قریب به ۳۰ سال است، مداحی می‌کند …. سه نسل قبل او مداح و اهل حوزه بوده‌اند … به گفته خودش با معدل ۱۸ از دانشگاه فارغ‌التحصیل شده و آدم بی‌اطلاعی نیست. از “حاج مهدی فاطمی” که اکنون معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی خانهٔ مداحان کشور است، درباره موضوعات مختلفی چون تفاوت مداحی‌های سنتی و جدید، پایین آمدن کیفیت مداحی‌ها در مجالس عزاداری، سبک‌های جدید در مداحی، نرخ مداحی در کشور، توهین به مقامات کشور از سوی برخی از مداحان و پاکت گرفتن برخی از آنها پرسیدیم. حاج مهدی همچنین دربارهماجرای دریافت ۶۰۰ میلیون پول توسط یکی از مداحان توضیح داد و بر این موضوع تاکید کرد که ورود مداحان به بحث سیاست منافاتی با امر ستایشگری ندارد. او البته انتقادهایی هم داشت؛ از انتقاد به موازی‌کاری برخی مؤسسات در حوزهٔ مداحی تا اینکه همه از یک نفر حرف شنوی ندارند و هر کسی در این حوزه ساز خودش را می‌زند.
حاج مهدى فاطمی(معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی خانهٔ مداحان کشور) در گفت‌وگویی تفصیلی با خبرنگار ایلنا، درباره سطح مداحی‌های امروز و همچنین تفاوت مداحی‌های سنتی و جدید، اظهار داشت: بنده نه فقط در جایگاه مداح و شاعر بلکه به عنوان عضو کوچکی از خانهٔ مداحان بر این باور هستم که وضعیت مداحی را می‌توان از چند جهت؛ گستردگی، پراکندگی و کمیت بررسی کرد؛ در حال حاضر مجالس ما اصلاً قابل قیاس با مجالس قدیم نیست؛ به طوریکه هم اکنون مجالس پرشور‌تر شده وتعدد مجالس هم بیشتر از قبل شده است. جمعیت‌ها متراکم‌تر و مثل قدیم نیست که در یک مجلس۳۰ یا ۵۰ نفر دور هم جمع شوند و فقط در تهران دو، سه مجلس داشته باشیم که مخاطب زیادی داشته باشد. هم‌اکنون خوشبختانه به دلیل استقبال گستردهٔ آحاد مردم شریف ایران به خصوص قشر جوان، خیل عظیمی پای مجالس سیدالشهداء (ع) هستند.
برخی مجالس و نحوهٔ مداحی‌ها دلچسب نیست
مخالف نوآوری نیستم
فاطمی ادامه داد: اما از این جهت که آیا مجالس ما کیفیت لازم را دارند یا خیر؟ این را باید بگویم که من در جایگاهی نیستم که بتوانم در خصوص کیفیت مجالس اظهار نظرکنم؛ خود اهل بیت (علیهم السلام) ناظر هستند و آنطرف معلوم می‌شود که چه کسی مخلصانه عزاداری کرده و یا برای چه در مجالس تعظیم شعائر شرکت کرده است. اما اگر نظر شخصی من را بخواهید، می‌گویم که وضعیت موجود برخی مجالس، تأکید می‌کنم برخی مجالس و نحوهٔ مداحی در آن زیاد دلچسب نیست و از عزاداری سنتی ما فاصله گرفته است.
وی با اشاره به اینکه در مداحی، مخالف نوآوری نیستم، اظهار داشت: به طور مثال حاج اکبر ناظم هم زمان خودشان نورآور بوده است و در آن زمان بعضی‌ها ایشان را طرد کردند و می‌گفتند؛ این سبک‌ها چیست که می‌خوانید. به واقع فریاد وا اسلاما سر می‌دادند که سبک‌های سنتی چه شد؟ افرادی در آن زمان به ایشان انگ زده بودند و می‌گفتند رقاص. ایشان هم روی چهار پایه رفته بود و ضمن بیان علت نوآوری سبکی که ساخته بود؛ در جواب گفته بود “رقاصم، رقاصم، رقاص عباسم”.
معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی خانهٔ مداحان کشور ادامه داد: یکی از دوستان مداح جوان ما به نام “سید علی مؤمنی” که از قضا به او هم انتقاداتی مشابه وارد شده بود به دلیل اینکه این داستان را از زبان پدر بزرگوارشان حجه الإسلام حاج آقا سیدمحمود مؤمنی که از خطبای قدیمی جامعه مداح هستند، شنیده بود و می‌خواست به نوعی همان جواب را به منتقدان خود بدهد که شاید در نحوه بیان نتوانسته بود منظور را برساند، آن شعر «رقاصم، رقاصم، رقاص عباسم» را خوانده بود، البته پدر من در مقام نصیحت می‌گفت؛ روزی مرحوم شیخ رضا سراج دندان مصنوعی را از دهان بیرون آورده بود و گفته بود این دندان قالب دهن من است، کنایه از اینکه حرفایی که من سر منبر می‌زنم را دیگران تقلید نکنند، زیرا ممکن است؛ این حرف از سوی دیگری خریداری نداشته باشد.
نام‌آوری برخی مداحان به جهت اخلاص و توانمندی در اجراست
فاطمی اضافه کرد: معتقدم اساتیدی که نام‌آور هستند، نام‌آوری آنها به جهت اخلاص و توانمندی در اجراست که خود توانمندی در اجرا، به جهت داشتن محفوظات زیاد، آشنایی با مقاتل، آشنایی با ادبیات فارسی و ادبیات عرب، آشنایی با دستگاههای موسیقی اصیل و حجاز، روان‌شناسی، تجربه و.. به دست می‌آید. به عبارتی دیگر در بحث نوآوری، ممکن است؛ مداحی باشد که در اجرا توانمندی دارد، ولی صدای خوبی ندارد، مداحی دیگر ممکن است؛ توانمندی نداشته و صرفاً از صدای خوبی بهره ببرد. در مجموع می‌توان گفت که اگر هرکدام از این‌ها نباشد یک جای کار می‌لنگد.
وی با اشاره به اینکه در رأس مداحان مشهور کشور حاج منصور ارضی(عرشی)، حاج آقا محسن طاهری، حاج علی انسانی و حاج رضا‌پور احمد‌پور بودند که به دلیل داشتن سبک و سیاق منحصر به فرد، بین مردم دارای اقبال بیشتری بودند، گفت: بروید علت را جستجو کنید و ببینید چرا مردم گرایش به این عزیزان داشته و دارند؟ و حتی با اینکه در حال حاضر شاید به دلیل سن بالا برای این بزرگواران پیگیری امور جامعه ستایشگری کمی مشکل باشد، ولی باز هم با همت و غیرت و دلسوزانه برای تربیت شاگرد، در این عرصه، پیشقدم و پرچمدار هستند.
معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی خانهٔ مداحان کشور عنوان کرد: شخص حاج آقا منصور ارضی، با تأسیس مؤسسهٔ قدیم الإحسان در راستای دانش‌افزایی مداحان جوان، کلاس‌های مداحی، مقتل‌شناسی، آشنائی با ادبیات آئینی برگزار می‌کند و با بهره گیری از زحمات شاعر جانباز حاج محمود ژولیده، دکتر حاج سید علی قریشی، حاج جواد حیدری و حاج مصطفی روحانی، بی‌وقفه، با برنامه ریزی مدون و اصولی، با تلاش دلسوزانه تا به حال اثرات بسیار مثبت و مشهودی را در این راه از خود به جای گذاشته‌اند.
فاطمی با بیان اینکه با همت مرحوم استاد حاج علی آهی و تحت مدیریت حاج محسن طاهری، خانهٔ مداحان راه‌اندازی شد، گفت: در ادامه، با زحمات حاج حسن آهی، حاج ابراهیم صدیق، حاج داوود نورصالحی با برگزاری کلاس‌های آموزش مداحی، راه‌اندازی انجمن ادبی، پایگاه بسیج، دارالقرآن و جلسات هفتگی هیأت جامعه مداح در روز یکشنبه؛ که بار مسئولیت آن به دوش حاج حمید بهاری افتاده موج مثبت و جدیدی در جهت‌دهی و اعمال سیاست‌های کلان جامعهٔ ستایشگری کشور به راه انداخته است.
