. همچنین در چهار استان برنامه مقابله با گرد و غبار را داریم و برای استان‌های غربی خاصه خوزستان اعتباراتی پیش‌بینی شده است.
وجود ۴۰۰ هزار هکتار کانون گرد و غبار در خوزستان
ابتکار با اشاره به وجود ۴۰۰ هزار هکتاری کانونهای گرد و غبار در استان خوزستان گفت: در سال‌های قبل سازمان جنگل‌ها هشت تا ۱۰ هزار هکتار از کانون‌ها را کنترل می‌کرد ولی امسال این عدد به سه برابر افزایش یافته و حدود ۳۰ هزار هکتار از حساس‌ترین نقاط را بر عهده گرفته است.
عراق و عربستان کانونهای منطقه‌ای گرد و غبار
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه بخشی از گرد و غبارها منشا منطقه‌ای دارد اظهار کرد: در این زمینه از همه ابزارهای دیپلماسی استفاده شده و قراردادها و تفاهم‌نامه‌های خوبی هم با کشور عراق امضا شده اما شرایط ناامن این کشور امکان عملیات مهار گرد و غبار را از بین برده است. یک منشا گرد و غبار عربستان است که آنجا هم امکان عملیات وجود ندارد.
وی با تاکید بر اینکه همه تلاشهای دیپلماسی در مورد کانونهای گرد و غبار منطقه‌ای انجام شده است، افزود: در مقطعی سازمان ملل برای ایجاد صندوق منطقه‌ای به منظور از بین بردن گرد و غبار تعهد داده بودف اما علیرغم تلاش ایران برای احیای این صندوق کشورهای منطقه اصلا همکاری نکردند. درحال حاضر سازمان ملل را قانع کردیم مسئله گرد و غبار را به عنوان مسئله جهانی مطرح کند و امیدواریم در اجلاس آینده و با پیش‌نویس ایران برای مقابله گرد و غبار بتوانیم اقداماتی در مورد روند توسعه بیابان‌ها در سطح جهانی انجام دهیم.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه مسئولیت مدیریت جنگل‌ها توزیع شده است، گفت: حفاظت بخشی از جنگل‌ها تحت عنوان مناطق حفاظت شده زیر نظر سازمان حفاظت محیط زیست است اما عمده جنگل‌ها شامل جنگل‌های هیرکانی و جنگل‌های بلوط زاگرس زیر نظر سازمان جنگل‌ها و مراتع است.
وی با تصریح بر اینکه تعداد وقوع آتش سوزی در مناطق حفاظت شده در سال جاری افزایش یافته است گفت: افزایش دما و خشکسالی مستمر و بی مبالاتی و کم توجهی افرد باعث این آتش سوزیها شده است اما امسال با یک برنامه ریزی جدی شروع کرده‌ایم در ۱۴ استان مانور آتش سوزی به منظور آماده سازی و حضور دستگاه‌ها، تدوین آیین‌نامه اطفای حریق برای همه دستگاه‌ها صورت گرفت که با همکاری خوب شهروندان، نیروهای مسلح، در مورد استفاده از تکنولوژیهای جدید مثل هلیکوپتر مجهز به سبد آب همراه بود.
کاهش ۶۰ درصدی جنگل‌های آسب‌دیده
وی با اشاره به تلاشهای مختلف در سطح ملی و استانی در زمینه آتش سوزی گفت: امسال مساحت جنگل‌های آسیب ۶۰ درصد کاهش یافته است.
جنگل‌های هیرکانی دیگر توان بهره‌برداری تجاری ندارد
ابتکار با بیان اینکه ما در بحث تخریب در محدوده مناطق حفاظت جنگل‌ها تاکید داریم گفت: از سال‌ها قبل نظر سازمان محیط زیست این بوده که جنگل‌های هیرکانی دیگر توان بهره‌برداری تجاری ندارد زیرا عمده جنگل‌های ما در شیب بالای ۳۰ درصد قرار دارد و وقتی این جنگل‌ها مورد تخریب و برداشت قرار می‌گیرد امکان بازسازی آن دشوار است یا وقتی به طور طبیعی بازسازی می‌شود تنوع زیستی ارزشمند سابق را ندارد. نظر سازمان حفاظت محیط زیست این است به سمت حفاظت این جنگل‌ها برویم و حداقل برای یک مدت کوتاه از بهره‌برداری از آنها خودداری و از ورود بیش از حد دام به این مناطق خودداری کنیم.
وی با اشاره به بحث زمین خواری‌ها افزود: با همکاری سازمان جنگل‌ها لایحه‌یی را به منظور توقف بهره‌برداری تجاری و تغییر کاربری از جنگل‌ها تصویب کردیم. این مصوبه تا حدی باعث کاهش بهره‌برداری‌ها شده است زیرا طبق این مصوبه تنها درخت بیمار و افتاده قابل برداشت است. بر اساس قانون درخت‌ها به هیچ وجه نباید چکش بخورند و قطع شوند.
برای واردات چوب از روسیه هیچ مشکلی وجود ندارد
ابتکار با تاکید بر اینکه واردات چوب هم در بحث حفظ جنگل‌ها مسئله حائز اهیمتی است، گفت: خواهش می‌کنم همه فعالین عرصه چوب کشور در بحث واردات چوب فعال بشوند. امروز هیچ مشکلی برای واردات چوب از روسیه که میلیون‌ها هکتار درختکاری دارند وجود ندارد تا مصرف درختان هیرکانی به حداقل برسد.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در مورد مدیریت پسماند گفت: حدود یک ماه پیش برای ارائه تسهیلات در این زمینه مصوبه‌ای داشتیم که این مصوبه برنامه مدیریت پسماند را برای شوراهای شهر و شهرداری‌ها در سراسر کشور تسهیل خواهد کرد این تسهیلات کمک خواهد کرد تا این طرح با استانداردهای بهتر اجرا شود و امروز استفاده از زباله‌سوزهای تولید انرژی که صرفه اقتصادی دارد در استان‌های شمال در حال انجام است و سرمایه‌گذاران علاقمند به سرمایه‌گذاری در این عرصه هستند.
ابتکار در پایان با اشاره به اینکه فضای سالم و آزاد ایجاد شده برای طرح دیدگا‌ه‌های مختلف در قالب قانون در دولت یازدهم باعث اشتیاق شهروندان برای فعالتی‌های مدنی شده است، گفت: در حال حاضر در همه استان‌ها ایجاد تشکلها رو به رشد است در دولت یازدهم تعداد تشکل‌های مردم نهاد به ۷۵۰ تشکل رسیده است؛ درآمدزایی این تشکلها بر عهده خودشان است و ما تنها در بحث حقوقی، آموزشی و توانمندسازی آنها برای فعالیت بهتر حضور داریم. تشکلها بر اساس مصوبه دولت یازدهم عضو کارگروه محیط زیست شورای برنامه ریزی شده‌اند و در کنار مدیران دولتی در تصمیمات استان دخالت دارند.