انتقاد از موازی‌کاری برخی مؤسسات درحوزهٔ مداحی
معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی خانه مداحان کشور با انتقاد از موازی‌کاری برخی مؤسسات، مراکز و سازمان‌ها درحوزهٔ مداحی گفت: معتقدم به جای اینکه موازی‌کاری و هم‌پوشانی صورت گیرد؛ هرکس به کار خاص خود بپردازد، مثلاً به نظر من «بنیاد دعبل» فقط به امر خدمات رفاهی و بیمه بپردازد، هیأت رزمندگان اسلام به دلیل توانمندی زیاد در اجرا در این حوزه فعالیت کند، که الحمدالله از پس کارهای اجرایی و همایش‌های سراسری و اثرگذار، الحق خوب برآمده‌اند. و یا اینکه بحث انتشارات و تألیفات مثلا بر عهده انتشارات «آرام دل» باشد و به همین منوال دیگر دستگاههای ذی ربط.
هنوز متوجه نشده‌ام، خروجی شورای ستایشگری کجاست؟
چرا باید هر کسی ساز خودش را بزند
وی عنوان کرد: درحال حاضر شورائی به نام شورای ستایشگری تشکیل شده، که خانه مداحان، هیأت رزمندگان، بسیج مداحان، بنیاد دعبل، کانون مداحان، در این شورا عضو هستند، اما بدون تعارف هنوز من متوجه نشده‌ام که خروجی کار کجاست. به جای موازی‌کاری باید یک نفر رأس هرم قراربگیرد و دور تا دورش سایرین حلقه بزنند و هرکدام گوشه پرچم را بگیرند و بلند کنند؛ همه باید از یک نفر حرف شنوی داشته باشند نه اینکه هر کس ساز خودش را بزند. دوستان مداح و شاعر من تأیید خواهند کرد که در ظاهر تمامی دوستان متفق بر این امر هستند، اما در عمل بزرگواران سعی دارند تمام هندوانه‌ها را با یک دست بردارند و این هم به خاطر احساس مسئولیت و دلسوزی آنهاست، ولی چاره کار این رویه حال حاضر نیست.
برخی از جوانان ما قوره نشده می‌خواهند مویز شوند!
جوانان فقط از مداحی شهرتش را دیده‌اند
فاطمی اضافه کرد: متأسفانه برخی از جوانان ما قوره نشده می‌خواهند مویز شوند؛ این‌ها فقط از مداحی شهرت را دیده‌اند، در صورتی‌که خدا به هر که بخواهد عزت می‌دهد. من این سؤال را می‌پرسم که حاج حسین سازور، حاج محمودکریمی، حاج محمد طاهری چه چیزی داشتند که دیگران نداشتند؟ و یا حاج سعید حدادیان؟ هر وقت که او را می‌بینیم یا درحال خواندن دعاست یا در حال مطالعه، یا در کلاس ادبیات مشغول به آموزش است. این‌ها پیشِ بزرگتر‌هایشان زانو زدند و سعی نکردند که در روز اول به شهرت برسند، بلکه به دنبال تعالی بودند و در‌‌نهایت به شهرت هم رسیدند.
وی ادامه داد: دوستان سؤال نکنند؛ حاج حسین سیب سرخی و حاج رضا هلالی چرا معروف شدند و ما نه. این را به ذهن بسپرند که حتما آنها درون خود چیزهایی داشتند که دیگران نداشتند. خانواده سیب سرخی خانوادهٔ نوکرهای سیدالشهداست؛ برادر مرحوم ایشان حاج مجید سیب سرخی از مداحان و جانبازان دفاع مقدس بوده و یا رضا هلالی چله‌های زیارت عاشورا و حال درونی او بوده که اسمش را بر سر زبان‌ها انداخته است.
قبول دارم حال و هوای عزاداری‌های ما مثل سابق نیست
معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی خانه مداحان کشور ادامه داد: البته برخی از مداحان ما هم هستند که همین شهرت را خرج امور دیگری می‌کنند؛ مثلاً حاج منصور در جلساتی که برگزار می‌کند، جهیزیه هم جمع می‌شود و افراد بی‌بضاعت را تحت پوشش قرار می‌دهد. من قبول دارم که حال و هوای عزاداری‌های ما مثل سابق نیست؛ البته گرچه هنوز هم برخی مجالس حال و هوای سابق را دارد. مجالس حاج منصور ارضی، حاج ماشاءالله عابدی و… به گونه‌ای است که وقتی شروع به خواندن می‌کنند، انگار در حرم امام حسین (ع) نشسته‌ای.
چرا تمامی کاندیدا‌ها موقع انتخابات به مجالس روضه می‌آیند؟
پاسخ به چرایی دخالت مداحان در امور سیاسی
فاطمی همچنین درباره اینکه مداحان در امور سیاسی کشور اظهار نظر کنند را قبول دارد؟ و یا اینکه با الفاظی تند مقامات کشور را زیر سوال ببرند؟ گفت: اگر مداحان نباید در حوزه سیاست دخالت کنند، چرا تمامی کاندیدا‌ها موقع انتخابات که می‌شود در مجالس روضه حضور پیدا می‌کنند؟ یادم هست؛ آقای احمدی‌نژاد زمان انتخابات این هیأت و آن هیأت می‌رفت. چرا فقط زمانی‌که نوبت به مداحان می‌رسد، می‌گویند از احساسات دینی سوء استفاده می‌شود؟ و یا اینکه می‌گویند؛ دین از سیاست باید جدا باشد؟
در بین مداحان دکتر و مهندس کم نداریم
معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی خانه مداحان کشور به بیانات رهبر در خصوص هیات اشاره کرد و گفت: حضرت آقا در دیدار با مسئولان هیأت‌های رزمندگان سراسر کشور فرمود ما هیأت سکولار نداریم. اصلاٌ امام حسین (ع) با قیامش این درس را به ما داد که دین ما فقط در سجادهٔ عبادت خلاصه نمی‌شود. چطور از نانوا و راننده تاکسی و.. در مورد سیاست نظر می‌دهند، اما این حق از مداحان باید سلب شود آیا مداحان عضوی از آحاد این جامعه نیستند؟ چطور ما از بین روحانیون در قامت رئیس جمهور، نماینده مجلس و… چهره‌های بسیاری را می‌بینیم، ولی حتی در مورد اظهار نظر دربارهٔ سیاست توسط مداحان این همه هیاهو را باید شاهد باشیم. ما در بین مداحان دکتر و مهندس کم نداریم. حاج سید علی قریشی، حاج میثم مطیعی، حاج سید محسن گرسوئی، حاج حسن لطفی و… از دکترهای جامعه هستند که مداحی می‌کنند و شعر آئینی می‌گویند.
ورود مداحان به سیاست منافاتی با امر ستایشگری ندارد
تریبون مداحان نباید صرف یک جناح خاص باشد
وی در ادامه با بیان اینکه معتقدم ورود مداحان به بحث سیاست منافاتی با امر ستایشگری ندارد، اظهارداشت: مداح باید پشتیبان رهبرش باشد؛ چرا که بی‌تعارف رهبر ما تنهاست. در حال حاضر تنها دو، سه نفر حرف می‌زنند و بقیه سکوت کرده‌اند؛ چرا فقط حاج منصور ارضی، حاج حسین سازور و حاج سعید حدادیان باید خودشان را خرج کنند و سینه خودشان را سپر بلا کنند. مگر بقیه خواب هستند؟ چرا فقط حاج محمود کریمی و حاج محمد طاهری باید مایه بگذارند. البته باید به این نکته توجه کرد که نوع گفتن، ادبیات انتقاد و اینکه نقد باید دلسوزانه و خیرخواهانه باشد هم مهم است.
وی بیان کرد: تریبونی که ما استفاده می‌کنیم، حضرت عباسی صرف یک جناح خاص نباید باشد و صرفاٌ حرف حقیقت باشد و دفاع از سیاست‌ها و منافع نظام اسلامی ایران مورد تأکید و توجه قرارگیرد. امروز به این صورت است که فقط اصلاح طلب و یا اصولگرا مرگ بر آمریکا نمی‌گوید و ما در اصلاحات هم هنوز افراد انقلابی داریم.
وجود ۲۰۰ هزار مداح در کشور براساس اعلام آمارهای غیررسمی
فاطمی همچنین در پاسخ به این سوال که در حال حاضر چه تعداد مداح در کشور داریم و اینکه آیا برای مداحی نرخ مشخصی وجود دارد یا خیر؟ گفت: در کشور طبق آمارهای گرفته شده بالغ بر ۱۰۰ هزار مداح داریم که از این تعداد ۲۲ هزار نفر آنها به صورت دائمی و حرفهای مشغول انجام وطیفه هستند. البته برخی آمارهای غیر رسمی تا۲۰۰ هزار مداح را هم عنوان کرده‌اند.
“پاکت گرفتن و طی کردن” توسط مداحان حرام نیست
معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی خانه مداحان کشور با طرح این پرسش که آیا آیا پاکت گرفتن توسط مداحان درست است یا خیر؟ گفت: بله درست است، چه اشکالی دارد؟ زمان امام صادق (ع) وقتی که روضه‌خوانی برای حضرت روضه خواند، حضرت فرمودند؛ زن‌ها هرچه طلا وجواهر دارند، بیاورند بعد فرمود؛ این برای این دنیا باشد، در آن دنیا جبران می‌کنیم. بنابراین گرفتن پول و پاکت کار اشتباهی نیست. بلکه باعث برکت زندگی هم می‌شود.
معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی خانه مداحان کشور با طرح این پرسش که برخی‌ها می‌پرسند که آیا طی کردن نرخ از سوی مداحان، حرام است؟ گفت: خیر حرام نیست؛ البته باید این را در نظر گرفت که هرکاری یک نرخی دارد؛ اما از لحاظ عشقی و دلی آیا آن فردی که مداحی می‌کند به آن به عنوان شغل نگاه می‌کند؟ بدبخت است کسی که ارزش ستایشگری اهل بیت (ع) را با رقم و ریال بخواهد بسنجد. خیلی ضررکرده کسی که نوکری امام حسین (ع) را با پول مقایسه کند.
ما فقط پاکت گرفتن مداحان را می‌بینیم؟!
خیلی از مداحان ما مرض قند گرفتند
وی ادامه داد: البته بعضی‌ها به هیأت می‌روند و پولی نمی‌گیرند؛ اما در این بین ممکن است؛ یکبار مبلغی را آن هم برای گذران معاش زندگی بگیرند. کسی که برای مداحی‌اش وقت می‌گذارد و سبک‌‌سازی می‌کند، شعر حفظ می‌کند، طبیعتا ًاین فرد به کسب و کار نمی‌رسد و لازم است از جایی ارتزاق کند. ما فقط پاکت گرفتن مداحان را می‌بینیم؟! خیلی از مداحان ما مرض قند گرفتند؛ چرا که فعالیت بدنی بالایی دارند و دچار افت قند شده و در نهایت مرض قند می‌گیرند. نمونه‌اش حاج منصور ارضی. البته حاج آقا تا به حال یک ریال هم از این راه کسب نکرده. خب شما بگویید که مداحان دیگری که بیماری دیابت گرفته‌اند هزینه درمانی خود را از کجا باید بیاورند؟ بعضی‌ها نمی‌بینند که مداح ۱۰ مجلس رایگان می‌رود و برای دلش می‌خواند و فقط آن یک جلسه را می‌بینند؟
خیلی از مداحان ما هستند که حتی هدیه را هم قبول نمی‌کنند
مداحی نرخ ندارد
فاطمی با اشاره به اینکه اینطور نیست که نرخ یا جدولی برای مداحان وجود داشته باشد و مثلا اتحادیه‌ای باشد و بگوید که برای فلان ساعت مداح باید اینقدر پول بگیرد، گفت: در حال حاضر خیلی از مداحان ما هستند که حتی هدیه را هم قبول نمی‌کنند. حاج منصور می‌گوید؛ امام حسین(ع) خودش می‌تواند ما را اداره کند و ما نیاز به پاکت و پول نداریم، اما متأسفانه شاهد شایعاتی درباره مداحان هستیم به طور مثال یک زمانی می‌گفتند؛ حاج محمود کریمی فلان مبلغ در فلان شهر پول گرفته در حالیکه ایشان در آن زمان اصلا ًمسافرتی به آن شهر نداشته است.
ماجرای دریافت ۶۰۰ میلیون پول توسط یکی از مداحان
چرا بعضی‌ها اینقدر کوتاه‌بین و تنگ نظرهستند؟
وی درباره ماجرای دریافت ۶۰۰ میلیون پول توسط یکی از مداحان توضیح داد و گفت: گفت: من تا حدودی در جریانش هستم و قضیه از این قرار بود که یکی از مداحان به یک شهرستان می‌رود و آنجا یک فردی که خودش مولتی میلیاردر است، این پول را خودش به مداح می‌دهد تا او بتواند هم خرج هیأت تهران خود کند و هم خانه بخرد. اما سؤال اینجاست که چرا بعضی‌ها نمی‌توانند ببینند؛ حالا یک نفر خواسته به یک مداحی کمک کند، اشکال کار کجاست؟ چرا بعضی‌ها اینقدر کوتاه‌بین و تنگ‌نظر هستند؟
معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی خانه مداحان کشور ادامه داد: شخصاً به پاکت اعتقادی ندارم و نیازی هم نیست که از این موضوع دفاع کنم و یا آن را رد کنم و صرفا بر مبنای حق و حقیقت حرف می‌زنم. هم نسل رزمندگان و جبهه‌ای‌ها را دیدم، هم نسل جدید و هم بین مداحان قدیم بزرگ شده‌ام، چون پدرم از مداحان و عضو جامعه مداح تهران هستند.
پاسخ به کسانی که می گویند پول مجالس را صرف ایتام و جهیزیه کنید؛
پول لوازم آرایش را خرج ایتام و امور خیریه کنید
فاطمی خاطرنشان کرد: محرم که می‌شود؛ بعضی‌ها عنوان می‌کنند، پولی که صرف برپایی مجالس می‌شود باید صرف خرید جهیزیه و ایتام شود، آیا کسی به آن توجه می‌کند که کشور ما در بحث لوازم آرایشی در رتبه اول قرار دارد؟ و البته در محرم مصرف آن به ۱۰ برابر می‌رسد؟ خب بیایید این پول‌ها را صرف ایتام و امور خیریه کنید و یا پولی که صرف سفرهای خارجی و فسق و فجور می‌شود را به فقرا بدهید و دست یک بدبخت و بیچاره را بگیرید.
وی با بیان این مطلب که با وجود آنکه مداحان ما، هیأتی‌های ما، گریه کنان و سینه زنان ما از دخل خود خرج امام حسین (ع) می‌کنند، بگردید و ببینید؛ افرادی که در پای کار هیأت امام حسین (ع) نیستند، کمک خیر می‌کنند؟ گفت: مطمئن باشید؛ کسانی کمک می‌کنند که خمس و ذکات می‌دهند. کسانی دل و جرأت خیرات و مبرات را دارند که امتحان خود را در دادن سهم امام پس داده‌اند. کسانی دست افتاده‌ها را می‌گیرند که به قبر و قیامت معتقد هستند، اما می‌بینیم که مدعیان کسانی هستند که اصلا اهل این حرف‌ها نیستند.
توصیه به جوانان
جلوی استادان و بزرگان زانو بزنید
حاج مهدی فاطمی در پایان توصیه کرد که جوانان باید جلوی استادان و بزرگترهایی مثل حاج منصور، حاج محسن طاهری، حاج محمودکریمی و حاج آقای طاهری و حاج حسین سازور زانو بزنند و در مقابل بزرگان ما باید دست جوانان را بگیرند و اگر هم کاری را بلد نبودند، پدرانه رفتارکنند. به آنها یاد بدهند که بحمدلله همین طور هست.
ایلنا
